Βρισκόμαστε σε μια νέα, σκοτεινή εποχή για τις εμπορικές συμφωνίες, όπου η Ουάσινγκτον δεν κρύβει πλέον πως συνδέει άρρηκτα το εμπόριο με την εθνική ασφάλεια. Σε μια στρατηγική στροφή που προκαλεί αίσθηση σε όλο τον κόσμο, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απαιτεί από τους εμπορικούς εταίρους να εκπληρώνουν αυστηρές αμυντικές προϋποθέσεις, προκειμένου να διασφαλίσουν χαμηλότερους δασμούς και πρόσβαση στην αμερικανική αγορά.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Λευκός Οίκος έκλεισε συμφωνίες με την Ινδονησία, τις Φιλιππίνες και την Ιαπωνία, όπου οι χώρες αυτές εξασφάλισαν μειωμένους δασμούς μόνο έναντι ασαφών, αλλά σαφώς δεσμευτικών αμυντικών συμφωνιών. Αυτή η πρακτική αποτελεί ρήξη με το παραδοσιακό διεθνές εμπόριο, που συνήθως βασιζόταν σε ξεκάθαρους οικονομικούς όρους, ανεξάρτητους από στρατιωτικές απαιτήσεις.
Ο Μπομπ Σάβιτς, επικεφαλής διεθνούς εμπορίου στο Global Policy Institute του Λονδίνου, περιγράφει την εξέλιξη ως «επανερμηνεία της αμερικανικής πολιτικής», όπου το οικονομικό εργαλείο γίνεται όπλο γεωπολιτικής στρατηγικής. Ο βασικός στόχος; Η ενίσχυση της αμερικανικής επιρροής και η περιοριστική αντιμετώπιση της Κίνας, καθώς και η αναδιαμόρφωση των παγκόσμιων κανόνων ώστε να ευνοούν την Ουάσινγκτον.
Παρότι η στρατηγική προσφέρει βραχυπρόθεσμα κέρδη — ειδικά έναντι του Πεκίνου — το μακροπρόθεσμο κόστος είναι μεγάλο: η εμπιστοσύνη προς την αμερικανική ηγεσία κλονίζεται, οι παραδοσιακοί σύμμαχοι απομακρύνονται και ενισχύονται ανταγωνιστικές συμμαχίες όπως τα νέα διευρυμένα BRICS.
Αυτή η τάση έγινε αισθητή και στην Ασία, όπου κυβερνήσεις και επιχειρηματικοί κύκλοι παρακολουθούν με ανησυχία τις εξελίξεις. Στην πρόσφατη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών στην Κουάλα Λουμπούρ, ο πρωθυπουργός της Μαλαισίας Ανουάρ Ιμπραχίμ κατήγγειλε τον αυξανόμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό που «διαταράσσει τις θεμελιώδεις αρχές του παγκόσμιου συστήματος» και μετατρέπει τα εργαλεία ανάπτυξης σε μέσα πίεσης και απομόνωσης.
Παράλληλα, ο Τραμπ έχει εμπλακεί άμεσα σε περιφερειακές συγκρούσεις, όπως μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης, με στόχο να πιέσει τις πλευρές να καταλήξουν σε ειρηνική λύση, προκειμένου να προχωρήσει η εμπορική συνεργασία.
Σε διπλωματικό επίπεδο, οι διαπραγματεύσεις χαρακτηρίζονται από ασάφειες και αντιφάσεις. Για παράδειγμα, ο Τραμπ ισχυρίστηκε ότι η Ιαπωνία συμφώνησε σε αγορές «δισεκατομμυρίων δολαρίων στρατιωτικού εξοπλισμού», ενώ Ιάπωνας κυβερνητικός εκπρόσωπος διευκρίνισε πως πρόκειται για υφιστάμενες παραγγελίες και όχι νέες δεσμεύσεις.
Παρόμοια, στη συμφωνία με τις Φιλιππίνες, το ζήτημα της δημιουργίας εργοστασίου πυρομαχικών στον κόλπο Σούμπικ προκαλεί αντιδράσεις, δεδομένου ότι πρόκειται για μια έντονη στροφή από την απομάκρυνση των αμερικανικών δυνάμεων το 1992. Ο πρόεδρος Φέρντιναντ Μάρκος Τζούνιορ προσπαθεί να «πουλήσει» τη συμφωνία ως νίκη, παρά τις ανησυχίες για ένταση στις σχέσεις με την Κίνα και την κοινή γνώμη.
Στην Ινδονησία, οι συμφωνίες εστιάζουν όχι μόνο στην άμυνα αλλά και στον έλεγχο των αλυσίδων εφοδιασμού, με ανοιχτή στόχευση κατά των «αθέμιτων εμπορικών πρακτικών» της Κίνας. Παρότι το Βιετνάμ δεν έχει ακόμη επιβεβαιώσει επίσημα τους όρους, η αμερικανική δασμολογική πολιτική φαίνεται σαφώς προσανατολισμένη στον περιορισμό της κινεζικής επιρροής.
Το μοντέλο της αμυντικής-εμπορικής συμφωνίας που εφαρμόζει η Ουάσινγκτον έχει ως βάση τη συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι αυστηροί όροι σε κρίσιμους τομείς όπως ο χάλυβας και τα φάρμακα αποσκοπούν στον αποκλεισμό κινεζικών επιρροών. Αντίθετα, η πρόσφατη συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου-Ινδίας ακολούθησε παραδοσιακό μοτίβο, χωρίς γεωπολιτικές δεσμεύσεις.
Οι ασιατικές χώρες παραμένουν προς το παρόν προσεκτικές, συνδυάζοντας συμμόρφωση σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας με επιλεκτική διατήρηση των οικονομικών τους συμφερόντων. Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε Ινδονήσιος επιχειρηματίας: «Αυτό μοιάζει με αποικιοκρατία. Κάνουμε αυτό που θέλουν οι ΗΠΑ – αλλά το μισούμε».
Ο κόσμος, όπως επισημαίνει ο Ανουάρ Ιμπραχίμ, δεν πρόκειται να επιστρέψει στο παλιό, αποκομμένο από γεωπολιτική εμπόριο. «Αυτή δεν είναι περαστική καταιγίδα. Είναι ένας νέος καιρός της εποχής μας». Και όλοι πλέον καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτό το μεταβαλλόμενο και ταραχώδες γεωπολιτικό κλίμα.
Πηγή: pagenews.gr