Αιγαίο – Ανατολική Μεσόγειος: Ελλάδα και Λιβύη σε νέα γεωπολιτική σύγκρουση για τις θαλάσσιες ζώνες

Η Αθήνα απαντά τεκμηριωμένα με χάρτες στον ΟΗΕ, απορρίπτοντας τη ρηματική διακοίνωση της Λιβύης και το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Νότια της Κρήτης η επόμενη ενεργειακή και διπλωματική μάχη.

Η αναζωπύρωση της ελληνολιβυκής διαμάχης για τις θαλάσσιες ζώνες δεν αποτελεί μεμονωμένο επεισόδιο, αλλά συνέχεια ενός σύνθετου γεωπολιτικού πλέγματος στην Ανατολική Μεσόγειο, με ρίζες στο 2019 και το διαβόητο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η πιο πρόσφατη κίνηση προήλθε από την μεταβατική κυβέρνηση της Λιβύης, η οποία με ρηματική διακοίνωση στις 20 Ιουνίου αμφισβήτησε τα ελληνικά δικαιώματα σε θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης. Η απάντηση της Αθήνας, δια της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της στα Ηνωμένα Έθνη, δεν άφησε περιθώρια παρερμηνείας: οι ελληνικοί ισχυρισμοί στηρίζονται πλήρως στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και στη μέση γραμμή που προκύπτει από τις ηπειρωτικές και νησιωτικές ακτές.

Η αφετηρία: Το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η υποβάθμιση των ελληνικών νησιών

Η ρίζα της τρέχουσας αντιπαράθεσης εντοπίζεται στην υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου το 2019, μεταξύ της Άγκυρας και της τότε Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Τρίπολης (GNA). Το μνημόνιο αυτό καθόρισε μια αυθαίρετη και νομικά αμφισβητήσιμη θαλάσσια οριοθέτηση, παρακάμπτοντας πλήρως την ύπαρξη ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη, η Κάσος, η Κάρπαθος και η Ρόδος. Το αποτέλεσμα ήταν μια γραμμή θαλασσίων συνόρων χωρίς νομική ισχύ, η οποία όμως χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα από την Τρίπολη ως εργαλείο πίεσης.

Η ελληνική απάντηση στο μνημόνιο ήρθε με την υπογραφή της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου το 2020, η οποία καθορίζει ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών στη βάση της μέσης γραμμής, αναγνωρίζοντας πλήρως τα δικαιώματα των νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, όπως προβλέπει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Ο διαγωνισμός για έρευνες νότια της Κρήτης και οι λιβυκές ενστάσεις

Η νέα ρηματική διακοίνωση της Λιβύης ήρθε σε απάντηση του διεθνούς διαγωνισμού που προκήρυξε η Ελλάδα για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης. Η Λιβύη υποστηρίζει ότι τα συγκεκριμένα θαλάσσια οικόπεδα εμπίπτουν στην «λιβυκή υφαλοκρηπίδα». Ωστόσο, όπως επισημαίνει η ελληνική απάντηση στον ΟΗΕ, τα οικόπεδα αυτά βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, βάσει μέσης γραμμής και χωρίς να θίγονται κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης.

Η Αθήνα συνοδεύει τη διακοίνωσή της με χάρτες και τεχνικά στοιχεία, αποδομώντας σημείο προς σημείο τους λιβυκούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, τονίζει ότι το ανατολικό άκρο της λιβυκής οριοθέτησης συμπίπτει με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο δεν παράγει έννομα αποτελέσματα λόγω της μη αναγνώρισής του από τη διεθνή κοινότητα και της παράκαμψης των ελληνικών νησιών.

Η διπλωματική επιλογή της Ελλάδας: Διάλογος, όχι τετελεσμένα

Παρά την αυστηρή απόρριψη των λιβυκών ισχυρισμών, η Ελλάδα διατηρεί ανοικτό το κανάλι επικοινωνίας με τη Λιβύη, επαναβεβαιώνοντας τη διαθεσιμότητά της για διάλογο. Η Αθήνα προτείνει τη σύσταση τεχνικής και διαπραγματευτικής ομάδας για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την Τρίπολη, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και με σεβασμό στην αρχή της μέσης γραμμής.

Γεωπολιτικές προεκτάσεις και ενεργειακή σκακιέρα

Η υπόθεση δεν αφορά μόνο τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Λιβύης. Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί πεδίο γεωστρατηγικού ανταγωνισμού, όπου διασταυρώνονται συμφέροντα της Ευρώπης, της Τουρκίας, των ΗΠΑ και των αραβικών χωρών. Η Ελλάδα, εδραιώνοντας τριμερείς συνεργασίες με Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ, και ενισχύοντας τη ναυτική της παρουσία, επιδιώκει να εδραιώσει τον ρόλο της ως πυλώνας σταθερότητας και ενεργειακής ασφάλειας.

 Δίκαιο, κυριαρχία και διάλογος

Η ελληνική στάση είναι σαφής: Υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, απόρριψη τετελεσμένων και ανοικτός δίαυλος για συνεννόηση. Η εξέλιξη αυτής της υπόθεσης θα αποτελέσει βαρόμετρο για τη σταθερότητα στην περιοχή και τη μελλοντική εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου.

Η αναμέτρηση για τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζεται. Όμως η Ελλάδα επιλέγει τη διπλωματία αντί της σύγκρουσης, με οδηγό το διεθνές δίκαιο και τα εθνικά της συμφέροντα.

Πηγή: Pagenews.gr