«Μέτωπο» ανοίγει το Κατάρ με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) στα ενεργειακά θέματα και συγκεκριμένα στα ορυκτά καύσιμα.
Ίσως ρόλο στη διαμάχη να παίζει και το Παγκόσμιο κύπελλο (μουντιάλ) ποδοσφαίρου που διοργανώθηκε στην αραβική χώρα το 2022.
Το ασιατικό κράτος (από τους μεγαλύτερους προμηθευτές LNG της ΕΕ) απείλησε να διακόψει τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς την ΕΕ ως απάντηση- εκδίκηση στην οδηγία των Βρυξελλών για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια στη Βιωσιμότητα (CSDDD) η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 25 Ιουλίου 2025.
Αν πραγματοποιήσει τις απειλές του θα έχει μεγάλες συνέπειες στην ενέργεια της Ευρώπης η οποία ίσως πληρώνει… την προτεραιότητά της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).
Οι απαιτήσεις της CSDDD
Η CSDDD απαιτεί από τις μεγάλες εταιρείες να εντοπίζουν και να διορθώνουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (όπως η καταναγκαστική εργασία) και τις περιβαλλοντικές ζημιές στις εφοδιαστικές αλυσίδες τους, αλλιώς θα επιβληθούν πρόστιμα.
Οι κανόνες ισχύουν τόσο για εταιρείες της ΕΕ όσο και για εταιρείες εκτός ΕΕ με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 450 εκατ. ευρώ. Η οδηγία των Βρυξελλών δεν θα τεθεί σε πλήρη ισχύ μέχρι το 2027 και θα εφαρμοστεί σταδιακά μέχρι το 2029, ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας.
Επιστολή – απειλή του Κατάρ
Η οργή του Κατάρ για την οδηγία αποτυπώνει την εξάρτηση του κράτους της Μέσης Ανατολής από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων, αλλά και τη συστηματική εκμετάλλευση των αλλοδαπών εργαζομένων και την αμφιλεγόμενη διεθνή φήμη του.
Σε επιστολή προς τη βελγική κυβέρνηση, ο Saad Sherida Al-Kaabi (υπουργός Ενέργειας του Κατάρ και πρόεδρος και CEO της κρατικής QatarEnergy), επισήμανε ότι «εάν δεν γίνουν περαιτέρω αλλαγές στη CSDDD, το Κράτος του Κατάρ και η QatarEnergy δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να εξετάσουν σοβαρά εναλλακτικές αγορές εκτός της ΕΕ για το υγροποιημένο φυσικό αέριο και άλλα προϊόντα μας».
Στην επιστολή του, απέρριψε τους κλιματικούς στόχους της ευρωπαϊκής οδηγίας, επιβεβαιώνοντας ότι η Ντόχα δεν σκοπεύσει να πετύχει μηδενικές εκπομπές ρύπων στο άμεσο μέλλον. Για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε φυσικό αέριο χωρίς να εξαρτώνται από τη Ρωσία ή το Κατάρ, τα κράτη της ΕΕ ενδέχεται να στραφούν στην αγορά περισσότερου LNG από τις ΗΠΑ ή άλλους προμηθευτές ή να επανεξετάσουν την πολιτική τους για την πυρηνική ενέργεια.
Μουντιάλ του 2022 και καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων
Η αντίδραση του Κατάρ στη CSDDD πιθανόν προκλήθηκε όχι μόνο λόγω της κεντρικής θέσης που έχουν τα ορυκτά καύσιμα στην οικονομία του, αλλά και εξαιτίας της συνεχιζόμενης παραμέλησης των πρακτικών ασφαλούς εργασίας.
Το 2010 το Κατάρ ανέλαβε τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου της FIFA για το 2022.
Σε αυτήν τη δεκαετία αποκαλύφθηκε η σκληρή μεταχείριση των μεταναστών εργαζομένων που κατασκεύαζαν τα στάδια και τις υποδομές για το Παγκόσμιο Κύπελλο, καθώς και το πρώτο μετρό της χώρας για τη μεταφορά των θεατών στα γήπεδα.
Το 2022 ο Χασάν αλ-Θαουάντι (επικεφαλής της Επιτροπής για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ), επιβεβαίωσε ότι 400-500 μετανάστες εργάτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των έργων κατασκευής που σχετίζονταν με το Μουντιάλ.
Προς το παρόν, το Κατάρ εξέφρασε ανοιχτά την ανησυχία του μόνο για τις διατάξεις του CSDDD που απαιτούν από τις επιχειρήσεις να εφαρμόσουν σχέδια κλιματικής μετάβασης.
Συνέπειες στην ευρωπαϊκή ενέργεια – Οι «εφεδρείες» της ΕΕ
Δεν είναι η πρώτη φορά που το Κατάρ απειλεί να διακόψει τις εξαγωγές LNG προς την Ευρώπη λόγω της CSDDD.
Συμφωνίες QatarEnergy με Shell, Eni και TotalEnergies
Το 2023, η QatarEnergy σύναψε συμβάσεις για την προμήθεια LNG στην Ευρώπη με 3 μεγάλες εταιρείες.
Ειδικότερα, συμφώνησε να προμηθεύει τις Shell, Eni και TotalEnergies με αρκετά εκατομμύρια τόνους LNG ετησίως για τα επόμενα 27 χρόνια, καλύπτοντας σημαντικές ενεργειακές ανάγκες της Ολλανδίας, Ιταλίας και Γαλλίας, αντίστοιχα.
Μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης από ξένο LNG – Φταίνε οι ΑΠΕ
Η εξάρτηση της Ευρώπης από ξένο LNG οφείλεται στις πολιτικές που ακολούθησαν πολλά κράτη-μέλη της τα οποία έδωσαν προτεραιότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), αποκλείοντας πιο αξιόπιστες μορφές βασικής ενέργειας όπως η πυρηνική, με αποτέλεσμα οι ξένες πηγές LNG να αποτελούν βασικό συστατικό του ενεργειακού μείγματος της Ευρώπης.
Οι επόμενες κινήσεις της ΕΕ
Εκτός από το Κατάρ, οι δύο μεγαλύτεροι προμηθευτές LNG της ΕΕ είναι η Ρωσία και οι ΗΠΑ.
Το ρωσικό LNG δεν μπορεί να αναπληρώσει ένα επιπλέον κενό… της τάξης του 10,8% στις εισαγωγές, δεδομένων των προσπαθειών της ΕΕ να καταργήσει σταδιακά τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου.
Η ΕΕ βρίσκεται σε δίλημμα.
Αν στραφεί σε χώρες όπως οι ΗΠΑ που ευθυγραμμίζεται περισσότερο με τις αξίες του CSDDD μπορεί να χαράξει μια πορεία προς την ενεργειακή ασφάλεια χωρίς να υποκύψει σε Κατάρ και Ρωσία.