Αποκρίσεις στη Λιβύη με τη ματιά στην Τουρκία

Η ρηματική διακοίνωση της Λιβύης «ήταν σαν είχε γραφτεί από τους ειδικούς της αντίστοιχης νομικής υπηρεσίας στην Αγκυρα». Ωστόσο, στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών θεωρούν ότι εν μέσω της αντιπαράθεσης με τη Λιβύη προκύπτει και μία ευκαιρία. Και ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εξέλιξη η τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη - Ρούμπιο

Οταν η ρηματική διακοίνωση της μεταβατικής κυβέρνησης της Λιβύης, όπου αποτυπώνονταν οι μαξιμαλιστικές θέσεις για τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο, έφθασε στα χέρια των ελλήνων διπλωματών, έγινε αμέσως αντιληπτό ότι η επιχειρηματολογία της Τρίπολης ταυτιζόταν με αυτήν της Τουρκίας.

«Ηταν σαν είχε γραφτεί από τους ειδικούς της αντίστοιχης νομικής υπηρεσίας στην Άγκυρα», έλεγαν τότε  στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών με μεγάλη εμπειρία στα θέματα οριοθετήσεων. Είχε προηγηθεί, άλλωστε, η ρηματική διακοίνωση του καθεστώτος Ντιμπεϊμπά, δια της οποίας η Λιβύη αμφισβητούσε τη μέση γραμμή, όπως αυτή είχε χαραχθεί στη βάση του νόμου Μανιάτη (2011) λίγο αφότου κατέρρευσαν οι πενταετείς διαπραγματεύσεις Αθήνας- Τρίπολης. Στόχος της Λιβύης ήταν να καταγραφεί επισήμως η θέση της ότι τα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης (γνωστά ως «Κρήτη- 1», «Κρήτη- 2»), για την ακρίβεια μέρος αυτών, δεν ανήκουν σε ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Αφενός οι Λίβυοι υιοθετούσαν την τουρκική θεωρία ότι τα νησιά, ανεξαρτήτως μεγέθους και πληθυσμού δεν έχουν κυριαρχικά δικαιώματα, άρα δικαίωμα σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Αφετέρου, και σαφώς κυριότερο, η Τρίπολη υπό την καθοδήγηση της Άγκυρας επιχείρησε να δημιουργήσει γεωπολιτική αναστάτωση στη συγκεκριμένη περιοχή, ώστε να μειωθεί το εκπεφρασμένο ενδιαφέρον της αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας Chevron για έρευνες στα νότια της Κρήτης.

Πρόκειται για μια πάγια τακτική της Τουρκίας, η οποία έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, με επίκεντρο την Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, αλλά και προσφάτως στο περιστατικό της Κάσου. Είτε με ρητορικές, είτε με παρεμβάσεις στη διπλωματία, πολλώ δε μάλλον και επί του πεδίου, η Άγκυρα πετυχαίνει το σκοπό της: Αποτρέπει πολυεθνικές εταιρείες από τη συνέχιση των έργων τους, άρα και κράτη να ασκούν τα κυριαρχικά δικαιώματά τους.

Από την πρώτη στιγμή της ελληνολιβυκής κρίσης στην Αθήνα σημείωναν ότι η αντίδραση της Τρίπολης ήρθε κατόπιν της δημοσίευσης του διαγωνισμού για τα οικόπεδα «Κρήτη-1» και «Κρήτη-2» στην εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τη στιγμή δηλαδή που η ελληνική κυβέρνηση ξεκίνησε επισήμως τη διαδικασία προσέλκυσης ενδιαφέροντος για έρευνες πίσω από τη μέση γραμμή, Λιβύη και Τουρκία επιχείρησαν να δυναμιτίσουν την ατμόσφαιρα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Παρότι η δραστηριοποίηση ιδιωτών δεν κατοχυρώνει κυριαρχικά δικαιώματα, στην Άγκυρα γνωρίζουν ότι η παρουσία μιας αμερικανικής εταιρείας του μεγέθους της Chevron στα νότια Κρήτης θα λειτουργήσει ως ένας επιπλέον παράγοντας υπέρ της νομιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η Αθήνα επέλεξε να προτάξει στη δική της ρηματική διακοίνωση το ζήτημα των θαλάσσιων τεμαχίων.

«Τα εν λόγω οικόπεδα βρίσκονται εντός της ελληνικής ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Συνεπώς, εμπίπτουν αποκλειστικά σε περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, και δεν θίγουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης», καταγράφεται στο ελληνικό κείμενο. Στο ίδιο κείμενο θίγεται, προφανώς, και το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο αποτελεί το όχημα της Άγκυρας για την επιβολή της αναθεωρητικής στρατηγικής της στην Ανατολική Μεσόγειο. Άλλωστε η Λιβύη κάνοντας χρήση των εξωτερικών ορίων του μνημονίου προς ανατολάς ως σύνορο με την Ελλάδα, αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται να αποσπαστεί από την τουρκική επιρροή.

Λιβύη δορυφόρος της Άγκυρας

Η Τρίπολη λειτουργεί σχεδόν ως δορυφόρος της Τουρκίας στην περιοχή, με την Άγκυρα να εκμεταλλεύεται αφενός το γεγονός ότι ήταν τα δικά της όπλα αυτά που απέτρεψαν το 2019 την ανατροπή του καθεστώτος από τον στρατάρχη Χαφτάρ, αφετέρου τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια που μπορεί -σχεδόν αφειδώς- να παρέχει στην πρωτεύουσα της Λιβύης. Εξ ου και η ελληνική πλευρά επιδιώκει να αναδείξει το γεγονός ότι οι κινήσεις της Τρίπολης είναι καθοδηγούμενες από την Άγκυρα.

Προς αυτήν την κατεύθυνση η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της χώρας στα Ηνωμένα Έθνη υπενθύμισε στη ρηματική διακοίνωση ότι όταν στο παρελθόν οι ελληνικές αρχές είχαν δημοσιεύσει ανακοινώσεις για διεθνείς διαγωνισμούς χορήγησης αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, η Λιβύη δεν είχε αντιδράσει.

Πρόκειται για δύο περιπτώσεις, το 2014 και το 2017, όταν δηλαδή η Τρίπολη δεν τελούσε υπό τη σφικτή αγκαλιά της Τουρκίας. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη γενικότερη προσέγγιση της Λιβύης στα ζητήματα οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. Προ του 2019, και ειδικά την εποχή των διαπραγματεύσεων με την Αθήνα (2004- 2010) η Τρίπολη είχε αποδεχθεί ότι τόσο η Κρήτη, όσο και η Γαύδος διαθέτουν κυριαρχικά δικαιώματα, άρα υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Κατόπιν της τουρκικής παρέμβασης, οι Λίβυοι έχουν πάρει πίσω τις θέσεις τους. Εξ ου και η Αθήνα, μέσω άλλης ρηματικής διακοίνωσης καλεί την Τρίπολη σε διάλογο για τις θαλάσσιες ζώνες, προχωρώντας μάλιστα και ένα βήμα παρακάτω καθώς όρισε τα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας.

Στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών θεωρούν ότι εν μέσω της αντιπαράθεσης με τη Λιβύη προκύπτει και μία ευκαιρία: να φέρουν στο τραπέζι της συζήτησης τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης προκειμένου να καταγραφούν επισήμως οι θέσεις και να τεθούν σε σύγκριση με αυτές προ μερικών ετών.

Στην Αθήνα πιστεύουν ότι η παράνομη λογική των Λίβυων περί εγκλωβισμού της Ελλάδας στα χωρικά ύδατα των 6 ναυτικών μιλίων δεν μπορούν να σταθούν σε διεθνές επίπεδο, πολλώ δε μάλλον ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εξέλιξη, η τηλεφωνική συνομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο με βασικό αντικείμενο τις εξελίξεις στη βορειοαφρικανική χώρα, γεγονός που αναδεικνύει το αμερικανικό ενδιαφέρον για τη Λιβύη, αλλά και την Ανατολική Μεσόγειο γενικότερα.

Άλλωστε ο Ρούμπιο γνωρίζει σε βάθος την περιοχή, ενώ ο έλληνας Πρωθυπουργός στάθηκε ιδιαιτέρως στο ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Είναι προφανές ότι ειδικά σε περίπτωση εμπλοκής αμερικανικών εταιρειών στα νότια της Κρήτης, τότε η πίεση προς την πλευρά της Λιβύης θα αυξηθεί ιδιαιτέρως. Τόσο για την ειρήνευση, όσο και για την αποκατάσταση των σχέσεων με τους γείτονες.

Πηγή: Pagenews.gr