Νίγηρας: Οργή για μετεωρίτη που μετέφεραν παράνομα και προώθησαν στη Ν. Υόρκη

Το μεγαλύτερο πέτρωμα από τον Κόκκινο Πλανήτη που έχει ανακαλυφθεί ποτέ στη Γη, θα έπρεπε να παραμείνει στην αφρικανική χώρα, λένε οι τοπικές Αρχές, οι οποίες αμφισβητούν την εγκυρότητα της δημοπρασίας του Sotheby's

Ενας σπάνιος μετεωρίτης από τον Αρη, που ανακαλύφθηκε πριν από δύο χρόνια στον Νίγηρα, κατέληξε σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη τον περασμένο μήνα, όπου και πουλήθηκε έναντι 4,3 εκατ. δολαρίων. Τόσο ο πωλητής όσο και ο αγοραστής θέλησαν να παραμείνουν ανώνυμοι.

Η πώληση του μετεωρίτη προκάλεσε οργή στον Νίγηρα, καθώς η χώρα τονίζει ότι το πέτρωμα του Κόκκινου Πλανήτη, το μεγαλύτερο που έχει βρεθεί ποτέ στη Γη, της ανήκει δικαιωματικά. Ο παλαιοντολόγος Πολ Σερένο είπε στο BBC ότι ο μετεωρίτης θα έπρεπε να παραμείνει στη χώρα της δυτικής Αφρικής.

Είναι άγνωστο αν μέρος του ποσού που δαπανήθηκε για την αγορά του στη δημοπρασία του οίκου Sotheby’s θα καταλήξει στον Νίγηρα. Θραύσματα εξωγήινου υλικού που έχουν φτάσει στη Γη εξάπτουν την ανθρώπινη φαντασία από τα βάθη των αιώνων. Κάποια μετατρέπονται σε θρησκευτικά αντικείμενα, άλλα εκτίθενται σε μουσεία, ενώ πολλά γίνονται αντικείμενα επιστημονικής μελέτης. 

Το εμπόριο μετεωριτών έχει συγκριθεί με την αγορά έργων τέχνης, με την αισθητική και τη σπανιότητά τους να καθορίζουν την τιμή. Λιγότεροι από 400 από τους 50.000 μετεωρίτες που έχουν ανακαλυφθεί στη Γη έχει αποδειχθεί ότι προέρχονται από τον Αρη.

Μια ιδιότυπη δημοπρασία

Η δημοπρασία του εντυπωσιακού βράχου βάρους 24,7 κιλών, χρώματος ασημί και κόκκινου, προκάλεσε πολλά ερωτήματα σχετικά με το πώς κατέληξε στον Sotheby’s. Η κυβέρνηση του Νίγηρα εξέφρασε αμφιβολίες «για τη νομιμότητα της εξαγωγής του, εγείροντας ανησυχίες για πιθανή παράνομη διεθνή διακίνηση». Ο οίκος Sotheby’s αντέδρασε λέγοντας ότι ακολουθήθηκαν οι σωστές διαδικασίες, αλλά ο Νίγηρας έχει πλέον ξεκινήσει έρευνα για τις συνθήκες ανακάλυψης και πώλησης του μετεωρίτη, στον οποίο έχει δοθεί το επιστημονικό όνομα NWA 16788 (NWA σημαίνει βορειοδυτική Αφρική).

Σύμφωνα με το BBC, λίγα πράγματα έχουν γίνει γνωστά για το πώς κατέληξε σε έναν παγκοσμίου φήμης οίκο δημοπρασιών στις ΗΠΑ. Ενα ιταλικό επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε πέρυσι ανέφερε ότι ο μετεωρίτης βρέθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2023 στην έρημο Σαχάρα, στην περιοχή Αγκαντέζ του Νίγηρα, 90 χλμ. δυτικά της όασης Τσίρφα, από «έναν κυνηγό μετεωριτών, του οποίου η ταυτότητα παρέμεινε άγνωστη».

Οι μετεωρίτες μπορεί να πέσουν οπουδήποτε στη Γη, αλλά λόγω του ευνοϊκού κλίματος για τη διατήρησή τους και της έλλειψης ανθρώπινης παρέμβασης, η Σαχάρα έχει γίνει ένα εξαιρετικό σημείο για την ανακάλυψή τους. Οι άνθρωποι ψάχνουν στο αφιλόξενο τοπίο που εκτείνεται σε διάφορες χώρες με την ελπίδα να βρουν ένα εξωγήινο πέτρωμα για να το πουλήσουν.

Σύμφωνα με το ιταλικό άρθρο, το NWA 16788 «πουλήθηκε από την τοπική κοινότητα σε έναν διεθνή έμπορο» και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε ιδιωτική γκαλερί στην ιταλική πόλη Αρέτσο. Το περιοδικό του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας περιέγραψε το άτομο ως «σημαντικό ιταλό ιδιοκτήτη γκαλερί».

Μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Τζοβάνι Πρατέζι, καθηγητή Ορυκτολογίας στο πανεπιστήμιο, μπόρεσε να το εξετάσει για να μάθει περισσότερα για τη δομή του και την προέλευσή του.

Ο μετεωρίτης εκτέθηκε για λίγο πέρυσι στην Ιταλία, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας στη Ρώμη. Οι ιταλοί ειδικοί κράτησαν δύο μικρά κομμάτια για περαιτέρω έρευνα. Το πέτρωμα εθεάθη ξανά δημοσίως στη Νέα Υόρκη τον περασμένο μήνα. Ο οίκος Sotheby’s δήλωσε ότι το NWA 16788 εξήχθη από τον Νίγηρα και μεταφέρθηκε σύμφωνα με όλες τις σχετικές διεθνείς διαδικασίες. «Οπως συμβαίνει με όλα όσα πουλάμε, τα σχετικά έγγραφα ήταν σωστά σε κάθε στάδιο του ταξιδιού του, σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές και τις απαιτήσεις των εμπλεκομένων χωρών».

Ο καθηγητής Σερένο, ο οποίος ίδρυσε τον οργανισμό NigerHeritage (η Κληρονομιά του Νίγηρα) πριν από μια δεκαετία, είναι πεπεισμένος ότι ο νόμος της χώρας παραβιάστηκε. Ο ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου του Σικάγο, ο οποίος έχει αφιερώσει χρόνια στην αποκάλυψη των τεράστιων κοιτασμάτων οστών δεινοσαύρων στη Σαχάρα, διεξάγει εκστρατεία για την επιστροφή της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς του Νίγηρα, συμπεριλαμβανομένων αντικειμένων που έχουν πέσει από το Διάστημα.

Ενα εκπληκτικό μουσείο σε ένα νησί στον ποταμό Νίγηρα, που διασχίζει την πρωτεύουσα Νιαμέι, σχεδιάζεται να στεγάσει αυτά τα αντικείμενα. «Το διεθνές Δίκαιο ορίζει ότι δεν μπορείς απλώς να βγάλεις κάτι που είναι σημαντικό για την κληρονομιά μιας χώρας –είτε πρόκειται για πολιτιστικό αντικείμενο, είτε για φυσικό αντικείμενο, είτε για εξωγήινο αντικείμενο– από τη χώρα. Ξέρετε, έχουμε ξεπεράσει την αποικιακή εποχή, όταν όλα αυτά ήταν αποδεκτά», είπε χαρακτηριστικά ο Σερένο στο BBC.

Αντικείμενο παγκοσμίων συμφωνιών

Μια σειρά από παγκόσμιες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης της UNESCO, έχουν προσπαθήσει να ρυθμίσουν το εμπόριο αυτών των αντικειμένων. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη του 2019 από τον ειδικό στο διεθνές Δίκαιο Μαξ Γκουνέλ όσον αφορά τους μετεωρίτες, ενώ θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν, παραμένει κάποια ασάφεια σχετικά με το αν καλύπτονται από αυτές τις συμφωνίες. Εναπόκειται στα μεμονωμένα κράτη να διευκρινίσουν τη θέση τους, ανέφερε το BBC.

Ο Νίγηρας ψήφισε τον δικό του νόμο το 1997 με στόχο την προστασία της κληρονομιάς του. Ο Σερένο επισήμανε ότι στη λίστα περιλαμβάνονται «ορυκτολογικά δείγματα» ανάμεσα σε έργα τέχνης, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικών ευρημάτων, αλλά οι μετεωρίτες δεν κατονομάζονται συγκεκριμένα. Στη δήλωσή του σχετικά με την πώληση του Sotheby’s, ο Νίγηρας παραδέχτηκε ότι «δεν έχει ακόμη συγκεκριμένη νομοθεσία για τους μετεωρίτες» – κάτι που επισήμανε και ο οίκος δημοπρασιών. Αλλά παραμένει ασαφές πώς κάποιος μπόρεσε να βγάλει ένα τόσο βαρύ, εμφανές τεχνούργημα από τη χώρα χωρίς οι Αρχές να το προσέξουν.

Το Μαρόκο έχει αντιμετωπίσει ένα παρόμοιο πρόβλημα με τον τεράστιο αριθμό μετεωριτών –περισσότεροι από 1.000– που βρέθηκαν εντός των συνόρων του, τα οποία περιλαμβάνουν ένα μέρος της Σαχάρας. Πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες, κυνηγοί μετεωριτών έσπευσαν στη χώρα, όπου οι νόμοι ήταν πολύ χαλαροί, και απέσπασαν πολλά εξωγήινα πετρώματα. Το Μαρόκο έγινε έτσι «ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς διαστημικών πετρωμάτων στον κόσμο».

Η καθηγήτρια Χασνάα Τσενάουι Αουντζεχάν έχει περάσει τα τελευταία 25 χρόνια προσπαθώντας να κρατήσει αυτά τα πετρώματα στη χώρα της. «Είναι μέρος της κληρονομιάς μας, είναι μέρος της ταυτότητάς μας και είναι σημαντικό να είμαστε περήφανοι για τον πλούτο της χώρας», είπε η γεωλόγος στο BBC. Η καθηγήτρια δεν είναι κατά του εμπορίου μετεωριτών, αλλά έχει συμβάλει καθοριστικά στην εισαγωγή μέτρων που αποσκοπούν στη ρύθμισή του.

Παραδέχεται, ωστόσο, ότι οι νέοι κανόνες δεν ήταν απολύτως επιτυχημένοι στην αναχαίτιση της ροής των μετεωριτών στο εξωτερικό. Το 2011, η καθηγήτρια Τσενάουι συνέλεγε υλικό στην έρημο από μια πτώση μετεωρίτη που αποδείχθηκε ότι προερχόταν από τον Αρη. Ο μετεωρίτης ζύγιζε συνολικά επτά κιλά, αλλά όπως είπε, μόνο 30 γραμμάρια παραμένουν στο Μαρόκο.

Τα υπόλοιπα βρίσκονται σε μουσεία σε όλον τον κόσμο, με το μεγαλύτερο κομμάτι να εκτίθεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Την ίδια δεν την εξέπληξε η δημοπρασία του μετεωρίτη από τον Νίγηρα, καθώς είναι «κάτι με το οποίο ζω εδώ και 25 χρόνια. Είναι κρίμα, δεν μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι με αυτό, αλλά είναι η ίδια κατάσταση σε όλες τις χώρες μας».

Ο Σερένο ελπίζει ότι η πώληση του Sotheby’s θα αποδειχθεί σημείο καμπής – πρώτον, παρακινώντας τις Αρχές του Νίγηρα να δράσουν, και δεύτερον, «αν ποτέ δει το φως της δημοσιότητας σε ένα δημόσιο μουσείο, [το μουσείο] θα πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ο Νίγηρας αμφισβητεί ανοιχτά την κυριότητά του».

Πηγή: Pagenews.gr