Το «εσωτερικό μέτωπο» του Ερντογάν: Η κατάλυση της δημοκρατίας στην Τουρκία

Στοχεύοντας την αντιπολίτευση και προσεγγίζοντας το κουρδικό κίνημα, η Άγκυρα θέτει τα θεμέλια για ένα αυταρχικό σύστημα μετά τις εκλογές.

Στις 15 Σεπτεμβρίου, η Τουρκία ήταν μάρτυρας της τρίτης ακροαματικής διαδικασίας σε μια υπόθεση ακύρωσης του συνεδρίου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης στην Τουρκία, στο οποίο ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου εκδιώχθηκε από τον Οζγκούρ Οζέλ στη θέση του νέου ηγέτη.

Όπως αναφέρει το the cradle, η αγωγή, η οποία αναμένεται να ευοδωθεί, αναβλήθηκε μέχρι τις 24 Οκτωβρίου, παρατείνοντας μια τεχνητή κρίση που αποσκοπεί στην παράλυση της κύριας αντιπολιτευτικής δύναμης της χώρας.

Αυτή η δικαστική τακτική αποτελεί μέρος της πολιτικής που έχει υιοθετήσει το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP): μια στρατηγική «αποεκλογικοποίησης». Χωρίς να καταργεί εντελώς τις εκλογές, η προσέγγιση αυτή επιδιώκει να καταστήσει τις κάλπες άνευ σημασίας. Στόχος της είναι να εξασφαλίσει ότι ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα παραμείνει στην εξουσία ισόβια και ότι ο διάδοχός του θα μπορεί να συνεχίσει να κυβερνά χωρίς αντίπαλο.

Ποινικοποίηση της αντιπολίτευσης, εδραίωση του ελέγχου

Για να διευκολυνθεί αυτό, το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το CHP, έχει αναταξινομηθεί ως «εσωτερικός εχθρός» και υπόκειται σε ένα είδος «νόμου εχθρών». Τον περασμένο μήνα, ο Μπουρχανετίν Μπουλούτ, αναπληρωτής ηγέτης του CHP, ανέφερε σύμφωνα με το Associated Press (AP) ότι το κόμμα AKP «ονόμασε πολιτικά το νέο εχθρό στις 19 Μαρτίου – (και) ο νέος εχθρός είναι το CHP». 

Το κύριο μέτωπο αυτής της εκστρατείας ήταν οι δήμοι υπό την ηγεσία του CHP. Πολλοί δήμοι σε επαρχίες και περιφέρειες που διοικούνται από το CHP έχουν υποβληθεί σε επιχειρήσεις με το πρόσχημα της «διαφθοράς» και της «συνεργασίας με την τρομοκρατία». Πολλοί δήμαρχοι και γραφειοκράτες έχουν συλληφθεί και φυλακιστεί.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου – επίσης πρώην υποψήφιος πρόεδρος του CHP – ο οποίος φυλακίστηκε μετά την αναδρομική ακύρωση του πτυχίου του, με αποτέλεσμα να χάσει το δικαίωμα να ασκεί το αξίωμά του.

Ο Ιμάμογλου στη συνέχεια κρατήθηκε με την κατηγορία της διαφθοράς, ενώ άνοιξε ξεχωριστή υπόθεση με την κατηγορία της σύνδεσης με την τρομοκρατία. Ούτε αυτός ούτε οι άλλοι κρατούμενοι αξιωματούχοι του CHP έχουν κατηγορηθεί επίσημα. Παραμένουν πίσω από τα κάγκελα, χωρίς ημερομηνία δίκης.

Αυτή η στρατηγική έχει επαναληφθεί σε όλη την Τουρκία, με εκλεγμένους αξιωματούχους να πιέζονται ή να εκβιάζονται να αποστατήσουν προς το κυβερνών κόμμα, ανατρέποντας έτσι τον έλεγχο των τοπικών κυβερνήσεων χωρίς να έχει δοθεί ούτε μία ψήφος.

Ωστόσο, η εκστρατεία έχει πλέον επεκταθεί πέρα από τους δήμους και στην εθνική ηγεσία του CHP. Μέσω της επιρροής του στο δικαστικό σώμα, η κυβέρνηση προσπαθεί να ακυρώσει τα αποτελέσματα του τελευταίου συνεδρίου του κόμματος και να επαναφέρει τον Κιλιτσντάρογλου στην ηγεσία – μια κίνηση που αποσκοπεί στο να διασπάσει την αντιπολίτευση και να εξουδετερώσει την εκλογική της απειλή.

Η αποεκλογικοποίηση συναντά τον αφοπλισμό

Αυτή η προσπάθεια να αδειάσει το εκλογικό σύστημα της Τουρκίας συμπίπτει με μια άλλη εξέλιξη: μια νέα προσπάθεια να επιλυθεί το κουρδικό ζήτημα μέσω του αφοπλισμού του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος(PKK). Οι δύο αυτές εξελίξεις είναι βαθιά συνυφασμένες.

Πέρυσι, ο Ερντογάν ξεκίνησε μια ρητορική προεκλογική εκστρατεία για την «ενίσχυση του εσωτερικού μετώπου» ενάντια στις υποτιθέμενες ισραηλινές απειλές. Αναφέρθηκε στις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα και το Λίβανο ως προοίμιο μιας επικείμενης επίθεσης κατά της Τουρκίας. Ωστόσο, ο πραγματικός στόχος αυτής της έκκλησης για ενότητα δεν ήταν η αντιπαράθεση με το Τελ Αβίβ, αλλά η αναδιάρθρωση των εσωτερικών ισορροπιών εξουσίας.

Στη νέα εξίσωση του Ερντογάν, το CHP χαρακτηρίστηκε ως εσωτερικός εχθρός, ενώ το κουρδικό πολιτικό κίνημα, που ιστορικά ευθυγραμμίζεται με την αντιπολίτευση, προσκλήθηκε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μέσω της διάλυσης και του αφοπλισμού του PKK.

Ήταν το Εθνικιστικό Κίνημα (MHP) – το μεγαλύτερο τουρκικό εθνικιστικό κόμμα της Τουρκίας και ο ανεπίσημος εταίρος του κυβερνώντος κόμματος – που προώθησε αυτό το κάλεσμα. Την 1η Οκτωβρίου του περασμένου έτους, κατά την έναρξη της κοινοβουλευτικής συνόδου, ο ηγέτης του MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσέλι, συνομίλησε με μέλη του φιλοκουρδικού Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM), το οποίο είχε ιδρυθεί για να αντικαταστήσει το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), ένα κόμμα που ο Μπαχτσέλι είχε πρόσφατα ζητήσει να διαλυθεί.

Ο Μπαχτσέλι δήλωσε ότι το έκανε αυτό για να υποστηρίξει την έκκληση του Ερντογάν για ενίσχυση του εσωτερικού μετώπου. Λίγο αργότερα, έκανε την εκπληκτική πρόταση να μεταφερθεί στο κοινοβούλιο ο ηγέτης του PKK, Αμπντουλάχ Οτζαλάν, ο οποίος βρίσκεται φυλακισμένος εδώ και 26 χρόνια, προκειμένου να καλέσει το PKK να αποστρατιωτικοποιηθεί.

Κρατικοί αξιωματούχοι είχαν ήδη ξαναρχίσει μυστικές επαφές με τον Οτζαλάν, σηματοδοτώντας τα πρώτα στάδια μιας νέας διαδικασίας επίλυσης. Αυτή τη φορά, το πεδίο επεκτάθηκε πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας. Το θέμα του αφοπλισμού του συριακού παρακλαδιού του PKK, των Λαϊκών Μονάδων Προστασίας (YPG), τέθηκε επίσης επί τάπητος. Η Άγκυρα ήλπιζε ότι, αξιοποιώντας την εξουσία του Οτζαλάν, τόσο το PKK όσο και οι YPG θα αναγκάζονταν να καταθέσουν τα όπλα.

Στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Οτζαλάν επανεμφανίστηκε από την απομόνωση με μια επιστολή, που διαβάστηκε από μια αντιπροσωπεία του Κόμματος DEM, καλώντας το PKK να αποστρατιωτικοποιηθεί και να εγκαταλείψει όλες τις απαιτήσεις εκτός των δημοκρατικών διαδικασιών.

Το PKK συμμορφώθηκε δημοσίως, πραγματοποιώντας μια συμβολική τελετή αποστρατιωτικοποίησης στην κουρδική περιοχή του βόρειου Ιράκ και δηλώνοντας ότι θα ακολουθούσε πλήρης αποστρατιωτικοποίηση εάν το κράτος τηρούσε τη συμφωνία. Στη συνέχεια, συστάθηκε κοινοβουλευτική επιτροπή για την προετοιμασία ενός νομικού πλαισίου.

Μια κατασκευασμένη απειλή αναδιαμορφώνει το εσωτερικό μέτωπο

Παρά την επίσημη ρητορική, αυτή η νέα πολιτική αναδιάταξη δεν έχει καμία σχέση με τις «ισραηλινές απειλές». Το μέλος του ΝΑΤΟ δεν διαθέτει την αυτονομία να αντιμετωπίσει άμεσα το Τελ Αβίβ, δεδομένης της στρατηγικής εξάρτησής του από τις ΗΠΑ. Η επίκληση του Ισραήλ χρησιμεύει κυρίως ως εργαλείο εσωτερικής συσπείρωσης, ως μέσο προβολής της εθνικιστικής αποφασιστικότητας και κατασκευής νομιμότητας.

Στην πράξη, η Τουρκία δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να αντιδράσει στις ισραηλινές ενέργειες στη Συρία, όπου το Τελ Αβίβ βομβαρδίζει τακτικά θέσεις που συνδέονται με τις δυνάμεις Hayat Tahrir al-Sham (HTS) που υποστηρίζονται από την Τουρκία. Ούτε μπόρεσε η Άγκυρα να αντιδράσει ουσιαστικά όταν το Ισραήλ στόχευσε μέλη της Χαμάς στο Κατάρ, κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή ακόμη και για τις αραβικές χώρες που ευθυγραμμίζονται με τις ΗΠΑ.

Μακριά από το να προετοιμάζεται για πόλεμο με το Ισραήλ, ο Ερντογάν προετοιμάζει το πεδίο μάχης στο εσωτερικό της χώρας. Και το κουρδικό ζήτημα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού του πεδίου. Μετατρέποντας το CHP σε παρία και προσελκύοντας το κουρδικό κίνημα στην τροχιά του, η κυβέρνηση ελπίζει να σπάσει την εκλογική ραχοκοκαλιά της αντιπολίτευσης.

Το αν το PKK και οι YPG θα συμμορφωθούν παραμένει αβέβαιο. Και οι δύο έχουν απορρίψει τον ισχυρισμό της Άγκυρας ότι η έκκληση για αποστρατιωτικοποίηση ισχύει εξίσου και για αυτούς, επιμένοντας ότι η έκκληση του Οτζαλάν απευθυνόταν μόνο στο PKK. Νωρίτερα φέτος, Τούρκοι αξιωματούχοι απείλησαν με νέες επιχειρήσεις στη Συρία αν οι YPG αρνηθούν να διαλυθούν.

Η διαδικασία θα μπορούσε να ξετυλιχθεί στη Συρία. Ή θα μπορούσε να σταματήσει εκεί, με τις κουρδικές φατρίες να αφοπλίζονται εντός της Τουρκίας, αλλά να διατηρούν τα όπλα τους στη Συρία. Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος της κυβέρνησης είναι σαφής: να εξασφαλίσει την πολιτική υποστήριξη των Κούρδων για μια τελευταία προεδρική θητεία του Ερντογάν.

Ανασυγκρότηση της εξουσίας μέσω του κατακερματισμού

Τελικά, η προσπάθεια αποπολιτικοποίησης των εκλογών και η ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους αποτελούν τους δύο πυλώνες του ίδιου σχεδίου: τη διατήρηση του status quo. Δεν πρόκειται για απλές αντιδράσεις σε μια κρίση, αλλά για μια σκόπιμη αρχιτεκτονική για ένα μεταεκλογικό, ημι-αυταρχικό σύστημα στην Τουρκία.

Η επιτυχία αυτού του σχεδίου εξαρτάται από την αντιπολίτευση. Θα ακυρώσουν τα δικαστήρια το συνέδριο του CHP; Θα αναλάβει την ηγεσία του κόμματος ένας διορισμένος από το κράτος διαχειριστής; Μπορεί η κυβέρνηση να προκαλέσει τη διάσπαση του CHP και να καταστήσει τις εκλογές άνευ σημασίας;

Αυτά τα ερωτήματα δεν εξαρτώνται από νομικά αποτελέσματα, αλλά από την πολιτική αντίσταση. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Οζέλ και ο Κιλιτσντάρογλου ενδέχεται να πραγματοποιήσουν συνάντηση αυτή την εβδομάδα, με τον βουλευτή Μουράτ Εμίρ να αναλαμβάνει πιθανώς τη διοργάνωση, προκειμένου να συμβάλει στην επίλυση των εσωτερικών εντάσεων του κόμματος. Εάν η αντιπολίτευση και η λαϊκή της βάση καταφέρουν να κινητοποιήσουν μια αποτελεσματική αντίστρατηγική, ενδέχεται να εμποδίσουν αυτή την αυταρχική στροφή. Εάν όχι, η Τουρκία θα εισέλθει σε μια νέα πολιτική εποχή, που δεν θα διαμορφώνεται από τις κάλπες, αλλά από διατάγματα.

Πηγή: Pagenews.gr