Η πλανητική διατροφή ως παγκόσμια λύση
Η παγκόσμια υγεία και η βιωσιμότητα του πλανήτη βρίσκονται πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε: στο καθημερινό μας πιάτο. Μια νέα έκθεση της EAT-Lancet Commission παρουσιάζει την πλανητική διατροφή για την υγεία (Planetary Health Diet – PHD) ως μια στρατηγική που μπορεί να σώσει έως και 15 εκατομμύρια ζωές ετησίως, μειώνοντας ταυτόχρονα τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τον περιβαλλοντικό αποτύπωμα της βιομηχανίας τροφίμων. Η πρόταση αφορά μια ισορροπημένη διατροφή με έμφαση στα φυτικά τρόφιμα, μέτρια κατανάλωση ψαριών, κοτόπουλου και γαλακτοκομικών, και περιορισμό του κόκκινου κρέατος, της ζάχαρης και των ζωικών λιπαρών.
Το περιβαλλοντικό βάρος της παραγωγής τροφίμων
Η παραγωγή τροφίμων ευθύνεται για περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Από την αποψίλωση δασών για βοσκοτόπια μέχρι τη ρύπανση υδάτων από λιπάσματα, η διατροφική μας κουλτούρα έχει τεράστιο κόστος για το περιβάλλον. Η μετάβαση σε ένα πιο φυτοκεντρικό διατροφικό μοντέλο δεν σημαίνει μόνο βελτίωση της ανθρώπινης υγείας, αλλά και ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας, καθώς και σημαντική μείωση στη χρήση γης και νερού.
Η ευελιξία της PHD
Η PHD έχει σχεδιαστεί ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί στις τοπικές παραδόσεις και διατροφικές συνήθειες. Μπορεί να λάβει μορφή με περιορισμένη κατανάλωση ζωικών προϊόντων ή ακόμη και πλήρως φυτικής διατροφής, χωρίς να χάνει την ουσία της. Το ζητούμενο είναι περισσότερες φυτικές πηγές πρωτεΐνης – όσπρια, ξηροί καρποί, σπόροι – και λιγότερη εξάρτηση από το κόκκινο κρέας. Οι διαφορές σε παγκόσμιο επίπεδο είναι εντυπωσιακές: στις ΗΠΑ και τον Καναδά η κατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι επταπλάσια από τη συνιστώμενη, στην Ευρώπη πενταπλάσια, ενώ στην Κίνα τετραπλάσια. Αντίθετα, στην υποσαχάρια Αφρική μια μικρή ενίσχυση σε ζωικές πηγές, όπως κοτόπουλο ή αυγά, θα βελτίωνε την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων.
Οι κοινωνικές ανισότητες στο τραπέζι
Η έκθεση υπογραμμίζει τις κραυγαλέες ανισότητες του παγκόσμιου διατροφικού συστήματος. Το πλουσιότερο 30% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για πάνω από το 70% των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με την παραγωγή τροφίμων, ενώ 2,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να εξασφαλίσουν μια υγιεινή διατροφή. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σε συνθήκες υποσιτισμού και άλλο ένα δισεκατομμύριο αντιμετωπίζει την παχυσαρκία. Η διπλή αυτή αντίφαση δείχνει ότι δεν υπάρχει έλλειψη τροφής, αλλά πρόβλημα κατανομής και πρόσβασης.
Πολιτικές για μια πιο δίκαιη διατροφή
Η μετάβαση προς την PHD δεν μπορεί να στηριχθεί αποκλειστικά στην ατομική επιλογή. Απαιτούνται δημόσιες πολιτικές που θα καταστήσουν τα ανθυγιεινά τρόφιμα ακριβότερα μέσω φορολογίας και θα επιδοτήσουν τα πιο θρεπτικά και βιώσιμα προϊόντα, ώστε να είναι οικονομικά προσιτά. Παράλληλα, η ρύθμιση της διαφήμισης ανθυγιεινών τροφίμων, ιδιαίτερα προς τα παιδιά, θεωρείται κρίσιμο βήμα. Η ανακατεύθυνση αγροτικών επιδοτήσεων από το κρέας και τα γαλακτοκομικά σε φυτικές καλλιέργειες μπορεί να αλλάξει τη δομή της παγκόσμιας γεωργίας.
Η φωνή των ειδικών
«Οι επιλογές μας στο τραπέζι μπορούν να σώσουν εκατομμύρια ζωές, να μειώσουν δισεκατομμύρια τόνους εκπομπών και να σταματήσουν την απώλεια βιοποικιλότητας», δηλώνει ο καθηγητής Johan Rockström, συνπρόεδρος της EAT-Lancet Commission. Ο Dr Marco Springmann από το University College London επισημαίνει ότι οι προτεραιότητες διαφέρουν ανά ήπειρο: «Στις πλούσιες χώρες χρειάζεται περιορισμός των ζωικών προϊόντων και της ζάχαρης, ενώ στις φτωχότερες η μείωση του αμύλου και η εισαγωγή ποιοτικών πρωτεϊνών είναι το κλειδί».
Τι προβλέπει το πλάνο της PHD
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, η καθημερινή διατροφή θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών, τρεις μερίδες δημητριακών ολικής αλέσεως, μία μερίδα ξηρών καρπών και μία μερίδα οσπρίων. Η κατανάλωση γαλακτοκομικών περιορίζεται σε μία μερίδα ημερησίως, ενώ τα αυγά φτάνουν τα τρία έως τέσσερα την εβδομάδα. Επιτρέπονται δύο μερίδες κοτόπουλου και δύο ψαριού την εβδομάδα, αλλά το κόκκινο κρέας περιορίζεται αυστηρά σε μία μερίδα εβδομαδιαίως.
Υγεία και μακροζωία
Η εφαρμογή της PHD συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο πρόωρης θνησιμότητας, καθώς και με χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης διαβήτη, καρδιοπαθειών, εγκεφαλικών και ορισμένων μορφών καρκίνου. Επιπλέον, η στροφή σε φυτικές τροφές ενισχύει την πρόσληψη φυτικών ινών, βιταμινών, μετάλλων και υγιεινών λιπαρών οξέων, βελτιώνοντας την καθημερινή ποιότητα ζωής. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι δεν πρόκειται για διατροφή στέρησης, αλλά για ένα δημιουργικό, ευέλικτο και γευστικό μοντέλο διατροφής που μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε κουλτούρα.
Πηγή: Pagenews.gr