Μετανάστες εκτός πλάνου: Η Ευρώπη κλείνει τις πύλες πριν καν ανοίξουν

Η εικόνα που κυριαρχεί στο δημόσιο διάλογο είναι αυτή ενός ανεξέλεγκτου κύματος παράτυπων μεταναστών που απειλεί να «κατακλύσει» την Ευρώπη. Όμως, τα στοιχεία δείχνουν κάτι διαφορετικό: οι αφίξεις έχουν μειωθεί δραματικά την τελευταία διετία, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να εφαρμόζει μια στρατηγική αποτροπής που μεταφέρει τα σύνορα της… πολύ μακριά από τις πραγματικές ακτές της.

Οι αφίξεις μειώνονται δραματικά, αλλά οι αιτίες της μετανάστευσης παραμένουν άλυτες

Στους πρώτους οκτώ μήνες του 2025, περίπου 112.000 άνθρωποι εισήλθαν παράνομα στην ΕΕ — μειωμένοι κατά 52% σε σχέση με το ίδιο διάστημα πριν δύο χρόνια. Παρά αυτή τη μείωση, οι λόγοι που ωθούν χιλιάδες να εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους —πόλεμοι, φτώχεια, καταπίεση— παραμένουν άλυτοι. Στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, όπου η ανασφάλεια και η φτώχεια μαίνονται, οι άνθρωποι συνεχίζουν να ονειρεύονται μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη.

Το «αόρατο τείχος» της ΕΕ: Στρατηγικές αποτροπής μακριά από τα ευρωπαϊκά σύνορα

Η ΕΕ έχει επενδύσει σε συμφωνίες με χώρες όπως η Τυνησία, η Λιβύη και η Μαυριτανία, δίνοντας οικονομική βοήθεια και εξοπλισμό για να σταματήσει τους μετανάστες προτού φτάσουν στα ευρωπαϊκά εδάφη. Συνοριοφύλακες εκπαιδεύονται και χρηματοδοτούνται, ενώ νέες τεχνολογίες όπως drones και δορυφορική παρακολούθηση επιτρέπουν την άμεση ανίχνευση σκαφών και την παρεμπόδιση των αφίξεων.

Συμφωνίες με αυταρχικά καθεστώτα και ηθικά διλήμματα Όμως, πίσω από την «επιτυχία» της αποτροπής κρύβονται σκληρές πραγματικότητες. Σε πολλές περιπτώσεις, οι τοπικές δυνάμεις είναι παραστρατιωτικές ομάδες με καταγγελίες για βία, κακοποιήσεις και δουλεία. ΜΚΟ και διεθνείς οργανώσεις καταγγέλλουν ότι η Ευρώπη χρηματοδοτεί καθεστώτα που δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, δημιουργώντας ένα ηθικό δίλημμα που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Μαρτυρίες από την «άλλη πλευρά»

«Μας πέταξαν στην έρημο χωρίς φαγητό και νερό. Μας άφησαν να πεθάνουμε», λέει ο Αμπντουλάχ, ένας νεαρός από το Σουδάν που κατάφερε να διαφύγει από τις δυνάμεις που τον απώθησαν στα σύνορα Αλγερίας-Τυνησίας.

«Το σκάφος μας αναχαιτίστηκε στη μέση της θάλασσας. Οι άνδρες της λιβυκής ακτοφυλακής δεν άφησαν κανέναν να σωθεί. Ένιωθα ότι είμαι σε άλλο κόσμο, όπου η ζωή δεν έχει αξία», περιγράφει η Μαρία, μια πρόσφυγας από την Ερυθραία.

Η τεχνολογία στην υπηρεσία της επιτήρησης

Τα drones της Frontex πετούν πάνω από τις αφρικανικές ακτές, σκανάροντας τις θάλασσες για να εντοπίσουν σκάφη μεταναστών. Τα δεδομένα μεταφέρονται σε τοπικές αρχές που συχνά αναλαμβάνουν την «παρεμπόδιση». Το 2021-2024, πάνω από 2.000 φορές κοινοποιήθηκαν θέσεις σκαφών στη Λιβύη — μια πρακτική που έχει οδηγήσει σε κατηγορίες για παραβιάσεις δικαιωμάτων και θανάτους στη θάλασσα.

Το ανθρώπινο κόστος και οι κίνδυνοι για το μέλλον

Περισσότεροι από 450 άνθρωποι πνίγηκαν μόνο φέτος στην κεντρική Μεσόγειο, ενώ εκατοντάδες αγνοούνται. Οι πιο σύντομες διαδρομές κλείνουν, αναγκάζοντας τους μετανάστες να ρισκάρουν ακόμα περισσότερο. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η πληθυσμιακή έκρηξη και οι συνεχείς συγκρούσεις σε περιοχές της Αφρικής προβλέπεται να αυξήσουν την πίεση στα ευρωπαϊκά σύνορα τα επόμενα χρόνια.

Τι μέλλει γενέσθαι;

Αν και η ΕΕ έχει δείξει ότι η αποτροπή μπορεί να μειώσει τις ροές, το μέλλον μοιάζει αβέβαιο και γεμάτο προκλήσεις. Αναλυτές προτείνουν ότι η Ευρώπη πρέπει να στρέψει το βλέμμα της και στις βαθύτερες αιτίες της μετανάστευσης —φτώχεια, πόλεμοι, κλιματική αλλαγή— και να επενδύσει σε πιο ανθρώπινες και δίκαιες πολιτικές. Χωρίς αυτό, το «αόρατο τείχος» κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα φράγμα που όχι μόνο αποτρέπει την είσοδο, αλλά και εγκλωβίζει ανθρώπινες ζωές σε έναν ατελείωτο κύκλο πόνου και απόγνωσης.

Κλείνοντας, η Ευρώπη καλείται να βρει ισορροπία ανάμεσα στην προστασία των συνόρων και στην υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας — ένα στοίχημα που δεν αφορά μόνο πολιτικές, αλλά την ίδια την ψυχή της ηπείρου.

Πηγή: pagenews.gr