ΟΗΕ: Η Συρία στην «κόψη του ξυραφιού» μετά τις θρησκευτικές συγκρούσεις

Η Συρία μετά τον Άσαντ – ένα κράτος στο μεταίχμιο

Σχεδόν έναν χρόνο μετά την πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, η Συρία βρίσκεται ξανά στην κόψη του ξυραφιού, ανάμεσα στην ελπίδα για ειρηνική μετάβαση και στον κίνδυνο ολοκληρωτικής διάλυσης. Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία, Γκέιρ Πέντερσεν, προειδοποίησε σε δηλώσεις του στους Financial Times ότι η χώρα κινδυνεύει να «μετατραπεί σε νέα Λιβύη» αν η νέα κυβέρνηση δεν καταφέρει να προχωρήσει σε βαθιές θεσμικές μεταρρυθμίσεις.

«Είναι στην κόψη του ξυραφιού, τόσο σοβαρό είναι», τόνισε ο Πέντερσεν. «Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτού του είδους οι αλλαγές απαιτούν χρόνο, αλλά ο Σάρα πρέπει να κάνει αυτό που αποκαλώ διόρθωση πορείας».

Η προειδοποίηση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, λίγες ημέρες μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές της Κυριακής, οι οποίες θεωρήθηκαν δοκιμασία για τη δέσμευση του νέου προέδρου, Αχμέντ αλ-Σάρα, στη δημοκρατική μετάβαση. Αν και οι εκλογές είχαν περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, αποτέλεσαν το πρώτο βήμα μιας πολιτικής διαδικασίας που μέχρι στιγμής φαίνεται εύθραυστη και επισφαλής.

Αχμέντ αλ-Σάρα: Από αντάρτης σε πρόεδρος

Ο Σάρα, πρώην διοικητής της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), ανέλαβε την εξουσία τον Δεκέμβριο του 2024, μετά την επίθεση των ανταρτών που ανέτρεψε το πολύχρονο καθεστώς του Άσαντ. Παρά το αμφιλεγόμενο παρελθόν του και τις συνδέσεις του με την Αλ Κάιντα, ο Σάρα κατάφερε να κερδίσει τη λαϊκή υποστήριξη σε μια περίοδο γενικευμένης εξάντλησης από τον 14ετή εμφύλιο πόλεμο.

Υποσχέθηκε «μια κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς, με σεβασμό στις μειονότητες και στις πολιτικές ελευθερίες». Ωστόσο, σχεδόν ένα χρόνο μετά, οι προσδοκίες έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν. Η HTS εξακολουθεί να είναι η πραγματική δύναμη εξουσίας, ενώ οι προσπάθειες για μεταρρύθμιση των δυνάμεων ασφαλείας και της δικαιοσύνης προχωρούν με αργούς ρυθμούς.

«Η νεοσύστατη κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποδείξει ότι μπορεί να κυβερνήσει πέρα από τις φατρίες και τα όπλα», σημειώνουν οι Financial Times.

Θρησκευτικές συγκρούσεις και βία: Η νέα απειλή

Η αναζωπύρωση των θρησκευτικών εντάσεων έχει ήδη προκαλέσει βαρύτατο πλήγμα στη σταθερότητα της χώρας. Τον Μάρτιο, σφοδρές συγκρούσεις στην παράκτια Λατάκεια ανάμεσα σε Αλαουίτες —την αίρεση στην οποία ανήκε ο Άσαντ— και ενόπλους πιστούς στον Σάρα, οδήγησαν στον θάνατο τουλάχιστον 1.400 ανθρώπων.

Παρόμοια επεισόδια βίας ξέσπασαν τον Ιούλιο στη νότια επαρχία Σουέιντα, όπου Δρούζοι και Βεδουίνοι συγκρούστηκαν με δυνάμεις ασφαλείας της νέας κυβέρνησης. Η κατάσταση εκεί κρίθηκε τόσο εκρηκτική, ώστε οι εκλογές της Κυριακής αναβλήθηκαν επ’ αόριστον.

Η εικόνα αυτή αποκαλύπτει τη βαθιά θρησκευτική και κοινωνική ρήξη που εξακολουθεί να διαπερνά τη συριακή κοινωνία, δώδεκα χρόνια μετά την αρχή της εξέγερσης.

«Οι πληγές του εμφυλίου δεν έχουν επουλωθεί και οι παλιές διαιρέσεις επιστρέφουν με νέα ένταση», προειδοποιεί ο ΟΗΕ.

Ένα χρεοκοπημένο κράτος και η ανάγκη για «διόρθωση πορείας»

Ο Σάρα κληρονόμησε μια κατεστραμμένη χώρα: η οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, τα καύσιμα και τα τρόφιμα σπανίζουν, ενώ εκατομμύρια Σύροι παραμένουν εσωτερικά εκτοπισμένοι ή πρόσφυγες. Οι διεθνείς οργανισμοί περιγράφουν τη Συρία ως “ανεπίσημα διαμελισμένη” – με το βορρά υπό τον έλεγχο της HTS, το ανατολικό τμήμα υπό κουρδική διοίκηση και περιοχές στο νότο να κυβερνώνται από τοπικούς πολέμαρχους.

Η κυβέρνηση Σάρα έχει ανακοινώσει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνει:

• Αναδιάρθρωση των σωμάτων ασφαλείας,

• Αποστράτευση πολιτοφυλακών,

• Δημιουργία ανεξάρτητης δικαιοσύνης,

• Επαναλειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών.

Ωστόσο, η έλλειψη διεθνούς εμπιστοσύνης και οικονομικής στήριξης καθιστά τα περισσότερα από αυτά τα σχέδια ανεφάρμοστα. Οι δυτικές κυβερνήσεις εξακολουθούν να επιβάλλουν κυρώσεις και να ζητούν εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας πριν προσφέρουν βοήθεια.

Ο Πέντερσεν επισημαίνει ότι «αν δεν υπάρξει πραγματική πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις, η Συρία κινδυνεύει να βυθιστεί ξανά στο χάος».

Η προειδοποίηση του ΟΗΕ: «Ο κίνδυνος είναι πραγματικός»

Η προειδοποίηση του απεσταλμένου του ΟΗΕ δεν είναι απλώς ρητορική. Ο Πέντερσεν προέβαλε το παράδειγμα της Λιβύης ως πιθανό μέλλον για τη Συρία — μια χώρα διαιρεμένη, χωρίς κεντρική εξουσία, όπου κυριαρχούν ένοπλες φατρίες και ξένες δυνάμεις.

«Κανείς δεν θέλει να δει τη Συρία να μετατρέπεται σε ένα μωσαϊκό από μικρά, ανταγωνιστικά κρατίδια που θα λειτουργούν υπό ξένες επιρροές», δήλωσε.

Πρόσθεσε δε ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο, παρέχοντας πολιτική και ανθρωπιστική στήριξη, διαφορετικά «ολόκληρη η Μέση Ανατολή κινδυνεύει με νέα αποσταθεροποίηση».

Η επόμενη μέρα – Ελπίδα ή νέα σύγκρουση;

Για πολλούς Σύρους, οι εκλογές της Κυριακής ήταν μια αχτίδα ελπίδας. Παρά τα προβλήματα, η συμμετοχή του κόσμου έδειξε ότι εξακολουθεί να υπάρχει δίψα για δημοκρατία και κανονικότητα.

Ωστόσο, η αμφιθυμία του Σάρα, που ισορροπεί ανάμεσα στις απαιτήσεις της διεθνούς κοινότητας και στις πιέσεις των ισλαμιστικών φατριών που τον στηρίζουν, απειλεί να ακυρώσει κάθε πρόοδο.

Αν δεν επιτευχθεί ουσιαστική συμφιλίωση ανάμεσα στις θρησκευτικές και εθνοτικές κοινότητες και αν δεν υπάρξει σαφής πολιτική κατεύθυνση, η χώρα κινδυνεύει να επιστρέψει στην ανωμαλία και τον κατακερματισμό.

«Η Συρία χρειάζεται επειγόντως μια διόρθωση πορείας», επανέλαβε ο Πέντερσεν, «πριν χαθεί και η τελευταία ευκαιρία για ειρήνη».

Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι ξεκάθαρη: μια χώρα κουρασμένη, κατεστραμμένη αλλά ακόμα ζωντανή, που παλεύει να αποφύγει τη μοίρα της Λιβύης και να ξαναβρεί τον δρόμο της. Όμως, χωρίς εμπιστοσύνη, θεσμούς και ειρήνη ανάμεσα στις κοινότητες, η Συρία παραμένει —όπως εύστοχα είπε ο ΟΗΕ— στην κόψη του ξυραφιού.

Πηγή: Pagenews.gr