Ισραήλ, Τουρκία και Ιράν: Πώς 2 Χρόνια Πολέμου στη Γάζα Αναδιαμόρφωσαν τη Μέση Ανατολή

Δύο χρόνια μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, που σκότωσε 1.200 Ισραηλινούς και απήγαγε 251 ομήρους, ο πόλεμος στη Γάζα έχει μεταμορφώσει τη Μέση Ανατολή ριζικά. Το Ισραήλ, ενώ πλήρωσε βαρύ τίμημα σε ζωές και διεθνή φήμη, έχει εξαλείψει μεγάλο μέρος των απειλών από τον ιρανικό άξονα (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι), καταστρέφοντας ηγέτες και υποδομές. Παράλληλα, η Τουρκία αναδύεται ως νέα περιφερειακή δύναμη, επεκτείνοντας επιρροή στη Συρία και πιέζοντας για ρόλο στις διαπραγματεύσεις, ενώ το Ιράν βυθίζεται σε κρίση μετά τις ισραηλινές επιθέσεις. Η εμπλοκή της Άγκυρας ανησυχεί το Ισραήλ για στρατιωτική παρουσία στη Συρία, αλλά δημιουργεί ελπίδες για πίεση στη Χαμάς να αποδεχθεί την πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ για κατάπαυση πυρός. «Ο πόλεμος άλλαξε τα πάντα: από καταστροφή στο Ιράν σε άνοδο της Τουρκίας, και το Ισραήλ προσαρμόζεται σε νέα ισορροπία», δήλωσε ο αναλυτής Aaron David Miller του Carnegie Endowment, τονίζοντας ότι η περιοχή είναι «σε σταυροδρόμι».

Η Κατάρρευση του Ιρανικού Άξονα: Από Δίκτυο Πυρός σε Στάχτες

Ο πόλεμος στη Γάζα εξελίχθηκε σε πολυμέτωπη σύγκρουση, με το Ισραήλ να χτυπά τον «δακτύλιο φωτιάς» του Ιράν: Χαμάς στη Γάζα, Χεζμπολάχ στο Λίβανο, Χούθι στο Υέμε και ιρανικές βάσεις στη Συρία. Μέχρι τον Ιούνιο 2025, το Ισραήλ, με υποστήριξη ΗΠΑ, εξαπέλυσε Operation Rising Lion, καταστρέφοντας τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις (Natanz, Fordow, Arak) και σκοτώνοντας ηγέτες όπως τον Χοσέιν Σαλαμί (IRGC) και Μοχαμάντ Μπαγκερί (ΓΕΣ). Η 12ήμερη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν (13-25 Ιουνίου 2025) οδήγησε σε 180 βαλλιστικούς πυραύλους από Ιράν, αλλά με ελάχιστες απώλειες στο Ισραήλ χάρη στο Iron Dome. Το Ιράν, με άνω των 1.000 νεκρούς και καταστροφή 70% των πυραυλικών αποθεμάτων, βυθίστηκε σε οικονομική κρίση: πληθωρισμός 50%, διαδηλώσεις και απομόνωση. «Το Ιράν κατέρρευσε ως περιφερειακή δύναμη, χάνοντας proxies και πυρηνικά προγράμματα», ανέφερε η Nesrine Malik στο Guardian, σημειώνοντας ότι η εξάλειψη ηγετών όπως ο Χασάν Νασράλα (Χεζμπολάχ) και Γιαχιά Σινουάρ (Χαμάς) αποδυνάμωσε τον άξονα.

Στη Γάζα, οι ισραηλινές επιχειρήσεις σκότωσαν άνω των 66.000 Παλαιστινίων (συμπεριλαμβανομένων 18.430 αμάχων), καταστρέφοντας 80% της υποδομής και προκαλώντας λιμό. Στο Λίβανο, 3.100 νεκροί και εκτοπισμός 1,2 εκατομμυρίων, ενώ στη Συρία και Υέμε, χιλιάδες θύματα. Το Ισραήλ, με 2.000 νεκρούς συνολικά, κέρδισε στρατιωτικά, αλλά έχασε διεθνή υποστήριξη, με μποϊκοτάζ από ΕΕ και αραβικές χώρες.

Η Άνοδος της Τουρκίας: Από Εχθρός σε Κεντρικό Παίκτη

Η κατάρρευση του Ιράν άνοιξε χώρο για την Τουρκία, που επεκτείνει επιρροή από Λιβύη έως Συρία. Στη Συρία, μετά την πτώση του Μπασάρ αλ-Άσαντ (Δεκέμβριος 2024), η Άγκυρα υποστηρίζει την μεταβατική κυβέρνηση του Αχμάντ αλ-Σάραα, εκπαιδεύοντας δυνάμεις και δημιουργώντας βάσεις για να αποτρέψει κουρδική αυτονομία (YPG). Ισραηλινές πηγές εκφράζουν ανησυχία για «τουρκικές μπότες στο έδαφος», με χιλιάδες χτυπήματα Ισραήλ σε συριακές βάσεις από Ιούλιο 2025. «Η Τουρκία είναι η ένοπλη εκδοχή του Κατάρ – χρήμα και στρατός», δήλωσε ανώνυμη ισραηλινή πηγή στο Al-Monitor, βλέποντας την Άγκυρα να χτίζει «μοχλούς επιρροής» από Λιβύη έως Συρία.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κριτικός του Ισραήλ, διέκοψε εμπόριο (€7 δισ. ετησίως) και πτήσεις Turkish Airlines από 2023, αλλά ο πιθανός διάδοχος Χακάν Φιντάν (ΥΠΕΞ) θεωρείται ρεαλιστής. Η Τουρκία, μέλος ΝΑΤΟ, διατηρεί δεσμούς με Τραμπ, που εξετάζει πώληση F-35 (€10 δισ.), ανησυχώντας Ισραήλ. Ωστόσο, η Άγκυρα πιέζει Χαμάς να δεχθεί το 20-σημείο σχέδιο Τραμπ (3 Οκτωβρίου 2025), για εκεχειρία και απελευθέρωση ομήρων. «Η Τουρκία μπορεί να πιέσει Χαμάς, όπως το Κατάρ», είπε ο Tom Barrack, πρέσβης ΗΠΑ στην Άγκυρα.

Η Προσαρμογή του Ισραήλ: Από Απομόνωση σε Νέες Συμμαχίες

Το Ισραήλ, μετά από 67.000 νεκρούς Παλαιστίνιους και 66.000 συνολικά (συμπεριλαμβανομένων Λιβάνου, Συρίας, Υέμεν), προσαρμόζεται σε νέο τοπίο. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε: «Αλλάξαμε τη Μέση Ανατολή», με εξάλειψη απειλών, αλλά το κόστος περιλαμβάνει απομόνωση: μποϊκοτάζ από ΕΕ, μποϊκοτάζ όπως κατά Ρωσίας, και εσωτερικές διαμαρτυρίες (100.000 στο Τελ Αβίβ). Στη δεύτερη επέτειο (7 Οκτωβρίου 2025), τελετές μνήμης συνδυάστηκαν με ελπίδες για εκεχειρία, ενώ η Τurkish Airlines επανεκκινεί πτήσεις (4 Οκτωβρίου 2025) μετά από 2 χρόνια, σημάδι αποκλιμάκωσης.

Το Ισραήλ στρέφεται σε αραβικές συμμαχίες (Abraham Accords), με Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ να υποστηρίζουν Τραμπ. Στη Συρία, διαπραγματεύεται με Τουρκία για «deconfliction» (Σεπτέμβριος 2025), αποτρέποντας σύγκρουση. «Η Τουρκία δεν είναι Ιράν –είναι σύμμαχος κατά του Ιράν, παρά τις εντάσεις», είπε ο Yossi Kuperwasser, πρώην αναλυτής Mossad.

Το Σχέδιο Τραμπ: Ελπίδα ή Ρίσκο;

Το 20-σημείο σχέδιο Τραμπ (29 Σεπτεμβρίου 2025), παρουσιασμένο με Νετανιάχου, προβλέπει:

• Απελευθέρωση 20 ζωντανών ομήρων Χαμάς και σωμάτων 28 νεκρών.
• Ανταλλαγή με 2.000 Παλαιστίνιους (250 ισόβιοι, 1.700 από Γάζα).
• Κατάπαυση πυρός, αποστρατιωτικοποίηση Χαμάς, διεθνής διακυβέρνηση Γάζας υπό «Board of Peace» με Τραμπ επικεφαλής.
• Ανασυγκρότηση Γάζας (€10 δισ. από αραβικά κράτη).

Η Χαμάς δέχθηκε την απελευθέρωση ομήρων (3 Οκτωβρίου), ζητώντας διαπραγματεύσεις, ενώ Ισραήλ σταμάτησε βομβαρδισμούς. Ο Τραμπ έδωσε προθεσμία 5 Οκτωβρίου, απειλώντας «κόλαση». «Το σχέδιο δίνει ελπίδα, αλλά χωρίς παλαιστινιακό κράτος, κινδυνεύει να αποτύχει», προειδοποιεί η Nesrine Malik στο Guardian.

Συμπέρασμα: Μια Περιοχή σε Μετάβαση

Δύο χρόνια πολέμου στη Γάζα κατέστρεψαν το Ιράν, ανέβασαν την Τουρκία και ανάγκασαν το Ισραήλ να προσαρμοστεί, με Τραμπ να μεσολαβεί. Η εμπλοκή της Άγκυρας ανησυχεί αλλά πιέζει Χαμάς, ενώ η κατάρρευση του ιρανικού άξονα ανοίγει δρόμο για συμμαχίες. Η Μέση Ανατολή άλλαξε, αλλά η ειρήνη απαιτεί θάρρος πέρα από στρατιωτική νίκη.

Πηγή: Pagenews.gr