Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναγνωρίζεται πλέον, παράδοξα για πολλούς, ως «μεγάλος μεσολαβητής» στη Μέση Ανατολή, μετά τη συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς για την απελευθέρωση ισραηλινών ομήρων και την επίτευξη εκεχειρίας. Η επιτυχία αυτή, σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ όπως η Corriere della Sera, δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στη διπλωματική ικανότητα του ίδιου του Τούρκου προέδρου, αλλά και στις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας, με πρωταγωνιστές τον Χακάν Φιντάν και τον Ιμπραήμ Καλίν, που εκτελούν το στρατηγικό σχέδιο της Άγκυρας στην περιοχή.
Η Τουρκία, κράτος με ιστορικές εντάσεις με τον αραβικό κόσμο, φαίνεται να έχει επισκιάσει άλλους παραδοσιακούς παράγοντες, όπως το Ιράν και την Αίγυπτο, στις διαπραγματεύσεις που έλαβαν χώρα στο Σαρμ-ελ-Σέιχ. Η Αίγυπτος, με τον Αμπντελφατάχ αλ-Σίσι, προσέφερε μεν τη γεωγραφική υποδομή, αλλά δεν ήταν πολιτικά αποδεκτή από το Ισραήλ. Παράλληλα, το Κατάρ συμμετείχε υπό πίεση, δεδομένων των περιορισμένων διπλωματικών σχέσεων με το Τελ Αβίβ.
Μυστικές διαδρομές και στρατηγικές συμμαχίες
Η Τουρκία αξιοποίησε τα διπλωματικά χαρτιά της με εντυπωσιακή ακρίβεια. Η φιλία του Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ λειτούργησε ως καταλύτης, ενώ η φιλοξενία πολλών ηγετικών στελεχών της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη, με τουρκικά διαβατήρια και οικονομικά συμφέροντα στην Άγκυρα, ενίσχυσε τη διαπραγματευτική θέση της Τουρκίας.
Ο Καλίν, στενός συνεργάτης του Φιντάν και επικεφαλής της ΜΙΤ, επικοινωνούσε άμεσα με τον αρχιτζιχαντιστή της Χαμάς, Μοχάμεντ Νταρουίς, διασφαλίζοντας την υπογραφή της συμφωνίας και την τήρηση των συμφωνημένων όρων. Η στρατηγική αυτή επέτρεψε στην Τουρκία να εμφανιστεί ως «περιστερά της ειρήνης», αναβαθμίζοντας το διεθνές της κύρος, ενώ ταυτόχρονα ελέγχει κρίσιμους παράγοντες στη Γάζα.
Η επόμενη μέρα στη Γάζα
Η πραγματική ειρήνη, ωστόσο, εξαρτάται από την εφαρμογή των όρων: η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να αναπτύξει τους πρώτους 5.000 εκπαιδευμένους αστυνομικούς και να υποχρεώσει τους 15.000 στρατιώτες της Χαμάς να καταθέσουν τα όπλα. Η Τουρκία και οι σύμμαχοί της καλούνται να διασφαλίσουν την προστασία της συμφωνίας, διαφορετικά το πολιτικό και στρατιωτικό κενό που αφήνει η Χαμάς θα μπορούσε να επαναφέρει την αστάθεια στην περιοχή.
Τουρκία, ΜΙΤ και γεωπολιτικός ρόλος
Η συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς αποδεικνύει ότι η γεωπολιτική ευφυΐα και οι μυστικές υπηρεσίες μπορούν να ανατρέψουν παραδοσιακές συμμαχίες και να δημιουργήσουν νέες ισορροπίες. Ο Ερντογάν, εκμεταλλευόμενος σχέσεις, διπλωματικά κανάλια και οικονομικά εργαλεία, κατάφερε να τοποθετήσει την Τουρκία στο επίκεντρο της Μέσης Ανατολής, ενώ παράλληλα ενίσχυσε τον ρόλο της ΜΙΤ και των προσωπικών του συνεργατών ως διακριτικών, αλλά καθοριστικών, παικτών στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Η Τουρκία πλέον παίζει τον ρόλο του ειρηνοποιού, αλλά η επόμενη πρόκληση είναι η εφαρμογή της συμφωνίας και η σταθεροποίηση της Γάζας, ώστε η διεθνής αναγνώριση να μετατραπεί σε διαρκή πολιτικό και στρατηγικό κεφάλαιο.