Την περασμένη Δευτέρα, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ ανέβηκε στο βήμα της Κνεσέτ και προσέφερε μία ομιλία-ύμνο — 140 λεπτά κατακλυσμικά φορτισμένη – που συνδύασε διπλωματικό θέατρο, γεωπολιτικό αφήγημα και εσωτερική πολιτική στρατηγική.
Ακολουθεί μια ανάλυση διεθνούς πολιτικής και γεωστρατηγικής των βασικών στοιχείων της ομιλίας, των σκοπών της, αλλά και των αστερισμών αμφισβήτησης που την περιβάλλουν.
Το σκηνικό και η συγκυρία
Σε μια στιγμή με ιδιαίτερο συμβολισμό — την ημέρα που απελευθερώθηκαν οι 20 τελευταίοι ζωντανοί όμηροι της Χαμάς μετά από δύο έτη συγκρούσεων — η ομιλία του Τραμπ απέκτησε έντονο τελετουργικό χαρακτήρα.
Το γεγονός αυτό μετέτρεψε την Κνεσέτ σε ένα είδος θεατρικής αρένας, όπου ο Τραμπ τοποθετήθηκε ως ο “απελευθερωτής” και εγγυητής της νίκης — μια αφήγηση που οι υποστηρικτές του θέλουν να καρπωθούν πολιτικά.
Από πολιτική άποψη, η ομιλία συνέπεσε επίσης με μια κρίσιμη διαδικασία ειρήνης στη Μέση Ανατολή, με τη Σύνοδο στην Αίγυπτο να θέτει επί τάπητος τους όρους της εκεχειρίας και της μελλοντικής διαχείρισης της Γάζας.
Δομή και λόγος: πανηγυρικός ρεπερτόριος και συμβολισμοί
Η ομιλία ήταν επενδεδυμένη με μια σειρά retorικών μηχανισμών που αποσκοπούν στην ισχυροποίηση της εικόνας του Τραμπ ως ηγέτη με υπερεθνικό κύρος:
- Υπερθετικός λόγος και εσχατολογία: Ο Τραμπ μίλησε για «ιστορική αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής», για μια εποχή όπου «οι δυνάμεις του τρόμου είναι τώρα αδύναμες, απομονωμένες και ηττημένες».
- Στρατιωτική υπεροχή ως συνθήκη ειρήνης: Υπογράμμισε ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν όπλα που «όλοι φοβούνται», και ότι πολλά από αυτά έχουν δοθεί στο Ισραήλ.
- Αναφορά στο παρελθόν και αποδόμηση των προκατόχων: Κατηγόρησε τις διοικήσεις Ομπάμα και Μπάιντεν για «μίσος προς το Ισραήλ» και συσσώρευση αποτυχιών.
- Προσωπικές επιδοκιμασίες και συμβολικές εκκλήσεις: Τόνισε τον ρόλο του Νετανιάχου, του Κούσνερ, του Στιβ Γουίτκοφ, του Μάρκο Ρούμπιο. Σε μια εντυπωσιακή στιγμή, απηύθυνε στον Ισραηλινό πρόεδρο το ερώτημα: «Γιατί δεν χορηγείτε αμνηστία στον Νετανιάχου;»
- Υποκείμενες αποσιωπήσεις και αλληγορίες: Παρότι παρουσίασε το σχέδιο 20 σημείων ως καθοριστικό, δεν δόθηκαν σαφή χρονοδιαγράμματα ούτε αναλυτικές δεσμεύσεις για το τελικό στάδιο αποστρατιωτικοποίησης της Χαμάς.
Ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων δημιουργεί μια χαρτογράφηση εικόνας του Τραμπ ως κεφαλής μιας «νέας τάξης» στην περιοχή.
Στρατηγικοί στόχοι και πλάνα πίσω από τα λόγια
Η ομιλία δεν ήταν καθαρά ρητορική: περιείχε επιδιώξεις με άμεσο πολιτικό και γεωπολιτικό αντίκτυπο:
- Ντε φάκτο παρέμβαση στην εσωτερική πολιτική του Ισραήλ: Η δημόσια έκκληση για αμνηστία του Νετανιάχου αποτελεί μια σπάνια, ανοιχτή ανάμιξη βαθιού χαρακτήρα στην εσωτερική δικαστική διαδικασία του κράτους — και πιθανόν ένα δώρο προς έναν ισχυρό σύμμαχο.
- Πολιτική επίδραση στο Ισραηλινό κοινό και στο εκλογικό σκηνικό: Σε περίοδο όπου η δημοτικότητα του Νετανιάχου έχει δεχθεί πλήγματα, η στήριξη από έναν διεθνή ηγέτη μπορεί να ενισχύσει τους πολιτικούς συσχετισμούς υπέρ του. Προώθηση αμερικανικού ρόλου ως «μεσολαβητής-οδηγού» στη Μέση Ανατολή: Ο Τραμπ θέλει να εκμαιεύσει για τις ΗΠΑ έναν ρόλο εκ των πραγμάτων ηγετικό για την περίοδο μετά τον πόλεμο — ως ισορροπιστής, εγγυητής, αρχιτέκτονας.
- Δέσμευση για μελλοντική ασφάλεια και πίεση προς το Ιράν: Η ομιλία χρησιμεύει ως μήνυμα προς το Ιράν και τις συμμαχίες του ότι η αμερικανική στρατιωτική υπεροχή θα συνεχίσει να παίζει κεντρικό ρόλο.
- Δημιουργία ιστορικής αφήγησης: Με τη χρήση μεγαλειωδών εκφράσεων, επιχειρείται η εξασφάλιση ενός «μύθου ιδρυτή» για την επόμενη φάση της Συμφιλίωσης – ότι ο ίδιος στάθηκε στο κατώφλι της μετάβασης.
Αμηχανίες, κριτικές και αμφισβητήσεις
Παρά το θερμό υποδοχής στο εσωτερικό του κοινοβουλίου, υπήρξαν και εντάσεις:
-
- Δυο βουλευτές — Ayman Odeh και Ofer Cassif — παρενέβησαν κρατώντας πανό που ζητούσαν αναγνώριση της Παλαιστίνης, και απομακρύνθηκαν από την αίθουσα.
- Κριτικοί στη Δύση και στη Μέση Ανατολή εγκαλούν την ομιλία για υπεραπλουστευτική ρητορική, έλλειψη τεχνικών λεπτομερειών και κινδύνους που συνοδεύουν τη μονομερή επικέντρωση Ισραήλ-ΗΠΑ.
- Η εξάρτηση από στρατιωτικά «κατορθώματα» ως θεμέλιο ειρήνης μπορεί να αποδειχθεί ασταθής: η συνεχιζόμενη αποσύνθεση των υποδομών στη Γάζα, η ανάγκη για σταθερές διοικητικές δομές και η ριζική αποστασιοποίηση της Χαμάς θα απαιτήσουν πολύ περισσότερα από μονομερείς δηλώσεις.
- Τέλος, η δημόσια πίεση για αμνηστία Νετανιάχου ενέχει ρίσκα νομιμοποίησης της πολιτικής ανακύκλωσης εξουσιών — και κινδυνεύει να υπονομεύσει τις δημοκρατικές διαδικασίες του κράτους.
Η κληρονομιά και οι επόμενες μέρες
Σε βάθος χρόνου, η αποτίμηση της ομιλίας θα εξαρτηθεί λιγότερο από τους πανηγυρισμούς και περισσότερο από το πώς θα υλοποιηθεί — ή θα υπονομευτεί — το ειρηνευτικό σχέδιο:
- Εάν κατορθωθεί ουσιαστική αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, αποτελεσματική ανοικοδόμηση της Γάζας και ενσωμάτωση πολιτικών λύσεων υπό διεθνή εποπτεία, τότε η ομιλία θα αναγνωστεί ως σημείο καμπής.
- Από την άλλη, αν η αποτυχία της σταθερότητας, οι αντιστάσεις στο πεδίο και οι προστριβές στη διακυβέρνηση της Γάζας υποσκάψουν το σχέδιο, τότε η ρητορική μεγαλοστομία θα μείνει ως μερική ιστορική αυταπάτη.
Συμπερασματικά, τα 140 λεπτά του Τραμπ στην Κνεσέτ αποτέλεσαν περισσότερο πολιτική παρά ομιλία: τοποθέτησε τον εαυτό του στο επίκεντρο ενός μετασχηματισμού, διεκδίκησε ρόλο ιστορικού παράγοντα και προκάλεσε το ερώτημα — και προς το Ισραήλ, και προς τις ΗΠΑ — εάν πράγματι η ισχύς αρκεί για να οικοδομήσει ειρήνη.
Πηγή: pagenews.gr