Καλώδιο Ελλάδας-Κύπρου: Η Μεγάλη Ανατροπή στην Αγορά Ενέργειας και τα Συμφέροντα που Αντιστέκονται

Η Κύπρος ως η πιο ακριβή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη

Η Κύπρος εμφανίζεται με τις υψηλότερες τιμές χονδρικής στην Ευρώπη, σχεδόν διπλάσιες από την Ελλάδα, με την τιμή να κυμαίνεται το 2025 στα 202,38 €/MWh, έναντι 101,57 €/MWh στην Ελλάδα. Στη λιανική, οι καταναλωτές πληρώνουν 0,32-0,38 €/kWh, περίπου 60% ακριβότερα από τους Έλληνες καταναλωτές.

Η υψηλή τιμή ενέργειας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο απομονωμένο σύστημα ηλεκτροδότησης και στο κυρίαρχο μείγμα παραγωγής: 75,5% από πετρέλαιο και μόλις 24,5% από ΑΠΕ, λειτουργώντας σε ένα καθεστώς χαμηλού ανταγωνισμού με εγγυημένες αποδόσεις.

Τα οικονομικά συμφέροντα που αντιστέκονται

Οι κύριοι ωφελημένοι της απομόνωσης είναι:

• Εισαγωγείς πετρελαίου, που διατηρούν μονοπώλιο στην τροφοδοσία της ΑΗΚ και επωφελούνται από υψηλές τιμές καυσίμων. Κάθε αύξηση 10 δολαρίων στο βαρέλι πετρελαίου αυξάνει το κόστος ηλεκτρισμού κατά πάνω από 25 εκατ. ευρώ ετησίως.
• Παραγωγοί ΑΠΕ, που απολαμβάνουν υπερκέρδη λόγω υψηλών τιμών χονδρικής (200-250 €/MWh), πολύ πάνω από την αντίστοιχη τιμή στην Ελλάδα (~90 €/MWh). Η απομόνωση εξασφαλίζει την “χρυσή ομπρέλα” τους.

Αν ολοκληρωθεί η διασύνδεση, αυτά τα συμφέροντα θα πληγούν σημαντικά.

 Το έργο GSI που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου (Great Sea Interconnector) αποτελεί την ευκαιρία για ριζική αλλαγή:

• Μείωση κόστους ρεύματος: 25%-30% για τους Κυπρίους καταναλωτές.
• Καθαρό κοινωνικό όφελος: ~6 δισ. ευρώ.
• Ετήσια οικονομική υποχρέωση της Κύπρου: 25 εκατ. ευρώ (2025-2029), ισοδύναμο με 6-7 λεπτά/ημέρα ανά καταναλωτή, καλυπτόμενα από το Ταμείο Ρύπων.

Η διασύνδεση θα επιτρέψει:

• Εισαγωγή φθηνότερης ενέργειας από Ελλάδα και Ευρώπη.
• Αύξηση συμμετοχής ΑΠΕ με σταθερό δίκτυο.
• Μείωση εκπομπών CO2.
• Πρωτοφανή ενεργειακή ασφάλεια για την Κύπρο.

 Οι “χαμένοι” της μετάβασης

Η ολοκλήρωση του έργου θα αλλάξει το ισοζύγιο δυνάμεων:

• Οι εισαγωγείς πετρελαίου θα δουν τα κέρδη τους να μειώνονται σημαντικά.
• Οι παραγωγοί ΑΠΕ θα αντιμετωπίσουν ανταγωνιστικές τιμές χωρίς τις σημερινές υπερτιμολογήσεις.

Η διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου δεν είναι απλώς ένα τεχνικό έργο: είναι γεωπολιτικό και οικονομικό παιχνίδι, που θέτει σε δοκιμασία ισχυρά τοπικά συμφέροντα και προσφέρει μια ευκαιρία για χαμηλότερο κόστος, πιο βιώσιμη ενέργεια και μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια για το νησί. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί τόσο από πολιτική βούληση όσο και από την αντίσταση των entrenched stakeholders που επωφελούνται από το σημερινό status quo.