Γάζα: Ένα από τα Παλαιότερα Αστικά Κέντρα – Ιστορία και Αρχαιολογία στα Ερείπια

Η Γάζα, αντίθετα με τη λανθασμένη αντίληψη ότι είναι στρατόπεδο προσφύγων, είναι ένα από τα παλαιότερα αστικά κέντρα του πλανήτη, με 4.000 χρόνια ιστορίας. Η πρόσφατη εύθραυστη κατάπαυση πυρός (Οκτώβριος 2025) φέρνει στο φως το ανυπολόγιστο ανθρώπινο και πολιτιστικό κόστος, με την επιτροπή ΟΗΕ να χαρακτηρίζει «γενοκτονία» τις καταστροφές (UN Report). Από τον Φαραώ Τούθμωσι Γ’ (15ος αι. π.Χ.) ως την έκθεση στο Institut du Monde Arabe (Παρίσι, 2025), η Γάζα αποκαλύπτει πλούτο αρχαιολογίας και πολυπολιτισμικότητας, με 60% των μνημείων της κατεστραμμένα (UNESCO). «Η Γάζα δεν είναι έρημος – είναι σταυροδρόμι πολιτισμών», λέει ο αρχαιολόγος Jean-Pierre Adam (Le Monde).

Αρχαία Ιστορία: Peleset, Ghazzati και Πολυπολιτισμικότητα

Η Γάζα, γνωστή ως Peleset (1450 π.Χ., αιγυπτιακά κείμενα), Palashtu (800 π.Χ., ασσυριακά) και Παλαιστίνη (Ηρόδοτος, 480 π.Χ.), ήταν κόμβος Αφρικής-Ασίας. Ως Ghazzati (Τούθμωσις Γ’, 15ος αι.), συνέδεε καραβάνια από Πέτρα με Μεσόγειο, εξάγοντας μπαχαρικά, θυμίαμα και κρασί. Το γλυκό κρασί της Γάζας, εξαγόμενο σε «τορπιλοειδή αγγεία» (6ος αι. μ.Χ., Archaeological Review), έφτανε Γαλλία και Αγγλία. Κατακτήθηκε από Αιγύπτιους, Ασσυρίους, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίους, Ομεϋάδες, Μαμελούκους, Οθωμανούς και Βρετανούς, με ντόπιους να εξελίσσουν πίστη (παγανισμός, αβρααμικές θρησκείες) και γλώσσα (αραμαϊκή, ελληνική, αραβική).

Αρχαιολογικές Απώλειες: 60% Μνημείων Κατεστραμμένα

Οι συγκρούσεις (2023-2025) κατέστρεψαν 60% των 325 μνημείων (UNESCO), όπως:

• Ναός Απόλλωνα (6ος αι. π.Χ.), 80% κατεδαφισμένος (Al Jazeera).
• Μεγάλο Τζαμί Omari (7ος αι. μ.Χ.), 50% κατεστραμμένο.
• Ρωμαϊκά λουτρά (2ος αι. μ.Χ.), πλήρως κατεστραμμένα.
• Μουσείο Al-Qarara: 2.000 εκθέματα λεηλατήθηκαν/καταστράφηκαν (Guardian).

Η αραβική κατάκτηση (7ος αι. μ.Χ.) είχε ελάχιστο αρχαιολογικό αντίκτυπο, αλλά σήμερα η Γάζα χάνει κληρονομιά, με 70% των ανασκαφών μη προσβάσιμες (Palestinian Archaeological Council).

Πολιτιστικό Σταυροδρόμι: Κρασί και Φρούριο

Η Γάζα, με πλούσια βλάστηση λόγω υπόγειων υδάτων, παρήγαγε σταφύλια για κρασί, γνωστό ως «Château d’Yquem του κλασικού κόσμου» (Le Monde). Η έκθεση Παρισιού (2025) παρουσιάζει 50 αμφορείς, αποδεικνύοντας εμπορική εμβέλεια. Ως φρούριο, προστάτευε τη διαδρομή Μεσογείου-Αιγύπτου, με 10% των ευρημάτων στο Μουσείο Παλαιόπολης Κέρκυρας (Archaeological Review).

Απώλεια Κληρονομιάς

Η Γάζα, από Peleset σε σύγχρονη τραγωδία, χάνει ανθρώπους και πολιτισμό. Με 60% μνημείων κατεστραμμένων και 40.000 θύματα (UN), η ιστορία της –από κρασί σε φρούριο– κινδυνεύει. Η έκθεση Παρισιού υπενθυμίζει: «Η Γάζα είναι παγκόσμια κληρονομιά» (Institut du Monde Arabe).

Πηγές: Pagenews.gr