Σουδάν: Ο ρόλος Αιγύπτου, ΗΑΕ, Ιράν και Τουρκίας στον πόλεμο – Υπάρχει διέξοδος;

Ο πόλεμος που τροφοδοτείται απ’ έξω
Από τον Απρίλιο του 2023, το Σουδάν βυθίζεται σε μια σύγκρουση ανάμεσα στις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και τις Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF). Η διαφωνία για την ενσωμάτωση των RSF στον τακτικό στρατό άναψε τη σπίθα. Έκτοτε, οι μάχες ρήμαξαν υποδομές, έπληξαν τη γεωργία και άφησαν πίσω τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Σήμερα σχεδόν ο μισός πληθυσμός χρειάζεται βοήθεια. Χωρίς εξωτερικούς προμηθευτές όπλων, καυσίμων και χρημάτων, καμία πλευρά δεν θα άντεχε τόσο.

Ποιοι στηρίζουν ποιον – και γιατί
Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση υπό τον στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν αντλεί πολιτική και στρατιωτική στήριξη από Αίγυπτο, Τουρκία, Ιράν και σε περιορισμένο βαθμό Ρωσία. Στον αντίποδα, οι RSF εμφανίζονται να βασίζονται σε Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και σε δίκτυα λαθρεμπορίου στην ευρύτερη ζώνη του Σαχέλ. Οι επίσημες διαψεύσεις περισσεύουν· όμως οι διαδρομές οπλισμού, καυσίμων και οχημάτων ακολουθούν σταθερά περιφερειακά συμφέροντα.

Η αμφιλεγόμενη ατζέντα των ΗΑΕ
Τα ΗΑΕ απορρίπτουν ότι εξοπλίζουν τις RSF και ταυτόχρονα ανακοινώνουν γενναίες ανθρωπιστικές συνεισφορές. Παράλληλα, ανεξάρτητες εξετάσεις εξοπλισμού και αλυσίδων εφοδιασμού δείχνουν ροές μη επανδρωμένων, όπλων και πυρομαχικών που καταλήγουν σε μονάδες των RSF. Γιατί να ρισκάρουν; Επειδή ο σουδανικός χρυσός παραμένει στρατηγικό στοίχημα. Με μεγάλα κοιτάσματα σε περιοχές υπό έλεγχο RSF, ο χρυσός μετατρέπεται σε «νόμισμα» για προμήθειες και παράκαμψη κυρώσεων. Επιπλέον, η επιρροή στο Κέρας της Αφρικής προσφέρει γεωπολιτικό βάθος στον άξονα του Κόλπου.

Αίγυπτος, Ιράν, Τουρκία: διαφορετικές προτεραιότητες, κοινός παρονομαστής
Η Αίγυπτος στηρίζει τις SAF με στόχο τη σταθεροποίηση των συνόρων και τον έλεγχο των προσφυγικών ροών. Η Τουρκία επενδύει σε μη επανδρωμένα και πυραυλικά συστήματα που ενισχύουν τη διαπραγματευτική της θέση στην Ερυθρά Θάλασσα. Το Ιράν επιδιώκει ναυτικό αποτύπωμα στην ίδια θάλασσα, κρίσιμο για τις γραμμές υποστήριξης των Χούθι στην Υεμένη. Κοινός παρονομαστής; Η επιρροή στους θαλάσσιους διαδρόμους και το εμπόριο ενέργειας.

Ρωσία: οικονομική διείσδυση, περιορισμένη στρατιωτική όρεξη
Η Ρωσία κρατά χαμηλό προφίλ. Αναζητά πρόσβαση στο Πορτ Σουδάν και εμπορικά κανάλια για χρυσό, ενώ αποφεύγει να εμπλακεί βαθιά στον πόλεμο. Παρόλα αυτά, δίκτυα μισθοφόρων και μεσάζοντες στην Αφρική τροφοδοτούν το «οικοσύστημα» εξοπλισμών που διασχίζει Σαχέλ και Σαχάρα. Έτσι, η Μόσχα ωφελείται έμμεσα χωρίς να πληρώνει το πολιτικό κόστος μίας ανοιχτής επέμβασης.

Μπορεί η «Quad» να σταματήσει τη σφαγή;
Οι ΗΠΑ, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ συναποτελούν μια άτυπη Πρωτοβουλία Quad που επιχειρεί να χαράξει οδικό χάρτη εκεχειρίας. Η λογική είναι απλή: όσοι τροφοδοτούν τις γραμμές ανεφοδιασμού, μπορούν και να τις κλείσουν. Όμως οι συνομιλίες στην Ουάσιγκτον δεν απέδωσαν. Την ίδια στιγμή, η πτώση της αλ-Φασίρ και οι μαζικές σφαγές στο Νταρφούρ έδειξαν πόσο γρήγορα το πεδίο διαλύει τις διπλωματικές αυταπάτες.

Πίεση με «δόντια»: κυρώσεις, εμπάργκο, λογοδοσία
Χωρίς στοχευμένες κυρώσεις σε ηγεσίες, χρηματοδότες και εταιρικά δίκτυα που διακινούν όπλα και χρυσό, η βία δεν θα κοπάσει. Απαιτούνται εμπάργκο οπλισμού με πραγματικό έλεγχο, πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και μηχανισμοί παρακολούθησης στις συνοριακές οδούς (Λιβύη, Τσαντ, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία). Ταυτόχρονα, η πολιτική και ποινική λογοδοσία για εγκλήματα πολέμου πρέπει να γίνει κόκκινη γραμμή για χορηγούς και παραλήπτες βοήθειας.

Τι θα έσπαγε το αδιέξοδο – ρεαλιστικά βήματα
Πρώτον, συνδεδεμένη ανθρωπιστική πρόσβαση: κάθε εισροή καυσίμων ή βοήθειας να τελεί υπό ουδέτερη επιτήρηση και να συνδέεται με παύση πυρός σε συγκεκριμένους διαδρόμους. Δεύτερον, συντονισμένη πίεση της Quad με την ΕΕ για πάγωμα ροών όπλων και διαφάνεια στις εξαγωγές χρυσού. Τρίτον, διαβαθμισμένες κυρώσεις που αυξάνονται αυτόματα αν παραβιαστεί η εκεχειρία ή στοχοποιηθούν άμαχοι. Τέταρτον, πολιτική διαδικασία με κίνητρα: συμμετοχή σε μεταβατική αρχιτεκτονική μόνο για όποιους τηρούν ανθρωπιστικό δίκαιο και δέχονται διεθνή έλεγχο σε οικονομικές ροές.

Χωρίς εξωτερική «στρόφιγγα», δεν υπάρχει πόλεμος
Ο πόλεμος στο Σουδάν στηρίζεται σε εξωτερικούς σωλήνες: όπλα, καύσιμα, χρήμα. Όποιος τους ελέγχει, μπορεί και να ρυθμίσει την ένταση. Οι περιφερειακοί παίκτες έχουν ισχυρά κίνητρα να μείνουν στο παιχνίδι· έχουν όμως και τα μέσα να επιβάλουν παύση. Αν επιλέξουν συντονισμό αντί για ανταγωνισμό, η βία μπορεί να κοπεί στην πηγή της. Μέχρι τότε, η χώρα θα μετρά χαμένες ζωές και μια κοινωνία που δοκιμάζεται στα όριά της.

Πηγή: Pagenews.gr