Καταθέσεις σε πτώση: Γιατί λείπουν 46 δισ. ευρώ από τους λογαριασμούς των νοικοκυριών

Η Τράπεζα της Ελλάδος αναλύει τους πέντε βασικούς λόγους πίσω από το «χάσμα» των 45,7 δισ. ευρώ, αποκαλύπτοντας τη βαθύτερη μεταβολή στις οικονομικές συνήθειες, το εισόδημα και τη δημογραφική σύνθεση της χώρας.

Η εικόνα σήμερα: 151 δισ. ευρώ αντί 197 δισ. το 2009

Οι καταθέσεις των ελληνικών νοικοκυριών ανήλθαν τον Σεπτέμβριο του 2025 σε 151,18 δισ. ευρώ, ποσό σημαντικά χαμηλότερο από τα 196,96 δισ. ευρώ του Δεκεμβρίου 2009 — λίγο πριν την είσοδο της χώρας στα μνημόνια. Παρά τη σταδιακή αύξηση μετά το 2017, το επίπεδο αποταμίευσης παραμένει κατά 45,7 δισ. ευρώ χαμηλότερο σε σχέση με την εποχή προ κρίσης.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), η υποχώρηση αυτή δεν οφείλεται σε έναν μόνο παράγοντα, αλλά σε ένα πλέγμα οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων που διαμόρφωσαν ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο για τη διαχείριση των χρημάτων των πολιτών.

1. Το διαθέσιμο εισόδημα δεν επανήλθε ποτέ πλήρως

Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών συρρικνώθηκε από 176 δισ. ευρώ το 2009 σε 111 δισ. ευρώ το 2013, μερικώς ανακάμπτοντας στα 140 δισ. ευρώ το 2024. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπολείπεται κατά περίπου 36 δισ. ευρώ από τα επίπεδα του 2009.
Η αργή αυτή ανάκαμψη σημαίνει λιγότερα χρήματα προς αποταμίευση, καθώς οι αυξημένες καταναλωτικές και φορολογικές υποχρεώσεις απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος.

2. Μείωση των τραπεζικών δανείων και περιορισμός της ρευστότητας

Ένας ακόμη κρίσιμος λόγος είναι η αρνητική ροή τραπεζικών δανείων προς τα νοικοκυριά. Μετά το 2009, οι πολίτες σταδιακά αποπλήρωναν περισσότερα δάνεια από όσα λάμβαναν, περιορίζοντας έτσι τη νομισματική «κυκλοφορία» και, κατά συνέπεια, τις καταθέσεις.
Μόλις το 2025 η ροή αυτή έγινε ελαφρώς θετική, δείγμα ότι το τραπεζικό σύστημα αρχίζει να ανακτά σταδιακά τη δυναμική του.

3. Τα χαμηλά ή αρνητικά επιτόκια αποθάρρυναν την αποταμίευση

Για περισσότερο από μια δεκαετία, τα επιτόκια καταθέσεων κυμάνθηκαν σε μηδενικά ή αρνητικά επίπεδα. Τον Σεπτέμβριο του 2025, το πραγματικό επιτόκιο για καταθέσεις διάρκειας έως ενός έτους ήταν -0,6%, έναντι +1,3% το 2009.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί το κίνητρο για αποταμίευση, ενώ πολλά νοικοκυριά στράφηκαν σε εναλλακτικές μορφές επένδυσης με υψηλότερες αποδόσεις.

4. Στροφή σε άλλες επενδύσεις: έντοκα και αμοιβαία κεφάλαια

Η άνοδος των επιτοκίων πολιτικής της ΕΚΤ το 2022-2023 ώθησε αρκετούς αποταμιευτές να αναζητήσουν επενδύσεις με χαμηλό ρίσκο αλλά καλύτερη απόδοση, όπως τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου και τα αμοιβαία κεφάλαια.
Από το 2009 έως το 2025, οι καθαρές τοποθετήσεις των νοικοκυριών σε αυτά τα προϊόντα αυξήθηκαν κατά 18 δισ. ευρώ, αντικαθιστώντας σταδιακά μέρος των τραπεζικών τους καταθέσεων.

5. Το δημογραφικό πρόβλημα αλλάζει τη συμπεριφορά αποταμίευσης

Η γήρανση του πληθυσμού επηρεάζει επίσης την αποταμιευτική διάθεση. Οι μεγαλύτερες ηλικίες, έχοντας αποσύρει ή αξιοποιήσει τις αποταμιεύσεις τους, μειώνουν συνολικά το επίπεδο καταθέσεων. Σύμφωνα με τη Eurostat, ο λόγος των ατόμων 65+ προς τον ενεργό πληθυσμό (15-64 ετών) αυξάνεται συνεχώς, επιτείνοντας τη μακροχρόνια πίεση στις αποταμιεύσεις.

Οι καταθέσεις των μη κατοίκων: μια χαμένη πηγή κεφαλαίων

Παράλληλα, οι καταθέσεις μη κατοίκων στη χώρα έχουν μειωθεί δραστικά — από 32,25 δισ. ευρώ το 2009 σε μόλις 11,2 δισ. ευρώ το 2025. Οι διεθνείς κρίσεις, η αστάθεια και η αβεβαιότητα περιόρισαν τις εισροές ξένου κεφαλαίου στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Ένα νέο αποταμιευτικό τοπίο

Η εικόνα που αναδύεται είναι εκείνη μιας κοινωνίας που, μετά από 16 χρόνια κρίσεων, έμαθε να λειτουργεί με λιγότερες αποταμιεύσεις, περισσότερη ρευστότητα και μεγαλύτερη προσοχή στη διαχείριση των οικονομικών της.
Η επιστροφή στα επίπεδα καταθέσεων του 2009 φαντάζει δύσκολη — εκτός αν υπάρξει ουσιαστική αύξηση του εισοδήματος, σταθεροποίηση του δημογραφικού ισοζυγίου και πιο ελκυστικά επιτόκια αποταμίευσης.

Πηγή: pagenews.gr