Λευτέρης Καρχιμάκης στο pagenews.gr: Από τη συγκάλυψη στη λογοδοσία

Η ελληνική Δημοκρατία χρειάζεται σήμερα μια βαθιά θεσμική επανεκκίνηση. Όχι μια επιφανειακή «αναμόρφωση», αλλά μια ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Δικαιοσύνη και ελέγχεται η εξουσία. Γιατί χωρίς ουσιαστική θωράκιση στην απόδοση Δικαιοσύνης, καμία δημοκρατία δεν μπορεί να σταθεί όρθια.

Η θεσμική παθογένεια πίσω από τις κρίσεις

Τα τελευταία χρόνια, μέσα από τραγωδίες και σκάνδαλα, αποκαλύπτεται με δραματικό τρόπο ότι η Δικαιοσύνη στη χώρα μας δεν διαθέτει τον απαραίτητο ζωτικό χώρο να επιτελέσει το έργο της.

Η τραγωδία των Τεμπών ανέδειξε με τον πιο οδυνηρό τρόπο πώς η απουσία λογοδοσίας σκοτώνει. Η σύμβαση 717, που θα έπρεπε να έχει διασφαλίσει το σιδηροδρομικό δίκτυο, έμεινε μετέωρη μέσα σε ένα πλέγμα καθυστερήσεων, συγκάλυψης και πολιτικής αδιαφορίας.

Αντίστοιχα, η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ αποκάλυψε ένα δίκτυο παρανομίας και διαπλοκής με δημόσιους λειτουργούς, πλαστά δικαιολογητικά και ανύπαρκτους δικαιούχους. Όλα αυτά δεν συνέβησαν σε κενό θεσμών. Συνέβησαν μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η εποπτεία ήταν επιλεκτική και η Δικαιοσύνη περιορισμένη.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι υπουργοί οι οποίοι εμπλέκονται στις αντίστοιχες υποθέσεις προστατεύθηκαν από την κυβερνητική πλειοψηφία και δεν παραπέμφθηκαν στην δικαιοσύνη. Οι αποκαλύψεις για τη σύμβαση 717, και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι μεμονωμένα γεγονότα. Είναι καθρέφτης ενός συστήματος αυτοπροστασίας της εξουσίας, όπου ο έλεγχος σταματά εκεί όπου αρχίζει η πολιτική ευθύνη.

Όταν συνταγματικά εμπόδια και πολιτικές παρεμβάσεις παρεμποδίζουν την απονομή Δικαιοσύνης, το κράτος δικαίου υποχωρεί μπροστά στην αυθαιρεσία.

Το άρθρο 86: θεσμικός μηχανισμός ατιμωρησίας

Στην καρδιά των παραπάνω παθογενειών βρίσκεται το άρθρο 86 του Συντάγματος, που αφορά την ευθύνη των υπουργών. Στην πράξη έχει εκφυλιστεί σε μηχανισμό ασυλίας, επιτρέποντας την ταχεία παραγραφή υποθέσεων και αφήνοντας την εκτελεστική εξουσία μέσω της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, να αποφασίζει η ίδια για το αν θα ελεγχθεί. Τα παραπάνω πιστοποιεί και η Ευρωπαία Εισαγγελέας Κοβέσι η οποία δήλωσε πως η έρευνα της «μπλόκαρε» από το άρθρο 86.

Όταν οι ίδιοι οι θεσμοί μας εμποδίζουν τη διερεύνηση ευθυνών, τότε το πρόβλημα δεν είναι πια πολιτικό — είναι θεσμικό και υπαρξιακό για τη Δημοκρατία.

Η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης: από την εξάρτηση στην αξιοκρατία

Ένα δεύτερο θεσμικό αγκάθι είναι ο τρόπος επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Η σημερινή διαδικασία, όπου το Υπουργικό Συμβούλιο αποφασίζει, δημιουργεί εύκολα στην κοινωνία την εντύπωση μιας “κολοβής” ανεξαρτησίας. Όταν η ηγεσία ενός ανεξάρτητου θεσμού εξαρτάται από τον εκάστοτε πρωθυπουργό, εύλογα υπονομεύεται η εμπιστοσύνη των πολιτών.

Η πρόταση του ΠΑΣΟΚ: ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης

Για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος, το ΠΑΣΟΚ προτείνει ένα νέο θεσμικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και κράτους:

• Αναθεώρηση του άρθρου 86 για πλήρη λογοδοσία υπουργών.
• Ανεξάρτητη και διαφανής επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης δίχως κυβερνητική εμπλοκή.
• Απαγόρευση των τοποθετήσεων δικαστικών σε κυβερνητικές ή διοικητικές θέσεις για 4 χρόνια μετά την αφυπηρέτηση τους, για την προστασία του κύρους τους.
• Ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στους ελέγχους διαχείρισης δημόσιων και ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Αυτά τα μέτρα δεν είναι τεχνικές παρεμβάσεις, αλλά πολιτικές δεσμεύσεις για μια Ελλάδα που δεν θα συγκαλύπτει, αλλά θα ελέγχει.

Το διακύβευμα: η Δημοκρατία ή η συγκάλυψη.

Η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να είναι “θεσμικός υπάλληλος” της εκτελεστικής εξουσίας. Πρέπει να είναι ο θεσμικός εγγυητής της ισονομίας. Η ανεξαρτησία της δεν είναι πολυτέλεια, είναι όρος Δημοκρατίας.

Αν δεν τολμήσουμε τώρα να αναθεωρήσουμε το άρθρο 86 και τον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, τότε κάθε επόμενη κρίση — κάθε νέα “Τέμπη”, κάθε νέος “ΟΠΕΚΕΠΕ” — θα είναι προϊόν της δικής μας αδράνειας.

Το ΠΑΣΟΚ δεν προτείνει απλώς θεσμική αλλαγή. Προτείνει ρήξη με το καθεστώς της συγκάλυψης και της ατιμωρησίας.

Γιατί μόνο μια ισχυρή και πραγματικά τυφλή ως προς τα υπουργικά αξιώματα Δικαιοσύνη μπορεί να εγγυηθεί μια ποιοτική δημοκρατία.

*Ο Λευτέρης Καρχιμάκης είναι Επικεφαλής της ομάδας Κυβερνητικού προγράμματος του ΠΑΣΟΚ και Λέκτορας Πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Leiden

Πηγή: pagenews.gr