Η αποκάλυψη του σχεδίου Τραμπ για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης προκαλεί πολιτικό και διπλωματικό σεισμό, φέρνοντας στο προσκήνιο ερωτήματα για παραχωρήσεις εδαφών, δυτική συνοχή και σταθερότητα στην Ανατολική Ευρώπη.
Οι αποκαλύψεις για το φερόμενο μυστικό ειρηνευτικό σχέδιο του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζονται, με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών να φαίνεται πως επιλέγουν τη διαρροή ως στρατηγικό εργαλείο. Στόχος τους είναι να προετοιμάσουν την κοινή γνώμη και το πολιτικό περιβάλλον πριν ο Τραμπ εμπλακεί σε έναν νέο κύκλο διαπραγματεύσεων, ενώ ταυτόχρονα περιορίζονται τα περιθώρια αντίδρασης τόσο στο Κίεβο όσο και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Το σχέδιο, σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα των Washington Post, Financial Times και BBC, προέκυψε μέσω διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων και επιχειρεί να δημιουργήσει μια γρήγορη πολιτική λύση με αντάλλαγμα σημαντικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία. Η προσέγγιση αυτή σηματοδοτεί στροφή από την παραδοσιακή υποστήριξη της Ουκρανίας προς μια ρεαλιστική στρατηγική σταθεροποίησης (realpolitik), εστιάζοντας στην περιορισμένη αποτροπή και όχι στην πλήρη νίκη του Κιέβου.
Οι εδαφικές παραχωρήσεις – πυρήνας του σχεδίου
Το σχέδιο προβλέπει ότι η Ουκρανία θα αποσυρθεί από τμήματα των περιοχών Λουχάνσκ και Ντονέτσκ, καλύπτοντας περίπου το 14,5% της επικράτειας της χώρας. Οι περιοχές αυτές θα γίνουν αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες, ενώ η Ρωσία δεν θα μπορεί να αναπτύξει μόνιμες στρατιωτικές δυνάμεις. Στις περιοχές Χερσώνα και Ζαπορίζια, προβλέπεται διατήρηση των υφιστάμενων γραμμών επαφής, με περιορισμένες επιστροφές εδαφών στην Ουκρανία.
Διεθνείς αναλυτές τονίζουν ότι η στρατηγική αυτή αναδιαμόρφωση των συνόρων θα δημιουργήσει μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας ευνοϊκή για τη Ρωσία, αλλά δυνητικά επικίνδυνη για το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Το Politico Europe επισημαίνει ότι μια de facto αναγνώριση των ρωσικών κεκτημένων χωρίς πλήρη συμμετοχή του Κιέβου «μπορεί να νομιμοποιήσει την παραβίαση της κυριαρχίας και να θέσει σε κίνδυνο τη δυτική συνοχή».
Περιορισμοί στις ουκρανικές δυνάμεις
Το σχέδιο περιλαμβάνει συρρίκνωση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, μειώσεις σε βαρέα όπλα και κυρίως περιορισμό στους πυραύλους μακράς εμβέλειας. Ο στόχος είναι η Ουκρανία να προσαρμοστεί σε ένα μοντέλο άμυνας χαμηλότερης έντασης, αυξάνοντας την εξάρτησή της από τις δυτικές εγγυήσεις. Ωστόσο, οι αμερικανικές διαβεβαιώσεις για προστασία έναντι μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας παραμένουν γενικές και χωρίς σαφές επιχειρησιακό περιεχόμενο, εντείνοντας τον προβληματισμό τόσο στο Κίεβο όσο και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Η στάση Ζελένσκι και η ουκρανική κοινή γνώμη
Ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει απορρίψει επανειλημμένα κάθε είδους εδαφική παραχώρηση, υπογραμμίζοντας ότι καμία ουκρανική κυβέρνηση δεν μπορεί να συναινέσει σε απώλεια εδαφών χωρίς να διακινδυνεύσει την εσωτερική νομιμοποίηση. Η κοινή γνώμη παραμένει σταθερά αντίθετη σε οποιοδήποτε συμβιβασμό, ενώ η κόπωση από τον πόλεμο δεν έχει μετατραπεί σε αποδοχή παραχωρήσεων. Η σιωπή της Μόσχας λειτουργεί ως επιπλέον στρατηγική πίεση, αφήνοντας το Κίεβο να αντιμετωπίσει μόνο του την πρόταση.
Αντιδράσεις στην Ευρώπη
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το σχέδιο με έντονο σκεπτικισμό. Κάποια κράτη-μέλη εκφράζουν φόβους ότι η αποδοχή των ρωσικών κεκτημένων θα νομιμοποιήσει παραβιάσεις διεθνούς δικαίου και θα δημιουργήσει επικίνδυνες θεσμικές συνέπειες στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η παράκαμψη των ευρωπαϊκών διαύλων από την Ουάσινγκτον προκαλεί ανησυχία για τη συνοχή του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε.
Οι Financial Times και η FAZ σχολιάζουν ότι «μια λύση άνωθεν, χωρίς συμμετοχή του Κιέβου, μπορεί να λειτουργήσει ως προοίμιο νέων εντάσεων στην περιοχή, αντί να εξασφαλίσει σταθερότητα». Πολλές πρωτεύουσες, επίσημα συγκρατημένες, εκφράζουν φόβους ότι μια συμφωνία που κατοχυρώνει τα ρωσικά εδαφικά κέρδη θα οδηγήσει σε νέα αναδιάρθρωση της ασφάλειας στην Ανατολική Ευρώπη.
Διεθνής αξιολόγηση
Ξένοι αναλυτές, όπως το BBC και το Politico Europe, θεωρούν ότι η διαρροή από τη CIA υποδηλώνει μια στρατηγική στροφή των ΗΠΑ: από την υποστήριξη στην πλήρη νίκη της Ουκρανίας σε μια πολιτική σταθεροποίησης μέσω παραχωρήσεων. Σημειώνουν ότι η Ουάσινγκτον επιχειρεί να επιβάλει μια λύση που περιορίζει τη δυναμική του Κιέβου και παράλληλα αποφεύγει ευρύτερες στρατιωτικές δεσμεύσεις.
Το μυστικό σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία έχει προκαλέσει πολιτικό και διπλωματικό σεισμό, αποκαλύπτοντας μια στρατηγική που εστιάζει στη σταθεροποίηση αντί για την κυριαρχία της Ουκρανίας. Η πίεση στο Κίεβο, η σιωπή της Μόσχας και η αναστάτωση στην Ευρώπη δημιουργούν ένα εύθραυστο γεωπολιτικό τοπίο, όπου η δημόσια συζήτηση για τη σταθερότητα, τα εδάφη και την ασφάλεια γίνεται πιο έντονη από ποτέ.