Βρετανία και ΕΕ σε αδιέξοδο για το SAFE: Μεγάλες διαφορές για κόστος και υποχρεωτική παραγωγή
Η προσπάθεια του Ηνωμένου Βασιλείου να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δανεισμού για την άμυνα (SAFE) φαίνεται να βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς οι συνομιλίες Λονδίνου–Βρυξελλών συγκρούονται σε οικονομικά ζητήματα και υποχρεώσεις παραγωγής εντός ΕΕ.
Το SAFE, ύψους 150 δισ. ευρώ, επιτρέπει στα κράτη-μέλη να λαμβάνουν χαμηλότοκα δάνεια για κοινές προμήθειες οπλικών συστημάτων. Η συμμετοχή του ΗΒ είχε προβληθεί από τον Πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ ως κεντρικός στόχος για το «reset» των σχέσεων μετά το Brexit.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε θέσει ως άτυπη προθεσμία για συμφωνία την 19η Νοεμβρίου, αλλά πλέον δεν αναμένει άμεση κατάληξη. Οι βασικές διαφορές αφορούν το ύψος της οικονομικής συνεισφοράς που θα καταβάλει το Λονδίνο και το ελάχιστο ποσοστό υποχρεωτικής παραγωγής εντός ΕΕ.
Οικονομικές αντιπαραθέσεις
Οι Βρυξέλλες έχουν ζητήσει συνεισφορά 4,5–6,5 δισ. ευρώ, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο προσφέρει 200–300 εκατ. ευρώ, με κάποιες πηγές να υποστηρίζουν ότι η αρχική βρετανική πρόταση ήταν ακόμη χαμηλότερη. Οι ανώτεροι Βρετανοί αξιωματούχοι ξεκαθαρίζουν ότι δεν θα συμμετάσχουν «με οποιοδήποτε κόστος», τονίζοντας ότι η συνεισφορά πρέπει να αντικατοπτρίζει το πραγματικό κόστος διαχείρισης και εγγύησης δανείων.
Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας Τζον Χίλι, το Λονδίνο θα καταβάλει «δίκαιο μερίδιο» μόνο εφόσον η συμφωνία είναι επωφελής για τους φορολογούμενους.
Βιομηχανικά ποσοστά και πολιτική ένταση
Η Γαλλία πιέζει για περιορισμένη συμμετοχή του ΗΒ, προτείνοντας να μην υπερβαίνει το 50% των εξαρτημάτων εκτός ΕΕ, ενώ η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες υποστηρίζουν διεύρυνση της βρετανικής συμμετοχής. Ο πρόεδρος της Μεικτής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης ΕΕ–ΗΒ, Σάντρο Γκότσι, τόνισε ότι η ΕΕ επιδιώκει υψηλά ποσοστά συμμετοχής ευρωπαϊκών βιομηχανιών στο πλαίσιο στρατηγικής αυτονομίας.
Δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι περιέγραψαν την ατμόσφαιρα των συνομιλιών ως «τεταμένη», ενώ η Επιτροπή επιχείρησε να χαμηλώσει τους τόνους, τονίζοντας ότι παραμένει ανοιχτή στη διαπραγμάτευση εφόσον η βρετανική συνεισφορά είναι ανάλογη του οφέλους.
Καναδική συμμετοχή και τεχνολογικό πλεονέκτημα του ΗΒ
Οι συνομιλίες με τον Καναδά θεωρούνται πολύ πιο ομαλές. Το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς δεν θα έχουν πρόσβαση σε δάνεια, αλλά διαπραγματεύονται μεγαλύτερη συμμετοχή των βιομηχανιών τους στην παραγωγή οπλικών συστημάτων. Η ισχυρή και τεχνολογικά προηγμένη βρετανική αμυντική βιομηχανία θα μπορούσε να επωφεληθεί, ειδικά αν αυξηθεί το όριο εξαρτημάτων εκτός ΕΕ στο 50% ή και περισσότερο.
Ο ορίζοντας της συμφωνίας
Παρά την ένταση, παραμένει η αισιοδοξία ότι μπορεί να υπάρξει συμφωνία έως το τέλος Νοεμβρίου, αν και οι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι το τελικό αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι περιορισμένο σε σχέση με το αρχικό όραμα Στάρμερ–φον ντερ Λάιεν.
Βρετανική πηγή τόνισε ότι οι σχέσεις ΕΕ–ΗΒ θα λειτουργήσουν παράλληλα με διμερείς συνεργασίες, ως κομμάτια του συνολικού παζλ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.