ΣΟΚ ΣΤΗ ΒΑΛΤΙΚΗ: Ο «σκιώδης στόλος» της Ρωσίας – Παλιά τάνκερ-φαντάσματα που κρύβουν πετρέλαιο!

Η κλήση που σπάει τη σιωπή: Σουηδική Ακτοφυλακή εναντίον «φαντάσματος» της θάλασσας

Φανταστείτε να πλέετε σε μια ήρεμη θάλασσα της δυτικής Βαλτικής, με τον ήχο των κυμάτων να σπάει τη νύχτα, και ξαφνικά ένας ασύρματος να βρυχάται: «Σουηδική Ακτοφυλακή σας καλεί… Συμφωνείτε να απαντήσετε σε μερικές ερωτήσεις; Οβερ». Αυτό ακριβώς συνέβη σε μια πρόσφατη περιπολία, όπου ένας αξιωματικός πλησίασε ένα ύποπτο πετρελαιοφόρο – ένα από τα εκατοντάδες «σκιώδη» πλοία της Ρωσίας που γλιστρούν σαν φαντάσματα στις ευρωπαϊκές θάλασσες. Η βαριά φωνή από το πλοίο, σχεδόν ψιθυριστή, απαρίθμησε τα στοιχεία του: Αποπλεύση από Σουέζ, προορισμός άγνωστος. «Νομίζω ότι αυτό το πλοίο κατευθύνεται στη Ρωσία για φόρτωμα πετρελαίου», δήλωσε στο BBC ο Γιόναθαν Τολίν, επικεφαλής ερευνών της Σουηδικής Ακτοφυλακής, ο οποίος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της αόρατης πολεμικής.

Ο «σκιώδης στόλος»: Από 600 σε 1.300 πλοία – Η Μόσχα χτίζει στόλο-τέρας για να ξεγελάσει κυρώσεις

Από τότε που ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο κόσμος του πετρελαίου άλλαξε για πάντα. Δυτικές χώρες επέβαλαν πλαφόν τιμών στο ρωσικό αργό, απαγορεύοντας εξαγωγές άνω των 60 δολαρίων το βαρέλι. Η απάντηση της Μόσχας; Ένας «σκιώδης στόλος» από γερασμένα, συχνά ανασφάλιστα δεξαμενόπλοια με ασαφή ιδιοκτησία. Σύμφωνα με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), ο αριθμός τους υπερδιπλασιάστηκε φέτος, φτάνοντας τα πάνω από 450 χωρίς έγκυρη σημαία – και συνολικά 1.300 πλοία, τα περισσότερα δεξαμενόπλοια. Αυτά τα «σκουριασμένα κουβάδες που επιπλέουν», όπως τα αποκαλεί η ειδική σε λαθρεμπόριο Μισέλ Βάις Μπόκμαν, μεταφέρουν το 62% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου, γεμίζοντας τα ταμεία του Κρεμλίνου με 13,1 δισ. δολάρια μόνο τον Οκτώβριο. Η Ινδία, η Κίνα και η Τουρκία είναι οι κύριοι αγοραστές, ενώ η ΕΕ εξακολουθεί να εισάγει έμμεσα μέσω τρίτων.

Το «Unity»: Ένα πλοίο, τέσσερα ονόματα, έξι σημαίες – Η ιστορία ενός «φαντάσματος» της θάλασσας

Για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος, ακολουθήστε το «Unity», ένα τάνκερ που η ρεπόρτερ του BBC Τζέσικα Πάρκερ παρακολούθησε σαν ντετέκτιβ σε θρίλερ. Ναυπηγημένο το 2009 ως «Ocean Explorer» υπό σημαία Σιγκαπούρης, εμφανίστηκε σε έκθεση του ΟΗΕ το 2019 για παράνομη μεταφορά καυσίμων στη Βόρεια Κορέα. Το 2021 μετονομάστηκε «Ocean Vela», διαγράφηκε από τα Νησιά Μάρσαλ λόγω βρετανικών κυρώσεων και άλλαξε ονόματα όπως ρούχα: «Beks Swan», «March», και τέλος «Unity». Σημαίες; Από Παναμά και Ρωσία μέχρι Γκάμπια και… Λεσότο – ένα κλεισμένο βασίλειο χωρίς θάλασσα! Τον Αύγουστο 2025, η IMO κήρυξε τη σημαία Λεσότο μη έγκυρη. Παρά τις κυρώσεις ΕΕ και Βρετανίας, το «Unity» πέρασε τέσσερις φορές από τη Μάγχη τον τελευταίο χρόνο, μεταφέροντας πετρέλαιο από ρωσικά λιμάνια στην Ινδία. Στις 6 Νοεμβρίου αγκυροβόλησε έξω από το Ουστ-Λούγκα, ρωσικό τερματικό σταθμό, και παρέμεινε εκεί εβδομάδες. Η εταιρεία ιδιοκτησίας, FMTC Ship Charter LLC στο Ντουμπάι, δεν απάντησε σε ερωτήσεις του BBC. «Οι πραγματικοί ιδιοκτήτες του 60% αυτών των πλοίων είναι άγνωστοι», καταλήγει η Πάρκερ, αποκαλύπτοντας πώς οι αλλαγές ονομάτων και σημαίων κάνουν τα πλοία «αόρατα».

Κίνδυνοι που παγώνουν το αίμα: Από πετρελαιοκηλίδες δισεκατομμυρίων σε drone-επιθέσεις

Δεν είναι μόνο ζήτημα κυρώσεων – είναι ζωής και θανάτου. Αυτά τα πλοία, συχνά άνω των 20 ετών, σπάνε καλώδια υποθαλάσσιων καλωδίων, όπως συνέβη τον Δεκέμβριο 2024 όταν φινλανδικές αρχές κατηγόρησαν πλήρωμα φινλανδικού τάνκερ για ζημιά 60 εκατ. ευρώ. Πιο τρομακτικό; Υποψίες για παράνομη εκτόξευση drone εναντίον της Ουκρανίας και παραποίηση θέσεων GPS (spoofing). Στην Εσθονία, ο αντιναύαρχος Ιβο Βαρκ βλέπει δεκάδες τέτοια πλοία να κατευθύνονται σε ρωσικούς σταθμούς όπως το Πριμόρσκ – έναντι 1-2 παλιότερα. Και οι διαρροές; Τουλάχιστον πέντε τάνκερ διέρρευσαν πετρέλαιο σε ευρωπαϊκά ύδατα το τελευταίο έτος, σύμφωνα με έρευνα Politico και SourceMaterial. «Αν γίνει μεγάλη πετρελαιοκηλίδα, το κόστος θα φτάσει τα 1,4 δισ. ευρώ – και ποιος θα πληρώσει; Κανείς, γιατί δεν υπάρχει ασφάλεια», προειδοποιεί η Μπόκμαν. Στη Βαλτική, όπου διέρχονται εκατοντάδες καθημερινά, ο κίνδυνος είναι εκρηκτικός.

Η Ευρώπη παγιδευμένη: Περιορισμένη δύναμη, φόβος κλιμάκωσης και ρωσικά μαχητικά

Στην ανοιχτή θάλασσα, η ελευθερία ναυσιπλοΐας είναι ιερή – αλλά τα πλοία χωρίς σημαία δεν την έχουν. Χώρες όπως Γαλλία, Φινλανδία και Εσθονία έχουν κατάσχει πλοία, όπως το Eventin στη Γερμανία τον Μάρτιο 2025 με 100.000 τόνους παράνομου πετρελαίου. Ωστόσο, οι έλεγχοι είναι σπάνιοι. «Υπάρχει πολυπλοκότητα», λέει ο Βαρκ. «Με ρωσική παρουσία στα σύνορα, ο κίνδυνος κλιμάκωσης είναι υψηλός». Πέρυσι, όταν Εσθονοί προσέγγισαν τάνκερ, η Ρωσία έστειλε μαχητικό αεροσκάφος – και τώρα δύο ρωσικές μονάδες πλέουν συνεχώς στον Κόλπο της Φινλανδίας. Ένας ανώνυμος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ εκμυστηρεύεται στο BBC: «Καθημερινά βλέπουμε ύποπτη δραστηριότητα, αλλά δεν θέλουμε να γίνουμε καουμπόιδες. Η παρακολούθηση είναι αποτρεπτική – και η ναυσιπλοΐα κινεί τις οικονομίες μας». Η Αυστραλία επέβαλε κυρώσεις σε 60 πλοία τον Ιούνιο, το Ηνωμένο Βασίλειο σε 135 τον Ιούλιο, και οι ΗΠΑ σε 180 τον Ιανουάριο – αλλά ο στόλος μεγαλώνει, με Ρωσία να ξοδεύει 15 δισ. δολάρια σε παλιά τάνκερ.

Μέλλον θάλασσας με φαντάσματα: Τι μπορεί να κάνει η Δύση πριν είναι αργά;

Ο «σκιώδης στόλος» δεν είναι απλώς οικονομικό τρικ – είναι υβριδικός πόλεμος. Μεταφέρει όχι μόνο πετρέλαιο, αλλά και πιθανές απειλές: από σαμποτάζ σε υποθαλάσσια καλώδια μέχρι βάσεις για ρωσικά drone. Σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας Ενέργειας και Καθαρού Αέρα (CREA), αυτά τα πλοία κρατούν ζωντανή την πολεμική μηχανή της Ρωσίας. Η ΕΕ συζητά 20ο πακέτο κυρώσεων εναντίον 557 πλοίων, ενώ η Αμερική, η Βρετανία και η ΕΕ έχουν απαγορεύσει πωλήσεις τάνκερ σε ύποπτες οντότητες. Αλλά χρειάζεται περισσότερο: Κοινή ναυτική επιχείρηση στη Βαλτική, αυστηρότεροι έλεγχοι AI για tracking και διεθνής πίεση σε «φιλικές» χώρες όπως Λεσότο. Όπως λέει η Πάρκερ, «στη θάλασσα, η ελευθερία είναι χρυσός – αλλά ο κίνδυνος γίνεται μαύρος». Η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει: Παρακολούθηση ή δράση; Πριν ένα «φάντασμα» φέρει καταστροφή στις ακτές μας.

Πηγή: Pagenews.gr