«Χρυσός πόλεμος» Μέλονι: Θέλει τα αποθέματα της Τράπεζας της Ιταλίας και ξεσηκώνει ΕΚΤ και τεχνοκράτες

Η κίνηση του κόμματος «Αδέλφια της Ιταλίας» της Τζόρτζια Μελόνι να αγγίξει –έστω και συμβολικά– τα αποθέματα χρυσού της Τράπεζας της Ιταλίας άναψε φωτιά στο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό της χώρας. Μια τροπολογία στον προϋπολογισμό του 2026, που με την πρώτη ματιά μοιάζει «αθώα», άνοιξε νέο μέτωπο μεταξύ της κυβέρνησης και της τεχνοκρατικής ελίτ, αλλά και με την ίδια την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έσπευσε να την απορρίψει ως αντίθετη με το Δίκαιο της ΕΕ.

Η τροπολογία που άνοιξε τα… θησαυροφυλάκια

Πρωταγωνιστής της υπόθεσης είναι ο Λούτσιο Μάλαν, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των «Αδελφών της Ιταλίας» στη Γερουσία και στενός σύμμαχος της Μελόνι. Τον περασμένο μήνα κατέθεσε τροπολογία στον προϋπολογισμό, με την οποία επιδιώκει να «επιβεβαιώσει» ότι τα αποθέματα χρυσού της Τράπεζας της Ιταλίας –αξίας σχεδόν 290 δισ. ευρώ– ανήκουν στο ιταλικό κράτος, δηλαδή «στον ιταλικό λαό».

Σε μια χώρα με δημόσιο χρέος που αγγίζει το 140% του ΑΕΠ, η σκέψη να «απλωθεί χέρι» στο τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα χρυσού στον κόσμο μοιάζει για πολλούς πολιτικά ελκυστική. Η αξία του χρυσού της Τράπεζας έχει αυξηθεί κατά περίπου 60% τον τελευταίο χρόνο λόγω του παγκόσμιου ράλι που τροφοδότησαν οι αγορές κεντρικών τραπεζών. Όμως η τροπολογία του Μάλαν δεν προβλέπει ρητά πώληση ή χρήση του χρυσού για τη μείωση του χρέους. Απλώς δηλώνει ότι ο χρυσός είναι «ιδιοκτησία του ιταλικού λαού».

«Τίποτα δεν πρόκειται να μεταβιβαστεί», διαβεβαίωσε ο ίδιος μιλώντας στο Politico, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει ούτε σκέψη πώλησης έστω και μικρού μέρους των αποθεμάτων. Παρ’ όλα αυτά, η «συμβολική» αυτή κίνηση ήταν αρκετή για να προκαλέσει συναγερμό στη Ρώμη, στη Φρανκφούρτη και στις Βρυξέλλες.

Η ΕΚΤ τραβάει κόκκινη γραμμή

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντέδρασε ακαριαία, εκδίδοντας αρνητική γνώμη για τη νομιμότητα της πρότασης. Υπενθύμισε με σπάνια σαφήνεια ότι η Συνθήκη της ΕΕ δίνει στο Ευρωσύστημα –δηλαδή στο δίκτυο της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών– αποκλειστικά δικαιώματα για την κατοχή και διαχείριση των συναλλαγματικών αποθεμάτων των χωρών του ευρώ. Το ίδιο είχε κάνει και πριν από έξι χρόνια, όταν παρόμοιες σκέψεις για τον χρυσό είχαν πέσει ξανά στο τραπέζι.

Τρεις πρώην πρωθυπουργοί, ο Ρομάνο Πρόντι, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και ο Τζουζέπε Κόντε, είχαν στο παρελθόν εξετάσει σενάρια για πιο άμεσο κυβερνητικό έλεγχο στα αποθέματα χρυσού. Όλα, όμως, ναυάγησαν πάνω στο τείχος της ΕΚΤ. Όπως σχολιάζει ο καθηγητής Λούτσιο Πεντς, ειδικός στην οικονομική διακυβέρνηση, «η πρόταση δεν έχει καμία πιθανότητα να υλοποιηθεί», λόγω της προφανούς σύγκρουσης με τις ευρωπαϊκές Συνθήκες.

Κι όμως, παρά το νομικά αδιέξοδο της τροπολογίας, ο πολιτικός της αντίκτυπος είναι τεράστιος.

«Ούτε η πιο κυνική κυβέρνηση δεν μπορεί να κλέψει από την Κεντρική Τράπεζα»

Στα γραφεία της Τράπεζας της Ιταλίας στη Via Nazionale, στην καρδιά της Ρώμης, η αντίδραση περιγράφεται με μία λέξη: οργή. «Οι άνθρωποι στην Τράπεζα είναι έξαλλοι», ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος στην ίδια πηγή, προσθέτοντας ότι η πρόταση είναι ξεκάθαρα παράνομη βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου.

Με μια χαρακτηριστική φράση που έγινε viral στους διαδρόμους της Ρώμης, ο ίδιος είπε: «Η κυβέρνησή μας, ακόμα κι αν αποτελείται από κλέφτες, δεν μπορεί να κλέψει από την Κεντρική Τράπεζα, ακόμα κι αν το νομοθετήσει». Η Τράπεζα της Ιταλίας επισήμως αρνήθηκε να σχολιάσει, αλλά άνθρωποι κοντά στην ηγεσία της παραδέχονται ότι βλέπουν στην τροπολογία Μάλαν ένα ακόμη επεισόδιο σε μια ευρύτερη μάχη: αυτή της λαϊκιστικής Δεξιάς με την ανεξάρτητη τεχνοκρατία.

Η Μελόνι, η «τεχνοκρατική ελίτ» και ο χρυσός ως όπλο πίεσης

Οι «Αδελφοί της Ιταλίας» εδώ και χρόνια κατηγορούν την Τράπεζα της Ιταλίας για ό,τι πάει στραβά: από τη διάβρωση των πραγματικών μισθών τα τελευταία τριάντα χρόνια, μέχρι την πτώση της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι. Η κεντρική τράπεζα, στα μάτια της λαϊκιστικής Δεξιάς, δεν είναι ουδέτερος θεσμός, αλλά μέρος μιας εχθρικής, «τεχνοκρατικής ελίτ» που επιβάλλει περιορισμούς σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση.

Γι’ αυτό και πολλοί αναλυτές βλέπουν την τροπολογία όχι ως ειλικρινή απόπειρα αλλαγής καθεστώτος στον χρυσό, αλλά ως προειδοποιητική βολή. Ο Μάλαν, ως επικεφαλής της Γερουσίας, δύσκολα θα κινούνταν χωρίς να γνωρίζει η Τζόρτζια Μελόνι. Ο ίδιος αρνείται να διευκρινίσει αν υπήρξε ρητή έγκριση από την πρωθυπουργό, αλλά παραδέχεται ότι η κίνηση είναι «εμβληματική» της «μάχης» που δίνει το κόμμα του.

Παράλληλα, η σχέση της Μελόνι με τον διοικητή της Τράπεζας, Φάμπιο Πανέτα, φαίνεται να ψυχραίνεται. Αρχικά, πολλοί στον θεσμό τον χλεύαζαν για την «υπερβολική ευγένεια» προς την κυβέρνηση που τον επέλεξε. Όμως, όταν ο επικεφαλής έρευνας της Τράπεζας, Φαμπρίτσιο Μπαλασόνε, άσκησε τεχνική κριτική σε σχέδιο προϋπολογισμού, υπονοώντας ότι οι φοροελαφρύνσεις υπέρ της μεσαίας τάξης ευνοούν περισσότερο τους πλούσιους, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης αντέδρασαν λυσσαλέα. Από εκεί και πέρα, η καχυποψία έγινε κανόνας.

Από τον Τραμπ στη Μελόνι: Η παγκόσμια αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Ιταλία. Σε όλο τον Δυτικό κόσμο, κυβερνήσεις με βαριά χρέη και πολίτες που ασφυκτιούν από τη στασιμότητα στρέφουν τα βέλη τους στις κεντρικές τράπεζες. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επιτεθεί επανειλημμένα στη Fed, αμφισβητώντας ανοιχτά τον ρόλο και την κρίση της. Όπως παραδέχθηκε αξιωματούχος της ΕΚΤ, «η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών δεν είναι μόνο πρόβλημα των ΗΠΑ – υπάρχει παγκόσμια παρέμβαση».

Στην Ιταλία, η τροπολογία για τον χρυσό έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά συγκρούσεων της κυβέρνησης Μελόνι με θεσμούς που παραδοσιακά θεωρούνται «φρουροί της σταθερότητας»: από την προσπάθεια περιορισμού της δικαστικής εξουσίας μέχρι τις πιέσεις προς μεγάλες τράπεζες και ασφαλιστικούς ομίλους να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους στις πολιτικές προτεραιότητες της Ρώμης.

«Αν πάρεις τον χρυσό, τι μένει από την Τράπεζα της Ιταλίας;»

Ένας πρώην αξιωματούχος με στενές επαφές με τη διοίκηση της Τράπεζας της Ιταλίας περιγράφει την κατάσταση με ωμή ειλικρίνεια: αν, έστω θεωρητικά, η κυβέρνηση κατάφερνε να μεταφέρει τον έλεγχο του χρυσού από την Τράπεζα στο κράτος, «η Τράπεζα της Ιταλίας δεν θα είχε πλέον κανένα λόγο να υπάρχει».

Προς το παρόν, η τροπολογία δεν έχει καμία ουσιαστική πιθανότητα να γίνει νόμος. Όμως λειτουργεί ως stress test για το πόσο αποφασισμένη είναι η ΕΕ να υπερασπιστεί τους κανόνες της απέναντι σε εθνικές κυβερνήσεις που, πιεσμένες από χρέος, στασιμότητα και πολιτική φθορά, φλερτάρουν με την ιδέα να δοκιμάσουν τα όρια της θεσμικής ανεξαρτησίας.

Για την Τράπεζα της Ιταλίας, ο «χρυσός πόλεμος» μοιάζει με προοίμιο. Όπως λέει ο ίδιος πρώην αξιωματούχος, «όταν φτάνεις στο ζήτημα της ανεξαρτησίας του θεσμού, εκεί τελειώνουν όλα. Αυτή είναι μόνο η αρχή ενός πολέμου».

Πηγή: Pagenews.gr