Ψωρίαση «βόμβα» υγείας μέχρι το 2050: Γιατί «χτυπά» περισσότερο τις πλούσιες χώρες

Μια χρόνια νόσος που δεν είναι πια «σπάνια»

Η ψωρίαση δεν είναι απλώς μερικές «πλάκες» στο δέρμα. Πρόκειται για μια χρόνια, φλεγμονώδη δερματοπάθεια με ισχυρό ανοσολογικό υπόβαθρο, η οποία επηρεάζει την ποιότητα ζωής, την ψυχική υγεία και συχνά συνδέεται με άλλα σοβαρά νοσήματα, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις και μεταβολικό σύνδρομο.

Νέα ανάλυση Κινέζων ερευνητών, που δημοσιεύτηκε στο JAMA Dermatology με τίτλο «Global Psoriasis Burden and Forecasts to 2050», έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που πολλοί δερματολόγοι βλέπουν ήδη στην καθημερινή πρακτική: τα περιστατικά ψωρίασης αυξάνονται σταθερά, και η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το 2050.

Χρησιμοποιώντας μεγάλης κλίμακας δεδομένα από τη μελέτη Global Burden of Disease 2021, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν την πορεία της ψωρίασης από το 1990 έως το 2021 σε 236 χώρες και στη συνέχεια «προέβαλαν» τις τάσεις έως τα μέσα του αιώνα. Τα συμπεράσματα είναι σαφή: η επιβάρυνση αυξάνεται, και μάλιστα όχι ομοιόμορφα.

Ποσοστά που ανεβαίνουν – και δεν σταματούν

Στην περίοδο 1990–2021 τα ηλικιακά προσαρμοσμένα ποσοστά επίπτωσης της ψωρίασης αυξήθηκαν ήπια αλλά σταθερά:
στους άνδρες από 56,89 σε 62,77 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού, στις γυναίκες από 57,08 σε 61,26 ανά 100.000.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, το μοντέλο πρόβλεψης δείχνει ότι μέχρι το 2050:

• στους άνδρες τα ποσοστά αναμένεται να φτάσουν περίπου τα 70 περιστατικά ανά 100.000

• στις γυναίκες περίπου τα 66 περιστατικά ανά 100.000

Παρότι η αύξηση δεν μοιάζει θεαματική, σε απόλυτους αριθμούς – σε έναν γηράσκοντα, πολυπληθή πλανήτη – μεταφράζεται σε εκατομμύρια περισσότερους ασθενείς, περισσότερα έτη ζωής με συμπτώματα και επιπλοκές, αλλά και τεράστια πίεση στα συστήματα υγείας.

Οι αναλύσεις ευαισθησίας έδειξαν ότι στους άνδρες η προβλεπόμενη αύξηση μπορεί να είναι πιο «φλατ», με μεγαλύτερα περιθώρια αβεβαιότητας, ενώ στις γυναίκες το μοντέλο εμφανίζεται πιο σταθερό. Οι λόγοι πίσω από αυτές τις διαφορές παραμένουν προς διερεύνηση, με τους επιστήμονες να υποψιάζονται συνδυασμούς ορμονικών, περιβαλλοντικών και συμπεριφορικών παραγόντων.

Γιατί «φλέγονται» Βόρεια Αμερική και Δυτική Ευρώπη

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα αφορά τη γεωγραφική κατανομή της ψωρίασης. Η Βόρεια Αμερική και η Δυτική Ευρώπη καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά επίπτωσης και επιπολασμού, σε αντίθεση με περιοχές όπως η Ανατολική Ασία και η Υποσαχάρια Αφρική, όπου τα καταγεγραμμένα ποσοστά είναι σημαντικά χαμηλότερα.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι κάτοικοι εύπορων χωρών «αρρωσταίνουν» αντικειμενικά πιο συχνά. Οι ερευνητές επισημαίνουν τρεις κρίσιμους παράγοντες:

• καλύτερη καταγραφή περιστατικών και πρόσβαση σε γιατρό

• διαφορετικές αντιλήψεις για το ποια συμπτώματα θεωρούνται κλινικά σημαντικά

• το λεγόμενο «υπόθεμα της υγιεινής»

Η υπόθεση της υγιεινής υποστηρίζει ότι τα υπερβολικά καθαρά περιβάλλοντα στις πλούσιες χώρες, με λιγότερη έκθεση σε μικρόβια και παράσιτα, οδηγούν το ανοσοποιητικό σύστημα σε μια «λάθος» ενεργοποίηση, που εκδηλώνεται με αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις παθήσεις όπως η ψωρίαση. Σε συνδυασμό με σύγχρονα διατροφικά πρότυπα, άγχος, παχυσαρκία και καθιστική ζωή, δημιουργείται ένα εκρηκτικό μείγμα κινδύνου.

Την ίδια στιγμή, στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος πολλά περιστατικά πιθανόν να μένουν αδιάγνωστα ή να μη δηλώνονται στα επίσημα συστήματα καταγραφής, λόγω ελλείψεων στη δημόσια υγεία, στον αριθμό δερματολόγων ή ακόμα και σε βασικές δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας.

Άνδρες, γυναίκες και ηλικίες: πότε «χτυπά» πιο συχνά η ψωρίαση

Η μελέτη φωτίζει και τις διαφορές ανά φύλο και ηλικιακή ομάδα. Στις ηλικίες 5–19 ετών, τα κορίτσια φαίνεται να έχουν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης ψωρίασης σε σχέση με τα αγόρια. Γύρω στα 25–29, οι καμπύλες επίπτωσης εξισώνονται ανάμεσα στα δύο φύλα. Από εκεί και μετά, η αύξηση στους άνδρες γίνεται πιο έντονη και σταθερή.

Αυτή η μετατόπιση μπορεί να συνδέεται με ορμονικές αλλαγές, διαφορετικά πρότυπα έκθεσης σε περιβαλλοντικούς παράγοντες ή ακόμη και με διαφορές στη συμπεριφορά υγείας (π.χ. πόσο συχνά επισκέπτονται γιατρό, πότε ζητούν διάγνωση, κ.λπ.).

Τα δεδομένα δείχνουν κάτι ακόμη: η ψωρίαση δεν είναι μόνο ζήτημα «νεανικού» δέρματος. Καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής και γερνά ο πληθυσμός, μεγαλώνει και το ποσοστό των ηλικιωμένων ασθενών που ζουν για δεκαετίες με τη νόσο, συχνά σε συνύπαρξη με άλλα χρόνια νοσήματα. Αυτό πολλαπλασιάζει τόσο την κλινική πολυπλοκότητα όσο και την οικονομική επιβάρυνση.

Τα «τυφλά σημεία» των αριθμών – Τι ΔΕΝ βλέπει η στατιστική

Παρότι η μελέτη βασίζεται σε ένα από τα πληρέστερα παγκόσμια datasets, οι ίδιοι οι ερευνητές αναγνωρίζουν σημαντικούς περιορισμούς.

Πρώτον, η ποιότητα των δεδομένων διαφέρει δραματικά από χώρα σε χώρα. Δεν υπάρχει ενιαίο σύστημα καταγραφής, κωδικοποίησης και χρήσης υπηρεσιών υγείας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αριθμοί είναι εκτιμήσεις και όχι πλήρως αντιπροσωπευτική αποτύπωση της πραγματικότητας.

Δεύτερον, η «ακαθάριστη» επίπτωση και ο επιπολασμός δεν λένε τίποτα για τη σοβαρότητα του κάθε περιστατικού. Ένας ασθενής με λίγες εντοπισμένες βλάβες και ένας ασθενής με εκτεταμένη, βαριά ψωρίαση καταγράφονται με τον ίδιο τρόπο στα στατιστικά, ενώ στην πράξη η επιβάρυνση για τον ίδιο και το σύστημα υγείας είναι εντελώς διαφορετική.

Τρίτον, σημαντικοί παράγοντες κινδύνου – όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η διατροφή, ο δείκτης μάζας σώματος, το κάπνισμα και το στρες – δεν έχουν ενσωματωθεί στο μοντέλο πρόβλεψης. Αυτό σημαίνει ότι πιθανές μελλοντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής ή στο περιβάλλον (π.χ. επιδείνωση της ρύπανσης, αλλαγές στη διατροφή) δεν αντανακλώνται πλήρως στις εκτιμήσεις για το 2050.

Τέλος, οι προβολές δεν μπορούν να προεξοφλήσουν την επίδραση νέων θεραπειών, βελτιωμένων διαγνωστικών εργαλείων ή πολιτικών δημόσιας υγείας που μπορεί να αναπτυχθούν τις επόμενες δεκαετίες.

Πιο πολλές διαγνώσεις – πιο πολλά περιστατικά ή πιο καλή ιατρική;

Ένα κρίσιμο ερώτημα είναι αν πράγματι «αρρωσταίνουμε» περισσότερο ή απλώς εντοπίζουμε καλύτερα αυτό που πάντα υπήρχε. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η αύξηση των διαγνώσεων τις τελευταίες δεκαετίες ενδέχεται να συνδέεται:

• με μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των γιατρών και των ασθενών

• με ευκολότερη πρόσβαση σε δερματολόγους

• με το «κύμα» νέων θεραπειών που εγκρίθηκαν μετά το 2013, το οποίο ώθησε πολλούς ασθενείς να αναζητήσουν διάγνωση και θεραπευτική λύση

Η αλήθεια, πιθανότατα, βρίσκεται κάπου στη μέση: ένα μέρος της αύξησης οφείλεται σε πραγματική αλλαγή του κινδύνου (τρόπος ζωής, περιβάλλον, παχυσαρκία), και ένα άλλο μέρος σε καλύτερο εντοπισμό και καταγραφή μιας νόσου που στο παρελθόν μπορεί να έμενε στα «σκοτάδια» των στατιστικών.

Γιατί η ψωρίαση είναι ζήτημα δημόσιας υγείας – όχι μόνο «δερματικό πρόβλημα»

Οι συγγραφείς της μελέτης καταλήγουν σε ένα σαφές συμπέρασμα: η ψωρίαση πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα στις χώρες υψηλού εισοδήματος όπου η επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη και η γήρανση του πληθυσμού πιο έντονη.

Περισσότερα περιστατικά σημαίνουν:

• περισσότερα DALYs, δηλαδή έτη ζωής με αναπηρία και μειωμένη ποιότητα ζωής

• αυξημένη ψυχολογική επιβάρυνση, με άγχος, κατάθλιψη και κοινωνικό στιγματισμό

• υψηλότερο κόστος για συστήματα υγείας και ασφαλιστικά ταμεία

Η ανάγκη για:

• καλύτερα μητρώα ασθενών

• πρόσβαση σε δερματολογική φροντίδα ανεξαρτήτως εισοδήματος ή περιοχής

• ενημέρωση γιατρών και πολιτών

• έρευνα πάνω στην επίδραση διατροφής, ρύπανσης και τρόπου ζωής

είναι σήμερα πιο επιτακτική από ποτέ.

Αν κάτι δείχνει η μελέτη μέχρι το 2050, είναι ότι η ψωρίαση δεν είναι μια «σπάνια», περιθωριακή πάθηση, αλλά μια ολοένα και πιο συχνή πραγματικότητα σε έναν κόσμο που αλλάζει – και συχνά, όχι προς όφελος του δέρματός μας.

Πηγή: Pagenews.gr