Δημήτρης Βραχιόλογλου στο pagenews.gr: Η παράδοση είναι ιδέες με σάρκα και οστά

Δημήτρης Βραχιόλογλου στο pagenews.gr: Ο Δημήτρης Βραχιόλογλου είναι ένας “ακούραστος” άνθρωπος που ασχολείται με την παράδοση και την καταγραφή της και όχι μόνο. Είναι εκπαιδευτικός, ερευνητής και μελετητής της Παράδοσης της Θράκης, συγγραφέας, καθώς και παραγωγός και παρουσιαστής πολιτιστικών εκπομπών στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο.

“Η «ενασχόλησή μου» με την παράδοση ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία” αναφέρει ο ίδιος στη συνέντευξή του στο pagenews.gr. Παράλληλα, τονίζει πως η επαρχία – η ύπαιθρος – υπήρξε ο φυσικό χώρος της «γέννησης», της δημιουργίας της Παράδοσής μας.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη

Πόσο σπουδαία θεωρείτε τη λαϊκή παράδοση; Οι άνθρωποι σήμερα εκτιμάτε ότι δίνουν σημασία στη ήθη και έθιμα;

Ο λαϊκός πολιτισμός ανθίζει σε εποχές όπου τα άτομα συμμετέχουν σε βασικές λειτουργίες της ζωής, σε διαδικασίες απαραίτητες για το κοινωνικό σύνολο. Οι παλιές μικρές, κλειστές  κοινωνίες είχαν τις ατέλειές τους και τα μειονεκτήματά τους, αν συγκριθούν με τη σημερινή μορφή ζωής, είχαν όμως κι ένα μεγάλο αγαθό: οι άνθρωποι επικοινωνούσαν μεταξύ τους, είχαν συναισθηματικές επαφές (θετικές ή αρνητικές). Η στενότητα του χώρου, οι ποικίλες υλικές ανάγκες της ζωής, η φτώχεια και η ανέχεια έκαναν τα άτομα δραστήρια, εφευρετικά, πολυμήχανα.

Βέβαια σημερινή μορφή της ζωής, ο σύγχρονος πολιτισμός, με την ευκολία της επικοινωνίας και την εκμηδένιση των αποστάσεων, με τη μαζική βιομηχανική παραγωγή ποικίλων αγαθών, με την επίσημη και ενιαία κρατική εκπαίδευση που ευνοεί την ομοιογένεια και την ομοιομορφία, με το κάθε λογής και ποιότητας έντυπο που κυκλοφορεί παντού, με τα  μέσα μαζικής ενημέρωσης(;) και επικοινωνίας(;), αμβλύνει τις διαφορές, ομογενοποιεί, ισοπεδώνει και  κατασκευάζει ομοιόμορφα, τυποποιημένα προϊόντα  και ανθρώπους, καταργώντας κάτι που η ίδια η φύση δημιούργησε, την διαφορετικότητα και την ετερογένεια. Από το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου αρχίζει σταδιακή εξασθένηση όλων των ενεργών στοιχείων της παράδοσης. Εξαφανίζονται οι  τοπικές διάλεκτοι (οι ντοπιολαλιές), οι τοπικές ενδυμασίες, οι διάφορες μορφές της λαϊκής τέχνης, τα έθιμα και τα λαϊκά δρώμενα. Οι χοροί και τα τραγούδια χάνουν σιγά σιγά  την κοινωνική τους λειτουργικότητα, ξεχνιούνται ή φθείρονται ανεπανόρθωτα και αντικαθίστανται από ευτελή μουσικά υποπροϊόντα μιας χρήσης. Ακόμα και το παραμύθι χάνει την παιδαγωγική και διαπλαστική του αξία επειδή τα παιδιά είτε δεν ζουν με το φυσικό συνεχιστή της παράδοσης,τη γιαγιά, αλλά κι αν ζουν  έχουν τόσα άλλα «μέσα» απασχόλησης, πολύ πιο εντυπωσιακά, που την αγνοούν.

Το πρόβλημα  που ορθώνεται απειλητικό μπροστά μας είναι αυτή καθαυτή η επιβίωση της γλώσσας και της παράδοσής μας, των αξιών και των σταθερών, αναλλοίωτων στοιχείων που εμπεριέχονται μέσα στην ίδια την υπόστασή μας ως λαού με αρχέγονες ρίζες. Το να πιστεύουμε ότι τώρα πια μπορούμε να φτιάξουμε λαϊκό πολιτισμό αποτελεί ουτοπία, άλλωστε άλλαξαν οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Όμως, μπορούμε και πρέπει να διασώσουμε και να συντηρήσουμε αυτό που υπάρχει, εφόσον βέβαια συμφωνούμε ότι η λαϊκή μας παράδοση, σε όλες  τις μορφές της αποτελεί πολύτιμη εθνική και πολιτιστική κληρονομιά. Αποτελεί, δε, πραγματικό ευτύχημα ότι στις μέρες μας υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που έχουν μνήμες και σέβονται την παράδοση. Στη Θράκη, στον Έβρο-κυρίως στον Βόρειο Έβρο- η παράδοση υπάρχει ακόμα και μας περιμένει καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου. Παρούσα σ’όλες τις καθημερινές κοινωνικές εκδηλώσεις των κατοίκων της υπαίθρου κυρίως αλλά και των λιγοστών πόλεων, που τα τελευταία χρόνια μεγάλωσαν μεν πληθυσμιακά, όμως, ευτυχώς η εθνοφυλετική καταγωγή των κατοίκων παρέμεινε η ίδια.

Πώς σκεφθήκατε να ασχοληθείτε με την καταγραφή της παράδοσης και πόσο δύσκολο ήταν αυτό το έργο;

Η «ενασχόλησή μου»  με την  παράδοση ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Η καθημερινή συχνή μου επικοινωνία με  τους ανθρώπους  της υπαίθρου κυρίως μέ έκαναν να τους αγαπήσω, να παρακολουθώ την ετήσια εθιμική τους ζωή ( έθιμα από τον καθημερινό θρησκευτικό, επαγγελματικό, κοινωνικό ετήσιο κύκλο τους, χριστιανών και μουσουλμάνων) και γενικά όλα όσα συνθέτουν την θρακιώτικη φυσιογνωμία, όπως: ιστορία, εθνοφυλετική καταγωγή των κατοίκων, μουσική, τραγούδια, χοροί, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές της Θράκης. Ένας απίστευτος πλούτος.

Τεράστιος χώρος, ατέλειωτος ο λαϊκός μας πολιτισμός, η λαϊκή μας κληρονομιά. Πανάρχαια κοιτίδα λαϊκών δρώμενων η Θράκη. Χώρος γερά δεμένος με τις ρίζες του η περιοχή του Διδυμοτείχου-Διδυμότειχο: ο γενέθλιός μου τόπος- αλλά και με το βλέμμα μπροστά, στο καινούριο τολμώ να ασχοληθώ σοβαρά με την ΠΑΡΑΔΟΣΗ . Με το ένα πόδι στη λαϊκή μας κληρονομιά και το άλλο στην καινούρια «γέννα», δηλαδή στο παρόν και στο αύριο. Η ζωή μας, ο χρόνος: το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον, σχήματα ζωντανά, καθημερινά. Συνδετικός κρίκος η ιστορία, η ΠΑΡΑΔΟΣΗ. Η γνώση. Δεν πρόκειται για θεωρητικές κατασκευές, πρόκειται για ιδέες, ιδέες με σάρκα και οστά. Πρόκειται για αναγκαιότητα, για προϋπόθεση μιας καλύτερης ζωής. Ο τόπος μας έχει περισσότερο από ποτέ άλλοτε σήμερα την ανάγκη της ΦΩΝΗΣ. Φωνή που θα μπορούσε να πάρει όλους τους τόνους και τα χρώματα, διακηρύσσοντας σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη την ύπαρξή της, την ιδιαιτερότητά της και τη δυνατότητα συμβολής στη συμμετοχή του «γίγνεσθαι» αυτού του κόσμου. Οφείλουμε να οραματιστούμε ένα περισσότερο υποσχόμενο αύριο. Η επιστροφή στις ρίζες της λαϊκής παράδοσης και της πολιτιστικής μας κληρονομάς είναι σταθερός και αταλάντευτος στόχος μας και εκφράζεται πάντα μέσα από γεγονότα πολιτισμικού ενδιαφέροντος.

Σήμερα  ζούμε διαποτισμένοι από υπαγορευμένα πρότυπα συμπεριφοράς, τρόπου ζωή μας, ζούμε την καταστροφή του περιβάλλοντος, ζούμε τη «δυσκολία» επιβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου, απειλούμαστε από τη λησμονιά της Ψυχής και του Πνεύματος. Γι αυτό και η ανάγκη κατανόησης και επιστροφή στην Παράδοση προβάλλει επιτακτικότερη όσο ποτέ άλλοτε. Οι περισσότεροι  από εμάς γνωρίζουμε πολύ καλύτερα από οποιοδήποτε άλλον ότι είναι  πολύ σημαντικό  για μάς στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας να αναζητούμε τις ρίζες μας, να ερευνούμε την καταγωγή μας και να ψάχνουμε για απαντήσεις που χάνονται στην αχλή της ιστορίας μας, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. ΝΑΙ συνειδητά ή ασυνείδητα τηρούμε-και πρέπει-  τα έθιμά μας…….….

Από την εμπειρία σας οι νέοι ενδιαφέρονται για τις ρίζες μας και την ιστορία του πολιτισμού;

Η ενασχόλησή μου με την Παράδοση αποκτά ιδιαίτερη και ξεχωριστή σημασία για μένα στη   δεκαετή και πλέον εκπαιδευτική μου παρουσία  ως Διδάσκων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης και συγκεκριμμένα στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης,  με απασχόληση σε αυτό με αντικείμενα  που  σχετίζονται: με τη διδασκαλία μορφών Λαϊκού Πολιτισμού, Παραδοσιακών Χορών στους φοιτητές και  με τη συμμετοχή μου  στη διδασκαλία των Πρακτικών Ασκήσεων.  Σημαντική όμως είναι η συνολική μου πολιτιστική παρουσία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Διδάσκω χορούς στους φοιτητές και των τεσσάρων τμημάτων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης που εδρεύουν στην Αλεξ/πολη, οι οποίοι με επιλογή τους και καθαρά από προσωπικό μεράκι μετέχουν.  Μετέχουν στις   χορευτικές ομάδες με πάρα πολλές συμμετοχές σε πολιτιστικές εκδηλώσεις του Πανεπιστημίου, της πόλης, της Θράκης αλλά και στη λοιπή Ελλάδα. Μετέχουν  επίσης στην ερευνητική ομάδα φοιτητών και επισκέπτονται χωριά της Θράκης (χριστιανών και μουσουλμάνων) του Εβρου και της Ροδόπης για την καταγραφή εθίμων και όχι μόνο. Και όλοι αυτοί τονίζω: ΦΟΙΤΗΤΕΣ, νέα παιδιά. Που συνεχίζουν με επιτυχία τη διάδοση της Παράδοσης στα σχολεία όπου υπηρετούν και διδάσκουν. Αλλά παράλληλα ο μεγάλος αριθμός μαθητών και των δύο βαθμίδων της εκπαίδευσης ως μέλη πολιτιστικών συλλόγων δείχνει το εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον αυτών των παιδιών για τις ρίζες τους αλλά και για αυτήν την ίδια την ΠΑΡΑΔΟΣΗ.

Είναι πιο εύκολο να διατηρηθεί η παράδοση στην επαρχία ή δεν παίζει ρόλο η τοπικότητα;

Η επαρχία – η ύπαιθρος – υπήρξε ο φυσικό χώρος της «γέννησης», της δημιουργίας της Παράδοσής μας. Τότε που τα χωριά μας είχαν κόσμο, είχαν σχολεία με μαθητές που ξεπερνούσαν τους διακόσιους(κάθε χωριό)..Σήμερα-δυστυχώς- τα χωριά μας ερημώσανε και χωρίς ανθρώπους παράδοση δε νοείται.Το παρήγορο είναι ότι οι  νέοι αυτών των «έρημων» χωριών μετεγκαταστάθηκαν στα κοντινά προς αυτά αστικά κέντρα. Και εκεί δημιούργησαν πολιτιστικούς συλλόγους με σκοπό τη διάσωση και διάδοση όλων των μορφών λαϊκού πολιτισμού του χωριού του (π. Σύλλογος Λαδιωτών,Πυθιωτών, Πετρωτών κ.α.). Είναι και αυτός ένας τρόπος διάσωσης της παράδοσης.

Είμαστε σχεδόν δύο χρόνια σε υγειονομική κρίση, πόσο επηρέασε αυτό το χώρο του Πολιτισμού….

Ο χώρος του Πολιτισμού επηρεάστηκε τα μέγιστα από την πανδημία covid 19. Και κυρίως ο χώρος του Λαϊκού μας Πολιτισμού. Ο δικός μας σύλλογος-το Εργαστήρι Παραδοσιακών Χορών και Λαογραφικών Μελετών Αλεξανδρούπολης- αλλά και όλοι οι πολιτιστικοί σύλλογοι της πόλης, της Θράκης και πανελλαδικά ανέστειλαν όλες τις πολιτιστικές τους δράσεις και δραστηριότητες από τις αρχές του Μάρτη 2020. Μεγάλο πλήγμα με ότι αυτό συνεπάγεται. Στο περιθώριο και σε αναστολή όλες οι μορφές του λαϊκού μας Πολιτισμού: όπως παραδοσιακός χορός(διδασκαλία αλλά και παρουσίαση αυτών μέσα από εκδηλώσεις), παραδοσιακό τραγούδι(εκμάθηση παραδοσιακών οργάνων, χορωδίες), δρώμενα (έθιμα από τον ετήσιο καθημερινό, θρησκευτικό, επαγγελματικό κύκλο των κατοίκων), φορεσιές ( κατασκευή, παρουσίαση). Το σημαντικότερο: σε αναστολή τα πανηγύρια, το καθιερωμένο ετήσιο αντάμωμα των απανταχού κατοίκων των χωριών μας.

Λίγα λόγια για το Δημήτρη Βραχιόλογλου

Είναι  Εκπαιδευτικός,   Ερευνητής και Μελετητής της Παράδοσης της Θράκης, Συγγραφέας,  καθώς και παραγωγός και παρουσιαστής πολιτιστικών  εκπομπών στην Τηλεόραση και το Ραδιόφωνο. Εχει καταγράψει τον Λαϊκό Πολιτισμό σχεδόν όλων των χωριών του νομού Εβρου αλλά και της Θράκης γενικότερα.

Είναι συγγραφέας τεσσάρων βιβλίων που έχουν σχέση με το Λαϊκό Πολιτισμό των κατοίκων της Θράκης (Χριστιανών και Μουσουλμάνων):

Είναι παραγωγός πέντε (5) DVD με θέματα τον Παραδοσιακό Χορό, τα έθιμα της Θράκης, τη Μουσική και Μουσικούς της Θράκης.

Συμμετείχε με λαογραφικά στοιχεία σε εννέα CD ( 9 ) με Μουσική και Τραγούδια της Θράκης και της Καππαδοκίας των οποίων είχε και την επιμέλεια της έκδοσης.

Δημοσίευσε δεκάδες άρθρα  με θέματα εκπαίδευσης και πολιτισμού σε εφημερίδες και περιοδικά.