Ουκρανική κρίση: Πώς διαμορφώνεται η διπλωματία, ενώ η Ρωσία βρυχάται

Οι διαφορετικές πολιτικές για την Ουκρανική κρίση στο πλαίσιο της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, επανέρχονται με τη Ρωσία να βρυχάται στο κατώφλι πια, της Ουκρανίας.

Μπορεί τώρα πια, να ανακοπεί η δυτική συμμαχία που έχει συναφθεί σε διπλωματικό, αλλά και στρατιωτικό επίπεδο κατά της Ρωσίας, με συσσώρευση στρατευμάτων στα ουκρανικά σύνορα; Είναι ένα ερώτημα με το οποίο πολιτικοί και διπλωμάτες βρίσκονται αντιμέτωποι όλο και πιο συχνά.

Και μάλιστα εν μέσω φόβων τώρα.  ότι η Γερμανία και, σε μικρότερο βαθμό, η Γαλλία κινδυνεύουν να διαχωριστούν από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, όχι μόνο για το πώς θα αντιδράσουν και θα απαντήσουν σε οποιαδήποτε μελλοντική ρωσική επιθετική ενέργεια στην Ουκρανία, αλλά και στην εκτίμησή τους για την επικείμενη αυτή απειλή.

Η Ρωσία βρυχάται στο κατώφλι της Ουκρανίας

Σύμφωνα με ανάλυση από τον Guardian καταβάλλεται κάθε προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των διαφορών εντός της συμμαχίας του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο τέτοιες μπορεί και να είναι αδύνατον να αποφευχθούν, καθώς αντανακλούν όχι μόνο διαφορετικές βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις για το φλέγον θέμα στην ανατολική Ευρώπη,  αλλά μια βαθιά ρωγμή που καραδοκεί εδώ δεκαετίες: Σχετικά δηλαδή με εκείνο, που η Γερμανία και η Γαλλία, σε αντίθεση με την Βρετανία,  θεωρούν ως τον καλύτερο τρόπο χειρισμού της Ρωσίας.

Της χώρας που εδώ και μήνες, βρυχάται στα Ουκρανικά σύνορα, αλλά και στην μελλοντική διαμόρφωση του ενεργειακού χάρτη της Ευρωπαϊκής ηπείρου. 

Πώς αξιοποιούν και πώς εκλαμβάνουν οι δυτικές χώρες τις πληροφορίες, από την CIA

Eξετάζοντας τις πληροφορίες που παρέχει για το φλέγον ζήτημα η CIA, η Γαλλία δεν βλέπει μια επικείμενη εισβολή ή μια συγκέντρωση δυνάμεων εξοπλισμένων για εισβολή τις επόμενες τρεις εβδομάδες. Είναι μία εκτίμηση που συμμερίζονται και οι κορυφαίοι Ουκρανοί αμυντικοί αναλυτές, με την χώρα να παραμένει παροιμιωδώς ψύχραιμη.

Στη Βρετανία, η υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρους, επέκρινε ανοιχτά τη Γερμανία επειδή έμεινε τόσο εξαρτημένη από τη Ρωσία για ενέργεια, καθώς και για  την πρόσφατη άρνηση του Βερολίνου να επιτρέψει στην Εσθονία να στείλει όπλα γερμανικής κατασκευής στην Ουκρανία.

Θα χτυπήσει η Γερμανία τη Ρωσία για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Η ιδέα ότι η Γερμανία παρέχει όπλα που θα χρησιμοποιηθούν κατά της Ρωσίας για πρώτη φορά μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο είναι επίσης κάτι που ξυπνά μνήμες πολέμου και σοκάρει. Μιλώντας στο Βερολίνο την Τρίτη, ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, υπερασπίστηκε την απόφαση, λέγοντας ότι αυτή έχει τις ρίζες της «σε όλη την εξέλιξη των τελευταίων ετών και δεκαετιών».

Στην Πολωνία, ο πρωθυπουργός, Mateusz Morawiecki, με μία ανάρτηση του, στο Facebook, δήλωσε πως εξακολουθεί να ανησυχεί για το μπλοκ στην Εσθονία. Στις ΗΠΑ, το γερμανικό ζήτημα ενοχλεί ολοένα και περισσότερο τους Ρεπουμπλικάνους, οδηγώντας σε πύρινους σχολιασμούς την Wall Street Journal με τον τίτλο «Είναι η Γερμανία αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ; Nein”.

Οι εντάσεις αντικατοπτρίζουν δύο διαφορετικές ερμηνείες για το πώς, ακόμη και τώρα, η Ρωσία μπορεί να αλλάξει ρότα και να μην γίνει εχθρική δύναμη προς τη Δύση, ερμηνείες που κυριάρχησαν στην πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι διαφορετικές εκτιμήσεις στο Βερολίνο, την Ουάσιγκτον, το Παρίσι και το Λονδίνο για το πώς να χτιστεί κάτι σταθερό από τα ερείπια της μετασοβιετικής Ρωσίας ήταν πάντα σε ρέων στάδιο, με διαφορετικές πρωτεύουσες να έχουν διαφορετικές απόψεις γι’ αυτό και να διαφωνούν συχνά στα σημεία.

Η στάση των ΗΠΑ  και των ισχυρών της Ευρώπης

Οι ΗΠΑ υπό τον Μπιλ Κλίντον ήταν το ίδιο απρόθυμες να αφήσουν τις τέσσερις χώρες του Βίσεγκραντ – Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία και Σλοβακία – στο ΝΑΤΟ. Ο τότε πρόεδρος κατέστησε την πεποίθησή του για τους κινδύνους απολύτως σαφή στη σύνοδο κορυφής του οργανισμού τον Ιανουάριο του 1994, λέγοντας πως η Ατλαντική Συμμαχία δεν είχε την πολυτέλεια να χαράξει μια νέα γραμμή μεταξύ ανατολής και δύσης, κάτι που θα δημιουργούσε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία μελλοντικής αντιπαράθεσης».

Ο Τόνι Μπλερ πίστεψε πως η Βρετανία θα μπορούσε να παρασύρει τον Πούτιν στο δυτικό στρατόπεδο και ήταν ενθουσιώδης υποστηρικτής της ένταξης της Ρωσίας στους G8.

Ο σημερινός πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον επισκέφθηκε τη Μόσχα ως υπουργός Εξωτερικών το 2017 και ήταν εξαιρετικά χαλαρός σχετικά με τα ρωσικά ζητήματα στο Λονδίνο.

Η Γαλλία έδειχνε ουδέτερη, μετά τη ρωσική κατοχή της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014. Μόνο μετά από συνεχιζόμενη αμερικανική πίεση ο Φρανσουά Ολάντ ακύρωσε ένα συμβόλαιο 1 δισ. λιρών που υπέγραψε ο προκάτοχός του ως Γάλλος πρόεδρος για να πουλήσει στη Ρωσία πυροβόλα ελικόπτερα κλάσης mistral με προορισμό τα προσαρτημένα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας στην Κριμαία.

Γιατί Γερμανία και Γαλλία διαφωνούν με την Βρετανία για τους χειρισμούς έναντι της Ρωσίας

Η Γερμανία αλλά και  η Γαλλία κινδυνεύουν να διαχωριστούν από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ως προς το πώς αντιμετωπίζουν σε διπλωματικό επίπεδο τις πολιτικές της Ρωσίας και την Ουκρανική κρίση ειδικότερα. Γιατί;

Η προσέγγιση Μακρόν σε Πούτιν

Ο Εμμανουέλ Μακρόν κάλεσε τον Πούτιν στις Βερσαλλίες με αφορμή μία μεγάλη έκθεση για τον Μέγα Πέτρο τον Μάιο του 2017. Αντιμέτωπος με τον απομονωτισμό του Τραμπ, ο Μακρόν, σε μια σημαντική ομιλία του το 2019, ζήτησε να τερματιστούν οι «παγωμένες συγκρούσεις» με τη Ρωσία. Τον περασμένο Ιούνιο, σε συνεργασία με την Άνγκελα Μέρκελ, άφησε άναυδους ηγέτες της Ε.Ε., “προσφέροντας” στον Πούτιν μία σύνοδο κορυφής.

Στο Βερολίνο την Τρίτη, ο Γάλλος πρόεδρος είπε ότι ακόμα σχεδιάζει να συνομιλήσει με τον Ρώσο ηγέτη αυτή την εβδομάδα, αλλά μόνο για αποκλιμάκωση.

Κεντρικός παίκτης η Γερμανία – Δυνατός παίκτης όμως και ο Πούτιν

Ωστόσο, ο κεντρικός παίκτης στις σχέσεις της Ευρώπης με τη Ρωσία είναι η Γερμανία, όπως και μετά την ενοποίηση.

Το γιατί η Γερμανία υιοθετεί μια τόσο πεισματικά επιεική ή αισιόδοξη προσέγγιση απέναντι στον Πούτιν, γεμίζει βιβλιοθήκες. Η πιο πρόσφατη μελέτη με τίτλο “Το πρόβλημα της Ρωσίας στη Γερμανίας”, γραμμένο από τον John Lough, περιγράφει λεπτομερώς και σε πλήρη έκταση των δικτύων σύνδεσης, – εμπορικών, πολιτικών, πολιτιστικών και πνευματικών -, μεταξύ των Γερμανών και της ρωσικής ελίτ.

Εξηγεί επίσης πώς ο Πούτιν παίζει με τις  ενοχές των Γερμανών για τους δύο παγκοσμίους πολέμους, αρνούμενος να  ανταποδώσει τη “γερμανική συγχώρεση”. 

Τα παραδείγματα που αναφέρει ο Lough στο βιβλίο του, περιλαμβάνουν τον τρόπο με τον οποίο μετά την επέμβαση της Ρωσίας στη Γεωργία το καλοκαίρι του 2008, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ο Σοσιαλδημοκράτης (SPD), Frank-Walter Steinmeier, προειδοποίησε την Ευρώπη ενάντια στις κυρώσεις. Είπε χαρακτηριστικά, πως αυτές θα έκλειναν πόρτες και πως αυτές οι πόρτες θα χρειαστούν  για να μπείτε αργότερα.

Είχαν προειδοποιήσει τη Μέρκελ να μην απομονώσει τη Μόσχα

Αν και η απάντηση της Μέρκελ στην εισβολή στην Ουκρανία το 2014 ήταν σταθερή, ο Σταϊνμάγερ, βέβαιος ότι το SPD κατανοούσε τη Ρωσία καλύτερα από το κόμμα της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της Μέρκελ, έσπευσε στη Μόσχα και πρότεινε μια οικονομική εταιρική σχέση με τη Ρωσία.

Την ίδια στιγμή, τρεις πρώην καγκελάριοι της Γερμανίας, – οι Χέλμουτ Σμιντ, Γκέρχαρντ Σρέντερ και Χέλμουτ Κολ –, προειδοποίησαν τη Μέρκελ να μην απομονώσει τη Μόσχα. Μέσα σε μια εβδομάδα από την εισβολή, ο διευθύνων σύμβουλος της Siemens βρισκόταν στη Μόσχα.

Καθώς η διπλωματική κατάσταση χειροτέρευε, μια ομάδα ανώτερων Γερμανών πρώην αξιωματούχων και πολιτικών έστειλε μια συγκινητική μάλιστα, επιστολή ζητώντας της, να επιστρέψει στην πολιτική της ύφεσης.

Ποιοι παράγοντες καθόρισαν το… γερμανο-ρωσικό ειδύλλιο: «Αυτοί που συναλλάσσονται μεταξύ τους δεν πυροβολούν ο ένας τον άλλον»

Αυτή η γερμανο-ρωσική σχέση, όπως υποστηρίζει πρόσφατο φύλλο της εφημερίδας  Chatham House, έχει διαμορφωθεί από δύο παράγοντες. Πρώτον, το Ospolitik, το οποίο αναφέρεται στη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής. Αυτό συνιστά «αλλαγή μέσω επαναπροσέγγισης» έναντι της Σοβιετικής Ένωσης και των δορυφόρων κρατών της. Κάτι που ακολούθησε τη δεκαετία του 1970 ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Willy Brandt, που επιχείρησε  να ξεπεράσει τις σκληρές γραμμές εστιάζοντας στα κοινά συμφέροντα .  Η πολιτική αυτή εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς ως ο δρόμος προς τα εμπρός.

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά στη συμφωνία αμοιβαίας εξάρτησης μεταξύ των δύο χωρών που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970. Ήταν τότε που η Σοβιετική Ένωση και η Γερμανία συμφώνησαν να ανταλλάξουν φυσικό αέριο από την ΕΣΣΔ με γερμανικούς σωλήνες και χάλυβα. Βασίζεται δε, στην πεποίθηση που εξέφρασε ο Schmidt ότι «αυτοί που συναλλάσσονται μεταξύ τους δεν πυροβολούν ο ένας τον άλλον».

Διαμάχες και εκβιασμοί για τους αγωγούς φυσικού αερίου – «Δεν μπορούμε να ονειρευόμαστε τον κόσμο, να είναι καλύτερος από ό,τι είναι».

Μέχρι το 2018 η Γερμανία αντιπροσώπευε το 37% των πωλήσεων της Gazprom και είχε συμφωνηθεί ο αγωγός Nord Stream 2. Οι γερμανικές εξαγωγές στη Ρωσία πενταπλασιάστηκαν μεταξύ 2000 και 2011. Αυτή παραμένει ως κυρίαρχη σκέψη σε τμήματα του κόμματος των SPD.

Ο σημερινός υπουργός Οικονομικών, Ρόμπερτ Χάμπεκ, το υπουργείο του οποίου είναι αρμόδιο για τις κυρώσεις, είναι αντίθετος στην διακοπή της ρωσικής πρόσβασης στο σύστημα πληρωμών Swift. Μάλιστα είπε στο Der Spiegel: «Θα πρέπει να σκεφτούμε νέους επιχειρηματικούς τομείς, που μπορούν να βοηθήσουν να οδηγηθούν και οι δύο πλευρές έξω από τον συγκρουσιακό ρόλο».

Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες οι συμβιβασμοί που είναι εγγενείς στην Ostpolitik έχουν άλλη αντιμετώπιση, από μια νεότερη γενιά Γερμανών πολιτικών. Ο Michael Roth, ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του SPD, υποστήριξε ότι το κόμμα του, θα έπρεπε να ξεφύγει από τη σκιά του Brandt. Και συνέχισε με μία εντελώς αποκαρδιωτική βεβαιότητα: «Δεν μπορούμε να ονειρευόμαστε τον κόσμο, να είναι καλύτερος από ό,τι είναι».

Άλλοι υπουργοί επέμειναν ότι η ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του μέλλοντος του αγωγού Nord Stream 2, δεν μπορεί να αφαιρεθεί από τη λίστα των πιθανών κυρώσεων, όπως το 2014.

Ο Σολτς σε διαφορετική θέση από εκείνη των  ΗΠΑ

Όλα αυτά αφήνουν τον Σολτς σε διαφορετική θέση, από εκείνη των  Αμερικανών συνομιλητών του. Τίποτα από αυτά δεν έγινε ευκολότερο από τη συμμαχία του με την υπουργό Εξωτερικών των Πρασίνων, την Ανναλένα Μπάερμποκ, η οποία και επιθυμεί να εισαγάγει αξίες στη γερμανική εξωτερική πολιτική.

Το SPD, για να αποφύγει μια δημόσια διάσπαση, θα έχει τώρα μια επίσημη κομματική συζήτηση σχετικά με την προσέγγιση που επιχειρεί με τη Ρωσία.

Διπλωμάτης ανέσυρε και επισήμανε τη συνάφεια μιας παρατήρησης του Αλεξάντερ Σολζενίτσιν τη στιγμή που διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση, με το σήμερα στην Ευρώπη.  Και το έκανε προειδοποιώντας, για το πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί η διαχείριση της διάλυσης της πάλαι ποτέ αυτοκρατορίας της σοβιετικής Ρωσίας.

«Το ρολόι του κομμουνισμού έχει σταματήσει να χτυπά. Αλλά το τσιμεντένιο κτίριο του δεν έχει καταρρεύσει ακόμη», έγραψε. Γι’ αυτόν τον λόγο, το επακόλουθο, δεν είναι ακόμη «να ελευθερώσουμε τον εαυτό μας», αλλά «να προσπαθήσουμε να σώσουμε τον εαυτό μας, από το να συνθλιβεί κάτω από τα ερείπια του».

Με πληροφορίες από τον Guardian