Ακρίβεια: Τα αγαθά είναι ακριβότερα από τις υπηρεσίες – Η αιτία των διαφορών με την Ευρώπη

Ακρίβεια: Μελέτη του ΚΕΦίΜ αναλύει τις αιτίες των υψηλών τιμών σε βασικά προϊόντα στην Ελλάδα και επεξηγεί τους λόγους που έχει συμβεί

Η συνεχιζόμενη ακρίβεια στα βασικά αγαθά και στα καύσιμα, μιας και είναι ακριβότερα από τις υπηρεσίες σε σχέση με το μέσο εισόδημα των καταναλωτών, αλλά και το θεσμικό περιβάλλον της εκάστοτε χώρας είναι κάποιες από τις αιτίες που η χώρα μας είναι από τις πιο ακριβές στην Ευρώπη.

Έτσι, σύμφωνα με μελέτη του ΚΕΦίΜ, η οποία έχει θέμα την ακρίβεια και το κόστος διαβίωσης στην Ελλάδα, μελετά την ακρίβεια στη χώρα μας, τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ιταλία και τη Ρουμανία και απαντά στο ερώτημα ποιες φορολογικές και ρυθμιστικές πολιτικές επηρεάζουν τις τιμές αγαθών και υπηρεσιών και αποτελεί μέρος πανευρωπαϊκής έρευνας του δικτύου EPICENTER.

“Η εξέταση των παραγόντων που συμβάλλουν στην «ακρίβεια» έχουν ιδιαίτερη σημασία και για την Ελλάδα η οποία στην παρούσα συγκυρία αντιμετωπίζει, όπως και άλλες χώρες, τις έκτακτες επιπτώσεις του τραγικού πολέμου στην Ουκρανία, την ώρα, όμως, που εισοδήματα, απασχόληση και επενδύσεις ακόμα διατηρούν την κληρονομιά της κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας.” όπως σημειώνει και ο συγγραφέας του κεφαλαίου της μελέτης για την Ελλάδα, Μιχάλης Μητσόπουλος.

Τα διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα καταδεικνύουν ότι:

• Στη χώρα μας, όπως τυπικά συμβαίνει στις χώρες με συγκριτικά χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τα αγαθά είναι ακριβότερα από τις υπηρεσίες σε σχέση με το μέσο εισόδημα των καταναλωτών. Αντιθέτως, στις χώρες με υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ αναλογικά ακριβότερες είναι οι υπηρεσίες και αναλογικά φθηνότερα τα αγαθά.
• Στα χρόνια της δημοσιονομικής κρίσης, η υψηλή φορολογία που επιβλήθηκε ενίσχυσε το φαινόμενο της ακρίβειας, καθώς ενώ οι μισθοί έπεφταν, οι φόροι κράτησαν σε υψηλά επίπεδα τις τιμές των προϊόντων.
• Το θεσμικό περιβάλλον της εκάστοτε χώρας επηρεάζει καθοριστικά την ακρίβεια στα καταναλωτικά προϊόντα. Παρά την πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί, το θεσμικό περιβάλλον συνεχίζει να έχει στη χώρα μας σημαντικές επιπτώσεις στο κόστος διαβίωσης.
• Οι μειώσεις των φόρων που εφαρμόστηκαν στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας είχαν θετικό και ορατό αντίκτυπο στο καλάθι του νοικοκυριού. Ωστόσο, η αποτελεσματική μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της ακρίβειας απαιτεί την ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας που έχει ξεκινήσει η χώρα.

Όπως επιβεβαιώνουν τα πορίσματα της μελέτης, διαχρονικά, η πολιτική που εξασφαλίζει την αποτελεσματικότερη ενίσχυση των συνθηκών διαβίωσης και τη μείωση της ακρίβειας είναι η εφαρμογή φιλικών προς την αγορά μεταρρυθμίσεων και η διαρκής βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Μάλιστα ο πρόεδρος του ΚΕΦίΜ, Αλέξανδρος Σκούρας σημείωσε σχετικά: “Η έρευνα δικαιώνει όλους αυτούς που διαχρονικά και επιτακτικά ζητούν την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην ελληνική οικονομία. Τα πορίσματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ακρίβεια, και αρκετές από τις δυσάρεστες επιπτώσεις της στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών, μπορεί να αντιμετωπιστεί με πολιτικές που προάγουν την οικονομική ανάπτυξη και την επιχειρηματικότητα. Οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου οφείλουν να αναγνωρίσουν ότι ενώ οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις έχουν συχνά πολιτικό κόστος είναι ταυτόχρονα απαραίτητες για την ευημερία των πολιτών. Αναμένουμε από την παρούσα κυβέρνηση που έκανε την αρχή της μεταμνημονιακής περιόδου,  να συνεχίσει το μεταρρυθμιστικό της έργο με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποφασιστικότητα.”

Η μελέτη του ΚΕΦίΜ εστιάζει στις εξής αυξήσεις φόρων:

• Αυξήσεις ΦΠΑ τα έτη 2005, 2010 και 2016. Οι αυξήσεις αυτές συνοδεύονται και από σημαντικές μετατάξεις κατηγοριών αγαθών από χαμηλότερους συντελεστές σε υψηλότερους.
• Σημαντικές αυξήσεις καταγράφονται και στον ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών καθώς και με τον υπερ-διπλασιασμό του ΕΦΚ σε μπύρα, την εισαγωγή ΕΦΚ στο κρασί με το άρθρο 4 Ν.4346/2015 μέχρι την κατάργησή του το 2019 και την εισαγωγή του ΕΦΚ σε καφέ με το άρθρο 58 Ν.4389/2016.
• Αντίστοιχη εικόνα εμφανίζεται και στα καπνικά, με αύξηση της συμμετοχής φόρων στην τελική τιμή καταναλωτή από περίπου 75% το 2008 σε έως και 90% από το 2016 και ύστερα.
• Το τέλος διανυκτέρευσης εισήχθη το με το Ν4389/2016, άρθρο 53, ενώ παρόλο που οι υπηρεσίες καταλύματος και εστίασης εντάσσονται στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ, αυτός παραμένει υψηλότερος σε σχέση με τον αντίστοιχο συντελεστή πολλών κρατών μελών.
• Αυξήσεις υπήρξαν και στο ειδικό τέλος κινητής τηλεφωνίας και την εισαγωγή τέλους και στις σταθερές επικοινωνίες το 2016 και με ένα μερικό εξορθολογισμό να επέρχεται μόλις το 2022 ενόψει και της υστέρησης της χώρας στον ψηφιακό μετασχηματισμό
• Συνεχείς είναι και οι αυξήσεις, μέσω ΕΦΚ κυρίως το 2009 και 2017 αλλά και πάντα και μέσω ΦΠΑ, στα καύσιμα, που αποτελούν βασική εισροή της εφοδιαστικής αλυσίδας και συγκεκριμένα συμβάλλουν στην αύξηση των τιμών σε όλο το φάσμα αγαθών και υπηρεσιών, όπως άλλωστε μας υπενθυμίζει και η επίπτωση στην τιμή ενέργειας του πολέμου στην Ουκρανία