Οι Ρεπουμπλικανοί παίζουν το παιχνίδι του Πούτιν και του Σι

Ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Κέβιν ΜακΚάρθι, κρατώντας “όμηρο” την οικονομία και την αξιοπιστία της Αμερικής, ουσιαστικά απαιτεί “λύτρα”. Ο κ. ΜακΚάρθι έχει απειλήσει ότι οι Ρεπουμπλικανοί της Βουλής των Αντιπροσώπων θα αντιταχθούν στην αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, πυροδοτώντας ενδεχομένως μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, εκτός και αν ο πρόεδρος Μπάιντεν συμφωνήσει σε δραστικές περικοπές δαπανών στην παιδεία, την υγεία, την επισιτιστική βοήθεια για παιδιά και σε σειρά άλλων υπηρεσιών.

Ο κ. ΜακΚάρθι έχει επικαλεστεί επανειλημμένως ως δικαιολογία την απειλή του ανταγωνισμού από την Κίνα. Έχει δίκιο ότι αυτή η συζήτηση έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια – όχι όμως με τον τρόπο που λέει.

Με τη βάναυση εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία να συνεχίζεται για δεύτερο χρόνο και τις εντάσεις με την Κίνα να κλιμακώνονται, την ώρα που επίκεινται διάφορες παγκόσμιες απειλές, από τυχόν μελλοντικές πανδημίες έως την κλιματική αλλαγή, ο κόσμος στρέφεται στις ΗΠΑ αναζητώντας μια ισχυρή, σταθερή ηγεσία. Η μικροπολιτική του Κογκρέσου όσον αφορά το ανώτατο όριο του χρέους στέλνει το ακριβώς αντίθετο μήνυμα στους συμμάχους και τους αντιπάλους μας: ότι η Αμερική είναι διχασμένη, αποπροσανατολισμένη και δεν μπορεί κανείς να βασίζεται πάνω της.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, αποδομώντας έναν μύθο. Η συζήτηση για το “ταβάνι” του χρέους δεν αφορά την έγκριση νέων δαπανών. Αλλά τη δυνατότητα του Κογκρέσου να αποπληρώσει χρέη που έχει ήδη αναλάβει. Η άρνηση αποπληρωμής ισοδυναμεί με τη μη εξυπηρέτηση ενός στεγαστικού δανείου, με τη διαφορά ότι έχει παγκόσμιες επιπτώσεις. Λόγω του πρωταγωνιστικού ρόλου που διαδραματίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες -και το δολάριο- στη διεθνή οικονομία, η αθέτηση πληρωμής των χρεών μας θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια παγκόσμια οικονομική κατάρρευση.

Οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο έχουν εγκρίνει επανειλημμένως την αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους χωρίς ιδιαίτερες αντιρρήσεις όταν βρισκόταν στον Λευκό Οίκο κάποιος εκπρόσωπός τους – όπως έκαναν τρεις φορές επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά σε περιόδους που τη διακυβέρνηση της χώρας ασκούν οι Δημοκρατικοί, έχουν χρησιμοποιήσει το “ταβάνι” του χρέους ως μοχλό πίεσης για να αποσπάσουν παραχωρήσεις, αγνοώντας τον κίνδυνο χρεοκοπίας της χώρας.

Ήμουν υπουργός Εξωτερικών κατά τη διάρκεια της αντίστοιχης κρίσης (με το “ταβάνι” του χρέους) το 2011, επομένως γνωρίζω από πρώτο χέρι πώς αυτή η μικροπολιτική στάση έπληξε την αξιοπιστία της χώρας μας σε όλο τον κόσμο.

Θυμάμαι πολύ έντονα τη στιγμή που εισήλθα στο συνέδριο που διοργάνωσε το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο του Χονγκ Κονγκ εκείνο τον Ιούλιο. Οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο αρνούνταν να εγκρίνουν την αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους, και ο κίνδυνος χρεοκοπίας πλησίαζε μέρα με την ημέρα. Με πολιορκούσαν ανήσυχοι επιχειρηματίες από όλη την Ασία. Με βομβάρδιζαν με ερωτήσεις σχετικά με την κόντρα γύρω από το “ταβάνι” του χρέους πίσω στην πατρίδα και για το τι θα σήμαινε αυτό για τη διεθνή οικονομία. Η περιφερειακή και η παγκόσμια σταθερότητα που εγγυόταν επί δεκαετίες η Αμερική ήταν το θεμέλιο πάνω στο οποίο είχαν “χτίσει” τις επιχειρήσεις και τις περιουσίες τους. Μπορούσαν όμως να εμπιστεύονται ακόμη τις Ηνωμένες Πολιτείες; Θα διακινδυνεύαμε πραγματικά μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση; Και το κυριότερο, που κανείς όμως δεν τολμούσε να αρθρώσει δυνατά: Εάν η Αμερική κατέρρεε, θα έσπευδε η Κίνα να καλύψει το κενό;

Προσπάθησα να καθησυχάσω εκείνους τους επιχειρηματίες, όπως έκανα και στις επαφές μου με ανήσυχους ξένους διπλωμάτες κατά τη διάρκεια εκείνου του καλοκαιριού, διαβεβαιώνοντάς τους ότι το Κογκρέσο θα καταλήξει τελικά σε μια συμφωνία. Επαναλάμβανα ένα ευφυολόγημα που αποδίδεται ορισμένες φορές, αποκρυφιστικά, στον Ουίστον Τσόρτσιλ: Μπορείς πάντα να βασίζεσαι στο ότι οι Αμερικανοί θα κάνουν το σωστό, αφού έχουν δοκιμάσει οτιδήποτε άλλο. Προσωπικά, τότε, ήλπιζα ότι αυτό ήταν αλήθεια.

Αργότερα εκείνη την ημέρα, είχα μια συνάντηση στην ηπειρωτική Κίνα με τον ομόλογό μου, τον κρατικό σύμβουλο Ντάι Μπινγκουό. Επί χρόνια, είχα ακούσει μονολόγους από τον κ. Ντάι σχετικά με τα πολλά υποτιθέμενα σφάλματα της Αμερικής, πικρόχολες, κατά καιρούς, επικρίσεις αλλά εκφραζόμενες συνήθως με το χαμόγελο στα χείλη. Επομένως, δεν εξεπλάγην όταν εκείνος έφερε τη συζήτηση στο ανώτατο όριο του χρέους, συγκρατώντας με τα βίας την ικανοποίησή του για την “αυτοχειρία” μας. Δεν είχα διάθεση για διαλέξεις. “Θα μπορούσαμε να περάσουμε τις επόμενες έξι ώρες συζητώντας για τις εσωτερικές προκλήσεις της Κίνας”, απάντησα στον κ. Ντάι.

Ευτυχώς, το Κογκρέσο και ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κατέληξαν τελικά σε συμφωνία για την αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους πριν εισέλθουμε σε μια δημοσιονομική άβυσσο. Παρ’ όλα αυτά, ωστόσο, ο δείκτης S&P υποχώρησε κατά 17%, η καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη καταρρακώθηκαν και η πιστοληπτική ικανότητα της κυβέρνησης υποβαθμίστηκε για πρώτη φορά στην Ιστορία της χώρας. Μετά από μια ακόμη κρίση το 2013, το δίδαγμα ήταν ξεκάθαρο: Οι διαπραγματεύσεις σε περιπτώσεις “ομηρίας” απλώς ενθαρρύνουν ανάλογες καταστάσεις.

Δώδεκα χρόνια μετά, οι Ρεπουμπλικανοί παίζουν και πάλι το ίδιο παιχνίδι. Μόνο που τώρα οι κίνδυνοι είναι ακόμη μεγαλύτεροι.

Σήμερα, ο ανταγωνισμός μεταξύ Δημοκρατιών και αυταρχικών καθεστώτων είναι εντονότερος. Και υπονομεύοντας την αξιοπιστία της Αμερικής και την υπεροχή του δολαρίου, η κόντρα για το ανώτατο όριο του χρέους λειτουργεί υπέρ της Κίνας του Σι Τζινπίνγκ και της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο ηγετικός ρόλος της Αμερικής στον κόσμο εξαρτάται από την οικονομική μας ισχύ στο εσωτερικό. Η αθέτηση αποπληρωμής του χρέους θα μπορούσε να κοστίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες επτά εκατομμύρια θέσεις εργασίας και να ρίξει την οικονομία σε βαθιά ύφεση. Αντί για “οχυρό της Δημοκρατίας”, ικανή να αντιταχθεί στους αντιπάλους μας, να κυριαρχεί στους τομείς του μέλλοντος, όπως οι ημιαγωγοί και η καθαρή ενέργεια, και να εκσυγχρονίζει τον στρατό της, η Αμερική θα βρισκόταν σε τέλμα.

Ακόμη και αν αφήσουμε κατά μέρος την οικονομική σφαγή, η μικροπολιτική γύρω από το ανώτατο όριο του χρέους ενισχύει το αφήγημα των αυταρχικών καθεστώτων ότι η αμερικανική δημοκρατία βρίσκεται σε παρακμή και δεν είναι αξιόπιστη.

Η εμπιστοσύνη παίζει καθοριστικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις. Συχνά, ζητάμε από άλλες χώρες να εμπιστευθούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ότι ο στρατός μας θα είναι εκεί για να προστατεύσει τους συμμάχους μας, ότι το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα είναι ασφαλές και ότι όταν προειδοποιούμε για τους κινδύνους που ενέχει ο κινεζικός τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός ή ότι επίκειται εισβολή της Ρωσίας, πρέπει να ξέρουν ότι λέμε αλήθεια. Η απειλή αθέτησης της δέσμευσης της Αμερικής να αποπληρώσει τα χρέη της θέτει όλα τα παραπάνω υπό αμφισβήτηση.

Όταν ήμουν υπουργός Εξωτερικών, μεγάλο μέρος της αποστολής μου ήταν η ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης των άλλων στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τη διακυβέρνηση του Τζορτζ Ουόκερ Μπους. Δεν ήταν εύκολο. Ανώτεροι Κινέζοι αξιωματούχοι σπάνια έχαναν την ευκαιρία να ρίξουν την ευθύνη για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 στις Ηνωμένες Πολιτείες, και αρέσκονταν να αναδεικνύουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Όσο πιο δυσλειτουργική και αναξιόπιστη φαινόταν η Αμερική, τόσο ευκολότερο ήταν για τους Κινέζους προπαγανδιστές να επικρίνουν τη Δημοκρατία και να παινεύουν το δικό τους αυταρχικό σύστημα.

Σήμερα, η αξιοπιστία της Αμερικής θα βοηθήσει να καθοριστεί εάν οι ανήσυχοι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να στέκονται στο πλευρό μας και να στηρίζουν την Ουκρανία ή εάν θα αναζητήσουν μια σχέση με την ενθαρρυμένη Ρωσία. Θα μπορούσε να καθορίσει το αν περισσότερες ασιατικές χώρες θα “υποδεχθούν” αμερικανικές βάσεις και στρατεύματα προς αποτροπή της κινεζικής επιθετικότητας, όπως έπραξαν πρόσφατα οι Φιλιππίνες, ή θα υποκύψουν στον εκφοβισμό του Πεκίνου.

Πέραν αυτών, τα “παιχνίδια” με το ανώτατο όριο του χρέους θέτουν σε κίνδυνο την εξέχουσα θέση του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία και την ισχύ που προσφέρει στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σε όλο τον κόσμο, άνθρωποι, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις πραγματοποιούν διεθνείς συναλλαγές σε δολάρια, επενδύουν σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα και βασίζονται στις αμερικανικές τράπεζες διότι έχουν εμπιστοσύνη ότι η Αμερική αποπληρώνει τα χρέη της, υπερασπίζεται το κράτος δικαίου και εγγυάται τη σταθερότητα. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του δολαρίου προσδίδει στις Ηνωμένες Πολιτείες ευρεία επιρροή. Μας επιτρέπει να επιβάλλουμε εξοντωτικές κυρώσεις, όπως αυτές που διαπραγματεύθηκα σε βάρος του Ιράν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Ομπάμα και αυτές που επέβαλε η κυβέρνηση Μπάιντεν ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτός είναι ο λόγος που ο Φαρίντ Ζακαρία δήλωσε πρόσφατα σε άρθρο του στη Washington Post ότι “το δολάριο είναι η υπερδύναμη της Αμερικής”.

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι ο κ. Σι και ο κ. Πούτιν είναι πρόθυμοι να υπονομεύσουν την κυριαρχία του δολαρίου και να αποδυναμώσουν τις συνέπειες των αμερικανικών κυρώσεων. Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής στη Μόσχα, ο κ. Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία μπορεί να ξεκινήσει να πουλά πετρέλαιο ανά τον κόσμο χρησιμοποιώντας ως νόμισμα το κινεζικό γουάν αντί για το δολάριο, κάτι που ήδη κάνει στις εξαγωγές της προς την Κίνα. Οι δύο χώρες προσπαθούν επίσης να δημιουργήσουν ένα διασυνοριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα τους επιτρέψει να παρακάμψουν τις αμερικανικές τράπεζες και να διατηρούν μικρότερα αποθέματα σε δολάρια.

Εάν το Κογκρέσο συνεχίζει να φλερτάρει με τη χρεοκοπία, οι εκκλήσεις για “εκθρόνιση” του δολαρίου και ακύρωσή του ως το κύριο αποθεματικό νόμισμα παγκοσμίως θα ενταθούν – και όχι μόνο στο Πεκίνο και τη Μόσχα. Χώρες σε όλο τον κόσμο θα αρχίσουν να αντισταθμίζουν τις επενδύσεις τους.

Αποτελεί δε, τραγική ειρωνεία ότι ο κ. ΜακΚάρθι και πολλοί από τους Ρεπουμπλικανούς του Κογκρέσου που φαίνεται να προσπαθούν να σαμποτάρουν την παγκόσμια ηγεμονία της Αμερικής αρνούμενοι την αποπληρωμή των χρεών μας, λανσάρονται την ίδια ώρα ως σκληρότεροι ημών απέναντι στην Κίνα. Μιλούν για “αντίσταση” στο Πεκίνο, την ώρα που χαρίζουν μια σημαντική νίκη στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Οι Ρεπουμπλικανοί πρέπει να σταματήσουν να κρατούν “όμηρο” την πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής, πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους ως ηγέτες και να αυξήσουν το ανώτατο όριο του χρέους.