Νομισματικός σεισμός – Η Κίνα γεμίζει τα θησαυροφυλάκιά με χρυσό και ετοιμάζει σοκ στο δολάριο

H πρόσφατη εμπορική συμφωνία της Γενεύης σηματοδότησε μια αποκλιμάκωση στις εμπορικές εντάσεις μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας. Ωστόσο, αυτή η ύφεση δεν αναμένεται να εμποδίσει την Κίνα από το να συνεχίσει την επιδίωξή της να αναδιαμορφώσει τη διεθνή νομισματική τάξη. Στην καρδιά αυτής της στρατηγικής βρίσκεται η αποφασιστική ρήξη με το δολάριο ΗΠΑ, ένα νόμισμα που κυριάρχησε στο παγκόσμιο εμπόριο, τα συναλλαγματικά αποθέματα και τα χρηματοοικονομικά επί σχεδόν έναν αιώνα. Αντί για αυτό, η Κίνα στηρίζεται σε ένα διπλό θεμέλιο: τον χρυσό και το γιουάν. Αντί να προκαλέσει μια άμεση σύγκρουση, η κινεζική προσέγγιση είναι υπολογισμένη, σταδιακή και άκρως στρατηγική. Ο χρυσός δεν λειτουργεί απλώς ως αντιστάθμιση στον συναλλαγματικό κίνδυνο· ενσαρκώνει επίσης τη νομισματική κυριαρχία. Παράλληλα, το γιουάν –αν και ακόμη περιορισμένο από ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων– ενισχύεται μέσω του διεθνούς εμπορίου και διμερών συμφωνιών. Μαζί, ο χρυσός και το γιουάν αποτελούν τους πυλώνες μιας ευρύτερης κινεζικής φιλοδοξίας: την ενίσχυση της επιρροής της Κίνας στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Απομάκρυνση από το δολάριο

Για δεκαετίες, η Κίνα διακρατούσε σημαντικές ποσότητες αμερικανικών ομολόγων του Δημοσίου, φτάνοντας κάποτε πάνω από 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Όμως τα τελευταία χρόνια, το Πεκίνο έχει αρχίσει να μειώνει σταδιακά αυτή τη θέση. Στο πρώτο τρίμηνο του 2025, η Κίνα κατείχε αμερικανικά ομόλογα περίπου 759 δισ. δολ., αντανακλώντας μια ευρύτερη στρατηγική διαφοροποίησης των αποθεμάτων της. Παράλληλα, τα αποθέματα χρυσού της αυξήθηκαν σημαντικά, φτάνοντας τους 2.292,31 τόνους – ήτοι το 6,5% των συνολικών επίσημων αποθεμάτων της. Αυτή η στροφή δεν αποτελεί απλώς έναν ανασχεδιασμό του επενδυτικού χαρτοφυλακίου. Οι Κινέζοι ιθύνοντες θεωρούν τον χρυσό στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο, που προσφέρει προστασία από γεωπολιτικούς κινδύνους – ιδίως από αμερικανικές κυρώσεις και χρηματοπιστωτικό καταναγκασμό. Σύμφωνα με μελέτη της πρεσβείας των ΗΠΑ το 2009 που δημοσιεύθηκε μέσω του WikiLeaks, «η αύξηση των κινεζικών αποθεμάτων χρυσού θα λειτουργήσει ως πρότυπο και θα ενθαρρύνει κι άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο. Μεγάλα αποθέματα χρυσού ωφελούν επίσης την προώθηση της διεθνοποίησης του RMB». Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι τα πραγματικά αποθέματα χρυσού της Κίνας ξεπερνούν κατά πολύ τα επίσημα στοιχεία. Υπάρχουν αναφορές πως η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας (PBoC) ίσως αγοράζει έως και πέντε φορές περισσότερο χρυσό απ’ ό,τι δηλώνει στο ΔΝΤ, με πραγματικά αποθέματα που ίσως ξεπερνούν τους 5.000 τόνους. Αυτή η αδιαφάνεια είναι σκόπιμη. Με τη διακριτική μεταφορά των αποθεμάτων της από το δολάριο στον χρυσό, η Κίνα αποφεύγει την αναστάτωση των αγορών, ενώ χτίζει αθόρυβα το μοχλό της. Η αποτελεσματικότητα αυτής της στρατηγικής έγκειται στη διακριτικότητά της. Σε αντίθεση με μια μαζική εκποίηση αμερικανικών ομολόγων, που θα μπορούσε να προκαλέσει πανικό στις αγορές και να γυρίσει μπούμερανγκ στην Κίνα, οι αγορές χρυσού είναι σταδιακές και αθέατες. Αυτό ασκεί μακροπρόθεσμη πίεση στο δολάριο, ειδικά αν ακολουθήσουν και άλλες χώρες. Μετατρέποντας μέρος των πλεονασμάτων της σε χρυσό, η Κίνα μειώνει τη ζήτηση για το δολάριο, ενώ δημιουργεί ένα νομισματικό “μαξιλάρι” με απτή αξία. Επιπλέον, ο χρυσός προσφέρει στρατηγική ευελιξία. Μπορεί να αξιοποιηθεί σε περιόδους νομισματικής αστάθειας, γεωπολιτικών σοκ ή εμπορικών κρίσεων, χωρίς να εξαρτάται από τη ρευστότητα του δολαρίου. Σε ένα σύστημα ακόμα κυριαρχούμενο από το αμερικανικό νόμισμα, αυτού του είδους η ευελιξία συνιστά πραγματική ισχύ.

Σταθεροποίηση, συμβολισμός και στρατηγική

Πέρα από την αποδυνάμωση του δολαρίου, η πολιτική της Κίνας για τον χρυσό έχει κεντρικό ρόλο στη διαχείριση και προβολή της ισχύος του γιουάν. Καθώς αυξάνεται παγκοσμίως το ενδιαφέρον για αποδολαριοποίηση –ειδικά από χώρες που υπόκεινται σε δυτικές κυρώσεις– η Κίνα προωθεί το renminbi ως αξιόπιστη εναλλακτική, με τον χρυσό να λειτουργεί ως κλειδί αυτής της στρατηγικής. Εσωτερικά, η PBoC αξιοποιεί τις αγορές χρυσού για να σταθεροποιεί το γιουάν, ιδιαίτερα σε περιόδους εξωτερικών πιέσεων, όπως η αύξηση δασμών ή εκροές κεφαλαίων. Ο νέος εμπορικός πόλεμος του 2025, υπό την προεδρία Trump, με δασμούς 145% στις κινεζικές εισαγωγές και κινεζικά αντίμετρα 125%, κατέδειξε τη ρευστότητα των χρηματορροών που συνδέονται με το εμπόριο. Τον Μάιο του 2025, μια προσωρινή συμφωνία 90 ημερών μείωσε τους δασμούς σε 30% και 10% αντίστοιχα. Ακόμα και τότε, το γιουάν παρέμεινε υπό πίεση. Αντί να επιτρέψει μια απότομη υποτίμηση του νομίσματος, που θα προκαλούσε πανικό ή κοινωνική δυσαρέσκεια, η κεντρική τράπεζα μπορεί να απορροφά ρευστότητα σε γιουάν μέσω της συσσώρευσης χρυσού, ενισχύοντας έτσι τη σταθερότητα. Αυτό έγινε φανερό στις αρχές του 2025, όταν οι επενδυτές στράφηκαν από το ελβετικό φράγκο και τον χρυσό προς το δολάριο, αποτυπώνοντας την αντίστροφη σχέση χρυσού-δολαρίου. Σε διεθνές επίπεδο, η Κίνα προωθεί τις συναλλαγές χρυσού σε γιουάν μέσω πλατφορμών όπως το Χρηματιστήριο Χρυσού της Σαγκάης. Αυτό ενισχύει την επιρροή της στις περιφερειακές τιμές χρυσού και παρακινεί τους εμπορικούς της εταίρους να χρησιμοποιούν το γιουάν στις συναλλαγές. Έτσι, ενισχύεται η αξιοπιστία του νομίσματος, χωρίς να απαιτείται πλήρης απελευθέρωση. Ο συμβολισμός του χρυσού είναι εξίσου σημαντικός. Ενώ τα fiat νομίσματα βασίζονται στην εμπιστοσύνη στην κυβερνητική πολιτική, ο χρυσός θεωρείται διαχρονικά πολύτιμος και απρόσβλητος σε χειραγώγηση. Συνδέοντας περισσότερο τη νομισματική πολιτική της με τον χρυσό, η Κίνα απευθύνεται σε κράτη και θεσμούς που δυσπιστούν απέναντι στην αμερικανική νομισματική κυριαρχία. Η ιδέα ενός γιουάν μερικώς συνδεδεμένου με τον χρυσό έχει γίνει αντικείμενο συζητήσεων, ειδικά σε εναλλακτικούς χρηματοοικονομικούς κύκλους. Παρόλο που ένα πλήρως καλυμμένο με χρυσό νόμισμα είναι ανέφικτο λόγω του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου και της περιορισμένης προσφοράς, ένα υβριδικό σύστημα που ενισχύει την ελκυστικότητα του γιουάν μέσω των αποθεμάτων χρυσού δεν είναι εκτός πραγματικότητας. Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα ελκυστικό για χώρες του Παγκόσμιου Νότου ή για κυρώσεις όπως η Ρωσία και το Ιράν, που ήδη στρατηγικά υιοθετούν εναλλακτικά συστήματα συμψηφισμού και διμερείς συμφωνίες.

Χρυσός, BRICS και ένα νέο νομισματικό οικοσύστημα

Η ώθηση της Κίνας προς τον χρυσό δεν είναι μεμονωμένη. Στο πλαίσιο των BRICS –της ομάδας των αναδυόμενων οικονομιών που περιλαμβάνει επίσης τις Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Νότια Αφρική, καθώς και νεοεισερχόμενα μέλη όπως το Ιράν και η Αίγυπτος– έχει ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με τη δημιουργία ενός εναλλακτικού νομισματικού συστήματος, ενδεχομένως υποστηριζόμενου από εμπορεύματα, με τον χρυσό να έχει κομβικό ρόλο. Αν και ένα ενιαίο «νόμισμα των BRICS» εξακολουθεί να είναι μακρινός στόχος, η ιδέα των νομισματικών διευθετήσεων βασισμένων στον χρυσό, ή ενός κοινού αποθεματικού περιουσιακού στοιχείου που συνδέεται με τον χρυσό, αποτελεί ένα πολιτικό και συμβολικό εργαλείο για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του δολαρίου. Η Ρωσία και το Ιράν έχουν ήδη στραφεί προς τον χρυσό και το γιουάν για μέρος των διμερών τους εμπορικών σχέσεων, παρακάμπτοντας το δολάριο και το SWIFT. Αυτές οι κινήσεις δημιουργούν προηγούμενα και προσφέρουν παραδείγματα που μπορούν να υιοθετήσουν και άλλες χώρες. Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έχει επίσης συμμετάσχει ενεργά στην ανάπτυξη ψηφιακών νομισμάτων κεντρικών τραπεζών (CBDCs), με την ψηφιακή εκδοχή του γιουάν (e-CNY) να βρίσκεται ήδη σε πιλοτική φάση. Αν και ο e-CNY δεν είναι συνδεδεμένος με τον χρυσό, η υποδομή του θα μπορούσε να ενισχύσει τη χρήση του γιουάν σε διεθνείς συναλλαγές, ιδίως σε περιοχές όπως η Αφρική και η Νοτιοανατολική Ασία. Αν υποστηριχθεί από αποθέματα χρυσού, η εμπιστοσύνη στο ψηφιακό γιουάν θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω, καθιστώντας το πιο ελκυστικό σε εταίρους εκτός Δύσης.

Ένας κόσμος μετά το δολάριο;

Παρά την πρόοδο, η απόλυτη αποδολαριοποίηση παραμένει δύσκολο επίτευγμα. Η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να είναι βαθιά συνδεδεμένη με το αμερικανικό νόμισμα, ενώ οι θεσμοί που το υποστηρίζουν –όπως η Federal Reserve, οι αγορές ομολόγων των ΗΠΑ και το SWIFT– διαθέτουν απαράμιλλη υποδομή, ρευστότητα και εμπιστοσύνη. Ωστόσο, η κινεζική στρατηγική δεν βασίζεται στην άμεση αντικατάσταση, αλλά στην υπονόμευση της μονοκρατορίας του δολαρίου μέσω ενός πολυκεντρικού νομισματικού κόσμου. Σε αυτόν τον κόσμο, ο χρυσός δεν είναι απλώς ένα ασφαλές καταφύγιο για επενδυτές. Είναι εργαλείο κρατικής ισχύος, οικονομικής αυτονομίας και γεωπολιτικής επιρροής. Το γιουάν, ακόμη και υπό περιορισμούς, κερδίζει έδαφος μέσω εμπορικών σχέσεων, συμφωνιών διευθέτησης και νομισματικής διπλωματίας. Και η Κίνα, ενεργώντας προσεκτικά και μεθοδικά, αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού – όχι με κραυγαλέες προκλήσεις, αλλά με σταθερές, στρατηγικές κινήσεις. Η αποδολαριοποίηση δεν είναι στιγμή· είναι πορεία. Και στο τέλος αυτής της πορείας, το μέλλον της παγκόσμιας νομισματικής τάξης μπορεί να φαίνεται λιγότερο αμερικανικό, περισσότερο πολύμορφο και σίγουρα πιο… χρυσό.

Πηγή: Pagenews.gr