Σε κρίση ο εμπορικός στόλος των χωρών του ΝΑΤΟ – Σοβαρές προειδοποιήσεις για την ναυτιλιακή ασφάλεια

Ανησυχητικά ευρήματα παρουσιάζει νέα έκθεση των ναυτικών οργανώσεων Nautilus International και International Organization of Masters, Mates & Pilots (MM&P), η οποία καταγράφει τη ραγδαία υποχώρηση του εμπορικού στόλου και του αριθμού των ναυτικών στις χώρες του ΝΑΤΟ. Η έκθεση με τίτλο «NATO Member States’ National Merchant Fleet and Seafarers: Implications for maritime security and resilience» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την επιχειρησιακή ετοιμότητα και την ασφάλεια της Συμμαχίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, η συρρίκνωση του ναυτιλιακού δυναμικού των χωρών του ΝΑΤΟ απειλεί να υπονομεύσει την ικανότητά τους να ανταποκριθούν σε παγκόσμιες συγκρούσεις και κρίσεις, καθώς και να στηρίξουν την βασική αρχή του Άρθρου 5, που ορίζει ότι επίθεση σε ένα μέλος θεωρείται επίθεση σε όλα τα κράτη της Συμμαχίας.

Η ηγετική παρουσία στον εμπορικό στόλο εντός ΝΑΤΟ ανήκει στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακολουθούμενες από τη Νορβηγία, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Ολλανδία και την Τουρκία. Ωστόσο, το συνολικό εκτοπισματικό δυναμικό (DWT) του ΝΑΤΟ παραμένει πολύ πίσω σε σχέση με την Κίνα: το 2023 η Κίνα διέθετε στόλο 127,487 χιλ. DWT, ενώ η Ελλάδα – πρώτη στο ΝΑΤΟ – είχε 58,940 χιλ. DWT.

Η μαζική χρήση “σημαιών ευκολίας” – πλοία που είναι καταχωρημένα σε χώρες διαφορετικές από την εθνικότητα του πλοιοκτήτη – επιδεινώνει την εικόνα. Το 2022, σχεδόν οι μισοί ιαπωνικής ιδιοκτησίας στόλοι ήταν νηολογημένοι στον Παναμά, ενώ τα ελληνικά πλοία κατά πλειοψηφία φέρουν σημαίες Λιβερίας και Νήσων Μάρσαλ. Το 70% της παγκόσμιας ναυτιλιακής χωρητικότητας το 2022–2023 ανήκε σε πλοία με ξένες σημαίες.

Η έλλειψη αποτελεσματικής εφαρμογής της αρχής “γνήσιου δεσμού” μεταξύ σημαίας και πλοίου, όπως ορίζεται στο Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), επιτρέπει την επικράτηση των σημαιών ευκολίας, υπονομεύοντας την εθνική ναυτική κυριαρχία.

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου παρατηρείται έντονη πτώση τόσο στα πλοία με βρετανική σημαία όσο και στους Βρετανούς ναυτικούς. Παρά τις πρωτοβουλίες που ξεκίνησαν το 2000, όπως η πολιτική φόρου χωρητικότητας (tonnage tax), οι αριθμοί δεν δείχνουν ουσιαστική ανάκαμψη. Ο γενικός γραμματέας της Nautilus International, Mark Dickinson, δήλωσε ότι «η πολιτική tonnage tax δεν πέτυχε τους στόχους της για ενίσχυση του στόλου και των δεξιοτήτων του ΗΒ».

Από πλευράς στελέχωσης, οι μεγαλύτεροι προμηθευτές αξιωματικών και πληρωμάτων είναι οι Φιλιππίνες, Ρωσία, Ινδονησία, Κίνα και Ινδία, με πολλούς ναυτικούς να εργάζονται σε πλοία υπό ξένη σημαία μέσω πρακτορείων και διαχειρίστριων εταιρειών.

Αν και μεταξύ 2013 και 2016 παρατηρήθηκε άνοδος στη διάθεση αξιωματικών λόγω υψηλών μισθών και προοπτικών, από το 2021 η ετήσια αύξηση περιορίστηκε στο 0,8–0,9%. Αιτίες αποτελούν η στασιμότητα απολαβών, οι διοικητικές επιβαρύνσεις, η πρόωρη συνταξιοδότηση, η αυτοματοποίηση και η μείωση της ζήτησης λόγω κρίσεων στην ενέργεια και την πανδημία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απασχολούσε περίπου 550.000 ναυτικούς το 2018, με μόνο το 38% να είναι πολίτες ΕΕ/ΕΟΧ. Ωστόσο, παραμένει η απουσία αξιόπιστων δεδομένων για τους ενεργούς ναυτικούς, καθώς τα υπάρχοντα μητρώα πιστοποιήσεων δεν κάνουν διάκριση μεταξύ ενεργών και ανενεργών ατόμων.

Συνολικά, υπάρχουν παγκοσμίως περίπου 1,89 εκατομμύρια ναυτικοί, εκ των οποίων μόνο το 22% (421.000) ανήκουν σε χώρες του ΝΑΤΟ. Στις ΗΠΑ, από τους σχεδόν 60.000 ναυτικούς, μόνο 12.000 είναι κατάλληλοι και διαθέσιμοι για πλοία απεριορίστου εκτοπίσματος.

Η έλλειψη επαρκών και καταρτισμένων ναυτικών αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την επιχειρησιακή ικανότητα του ΝΑΤΟ, ειδικά σε περιόδους κρίσεων ή σύγκρουσης. Η έκθεση καταλήγει με έκκληση για άμεσες επενδύσεις στην εκπαίδευση και στήριξη του ναυτικού εργατικού δυναμικού, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα της Συμμαχίας σε ένα ολοένα και πιο ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον.

Πηγή: Pagenews.gr