Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού

Plásmata 3: «We’ve met before, haven’t we?»

Τα Plásmata 3, η μεγάλη έκθεση της Στέγης στο Πεδίον του Άρεως, μας προσκαλούν σε έναν κόσμο όπου τα όρια πραγματικότητας και ψευδαίσθησης χάνονται και το καθημερινό μεταμορφώνεται σε κάτι μαγικό. Για 20 ημέρες, το Πεδίον του Άρεως φιλοξενεί 25 έργα Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών που απλώνονται διακριτικά στον δημόσιο χώρο, σαν ένα όνειρο, και συνομιλούν με την καθημερινότητά μας, δίνοντας χώρο στο αναλογικό, το σωματικό και το φαντασιακό.

Ανάμεσα σε υβριδικά έργα, πολλά από τα οποία ανήκουν στη Συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση, παράξενα τοτέμ φορτισμένα με υπαινιγμούς πνευματισμού, μυθικά ζώα, αρχαίες κολόνες-μαξιλάρια όπου ξαπλώνεις άφοβα χωρίς να πονάς, μνημεία φτιαγμένα από σπασμένα μάρμαρα αθηναϊκών πεζοδρομίων, σώματα που δεν ξέρεις εάν πέφτουν στο κενό ή εάν ανεβαίνουν στον ουρανό από μια σκάλα που οδηγεί στο πουθενά, γυάλινα λουλούδια που φωτίζονται με τη δύναμη της αγκαλιάς δύο ανθρώπων, αμαζόνες πάνω σε μηχανές, κοχύλια που περιστρέφονται αέναα μέσα από τα οποία ακούγονται σταγόνες να ρέουν, οικεία και ανοίκεια πλάσματα που ξεπροβάλλουν μέσα από τα παρτέρια του πάρκου, τα Plásmata 3 συνθέτουν μια εμπειρία φαντασίας και περιπλάνησης.

Από το θέατρο σκιών στο projection mapping, από τη ζωγραφική στο φιλμ, από τη video art στη σημερινή ψηφιακή και μετα-ψηφιακή έκφραση, η τεχνολογία παρουσιάζεται όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως εργαλείο και οι καλλιτέχνες χωρίς να χρειάζεται να υπακούν στην τεχνητή νοημοσύνη, τη χρησιμοποιούν, τη μεταμορφώνουν, την υπονομεύουν, την ξεπερνούν.

Marlene Dumas: «Cycladic Blues»

Περισσότερα από σαράντα ζωγραφικά έργα και έργα σε χαρτί της Marlene Dumas θα παρουσιαστούν σε διάλογο με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, σε μια έκθεση στο Μεγάρο Σταθάτου που επιμελείται ο ανεξάρτητος επιμελητής Douglas Foglas σε στενή συνεργασία με την ίδια την καλλιτέχνιδα. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν δημιουργίες από την τελευταία εικοσαετία πρακτικής της Dumas καθώς και πρόσφατα ολοκληρωμένα έργα της, συνθέτοντας έτσι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των αλλόκοτα όμορφων και προκλητικών αναπαραστάσεων του ανθρώπινου σώματος που δημιουργεί η κορυφαία Νοτιοαφρικανή καλλιτέχνιδα. Ανταποκρινόμενη στην ιστορία της παραστατικότητας στην τέχνη όπως τη βίωσε μέσα στις αρχαιολογικές συλλογές του μουσείου, η Dumas έχει επιλέξει προσωπικά τα έργα της που θα συμπεριληφθούν στην έκθεση, ενώ επιπλέον, σε μια σπάνια περίσταση, επέλεξε και τα αρχαιολογικά αντικείμενα που πρόκειται να παρουσιαστούν μαζί.

Μουσείο Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή: Takis 1∞

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, με την ευκαιρία των 100 ετών από τη γέννηση του διακεκριμένου καλλιτέχνη Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης, 1925-2019), διοργανώνει μεγάλη αναδρομική έκθεση στα μουσεία του στην Αθήνα και στην Άνδρο. Το αφιέρωμα βασίζεται στην καθολική υποστήριξη του Ιδρύματος Takis, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος ο καλλιτέχνης το 1986, και θα εμπλουτιστεί με δάνεια από σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Σκοπός της αναδρομικής έκθεσης είναι να δώσει στο κοινό την ευκαιρία να ανακαλύψει το σύνολο του έργου του Takis, καθώς όλα τα στάδια της πορείας του θα αναδειχθούν μέσα από εμβληματικά γλυπτά και εγκαταστάσεις, προσωπικά αντικείμενα και σημαντικό αρχειακό υλικό.

Michael Rakowitz & Ancient Cultures: «Allspice»

Η έκθεση αποτελεί το πρώτο μέρος της τριλογίας «Παρουσίαση Αρχαίων Πολιτισμών και Σύγχρονης Τέχνης», μιας συνεργασίας του υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Ακρόπολης και του Οργανισμού ΝΕΟΝ, με επίκεντρο το πολυδιάστατο έργο του Michael Rakowitz, όπου παρουσιάζονται έργα σύγχρονης τέχνης σε διάλογο με αντικείμενα αρχαίων πολιτισμών από τις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η τριλογία αγγίζει θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, απώλειας και αποκατάστασης, επιβίωσης και δημιουργίας πολιτισμού. Ένας διάλογος με έργα εννοιολογικά, συγκινητικά, φανερά πολιτικά, σίγουρα επίκαιρα, που μας υπενθυμίζει την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της ιστορίας (πόλεμοι, αποικιοκρατία, μετανάστευση) και παράλληλα φέρνει στο προσκήνιο τη μοίρα των εμπόλεμων περιοχών αλλά και τα μάταια ταξίδια διωγμένων ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών.

Μαρτίνος Γαβαθάς: «Συνάψεις»

Στην έκθεση παρουσιάζονται περίπου 90 έργα του καλλιτέχνη σε χαρτί, καμβά και ξύλο, καθώς και έργα που δημιούργησε με μια προσωπική τεχνική κολάζ ξυλογραφίας. Συνδέοντας το έξω με το μέσα, το φανταστικό με το πραγματικό, το παρελθόν με το παρόν, ο συγκερασμός των αντιθέτων, τόσο σε εννοιολογικό όσο και σε εικαστικό επίπεδο, αποτελεί κυρίαρχο στόχο των αναζητήσεων του Μαρτίνου Γαβαθά, που γεννήθηκε στην Εύβοια το 1943 και πέθανε στην Αθήνα, αιφνίδια, στις 4 Μαρτίου φέτος. Το έργο του Γαβαθά, ο οποίος δίδαξε σχέδιο και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1977 έως το 2006, είναι εξαιρετικά σύνθετο. Δημιουργώντας μικρά και μεγάλα έργα αντιστικτικά, ανάμεσα στη ζωγραφική και τη χαρακτική, θέλησε τη συνύπαρξη ενός θεωρητικού και καλλιτεχνικού έργου, την εικαστική διατύπωση ενός φιλοσοφικού υπόβαθρου και τη σύναψη των εννοιακών και οπτικών πτυχών της εικόνας, όπου όμως τον πρώτο λόγο έχει πάντα η οπτική συγκίνηση.

Αλέξανδρος Καπετάνου: «Τα όρια της απαγόρευσης»

Όπως εξηγεί σε σημείωμά του ο επιμελητής Χριστόφορος Μαρίνος: «Η έκθεση περιλαμβάνει γλυπτά και εγκαταστάσεις που εξετάζουν τους ποικίλους συμβολισμούς της ασπροκόκκινης ταινίας σήμανσης. Η “απαγορευτική ταινία”, όπως είθισται να την αποκαλούμε, αποτελεί ένα ύπουλο απόρριμμα, ένα απόρριμμα που δεν του δίνουμε μεγάλη σημασία… Ο Καπετάνου επισκέπτεται τις λαϊκές αγορές της Θεσσαλονίκης, εντοπίζει τις κολόνες και τους συρμάτινους φράχτες και αφαιρεί τις παρατημένες ταινίες, λύνοντας προσεκτικά και υπομονετικά τους κόμπους, ώστε να τις αποσπάσει άθικτες. Εν συνεχεία, πλέκει εμμονικά πάνω σε κοτετσόσυρμα χιλιάδες κόμπους με τα υπολείμματα των ταινιών που έχει συλλέξει. Τα “χαλιά” και τα “σουβέρ” του, που λειτουργούν ως απτικά τοπία, σε καλούν να τα χαϊδέψεις, όπως θα έκανες με ένα υφαντό της γιαγιάς σου».

«Στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη»

Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης στήνει ένα μνημειακό εργαστήρι, έναν χώρο υβριδικό, όπου η τέχνη της Χαρακτικής γνωρίζει νέα όρια και το έργο του χαράκτη δεν εκτίθεται απλώς – αποκαλύπτεται. Τα χαρακτικά του πλαισιώνονται από τα ίδια τα υλικά που τον συγκροτούν: σημειώσεις, αποκόμματα, φωτογραφίες, αντικείμενα που έχει μαζέψει από τα σκουπίδια – «παράσιτα» της πόλης που ανακυκλώνονται σε χαρακτικά έργα. Μαζί, βίντεο και ήχος ολοκληρώνουν μια εμπειρία όχι απλώς εικαστική αλλά οπτικοακουστική. Σε αυτό το προσωπικό cabinet de curiosités, το ιδιότυπο animation που προτείνει ο ανήσυχος δημιουργός λειτουργεί ως προέκταση της χαρακτικής. Δίνει κίνηση στην ακινησία, φωνή στη σιωπή. Τα έργα του αποκτούν αυτονομία, σαν σκηνές ενός υπόγειου φιλμ, ενός αφηγήματος που δεν υπονοεί, αλλά φανερώνει.   

Erieta Attali: «Δήλος | Γη Εν Πλω»

Η διεθνούς φήμης φωτογράφος παρουσιάζει μια έκθεση-φωτογραφικό στοχασμό για την αρχαία νήσο της Δήλου, τη μυθική γενέτειρα του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, στην καρδιά του Αιγαίου Πελάγους. Η έκθεση προσφέρει μια ξεχωριστή οπτική εξερεύνηση της Δήλου ως τόπου γεωγραφικά ορισμένου, και ως τόπου μεταφυσικά ασύλληπτου. Συνοδεύεται από κείμενα των Barry Bergdoll, Γεώργιου-Στυλιανού Πρεβελάκη και Δημήτρη Φιλιππίδη. Μέσα από τον φακό της, η Attali αναβιώνει την ιερή αύρα του νησιού, προσφέροντας μια εικονική αφήγηση που είναι ταυτόχρονα αρχαιολογική, λυρική και βαθιά αχρονική. Περιλαμβάνονται 25 εκτυπώσεις μεγάλης κλίμακας, μια ταινία μικρού μήκους (7 λεπτών) της Ελισάβετ Τσουχτίδη και μια χαρτογράφηση σχεδιασμένη από τον αρχιτέκτονα Άρη Καφαντάρη.

Art Athina Pop Up @ Intercontinental

Ο σημαντικότερος ετήσιος εικαστικός θεσμός της χώρας, η Art Athina, παρουσιάζει την έκθεση Art Athina Pop Up @ InterContinental Athens. Πρόκειται για μια παρέμβαση στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης, που εστιάζει στη γλυπτική και διευρύνει την εμπειρία της έκθεσης έξω από τους καθιερωμένους χώρους τέχνης. Για έναν ολόκληρο μήνα, οι επισκέπτες θα περιηγηθούν σε 27 έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, επιλεγμένα από ισάριθμες γκαλερί, οι οποίες θα συμμετάσχουν στην επερχόμενη Art Athina 2025. Οι δημιουργίες αυτές θα συνομιλήσουν με τα 17 έργα που βρίσκονται ήδη εγκατεστημένα στους χώρους του InterContinental Athens και ανήκουν στη συλλογή του.

Φαντάσου ένα πουλί

Πρόκειται για ομαδική έκθεση 200 περίπου έργων πάτσγουορκ από καλλιτέχνες που προέρχονται από τις χώρες-μέλη (Ελλάδα, Ελβετία, Φινλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Πολωνία, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισλανδία) της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πάτσγουορκ (European Quilting Association), στην οποία ανήκει και ο Ελληνικός Σύλλογος. Οι δημιουργίες των καλλιτεχνών, που αναπτύσσονται στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης, ακολουθούν τις προδιαγραφές που καθορίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία το 2024, γιορτάζοντας τα 35 χρόνια από την ίδρυσή της. Συγκεκριμένα, στην υφασμάτινη δημιουργία πρέπει να σχηματίζεται ένα ονειροπούλι ή νυχτοπούλι ή πουλί του παραδείσου, είτε πραγματικό είτε φανταστικό, σε οποιαδήποτε στιγμή του βίου του, ενώ υποχρεωτικά θα εντάσσεται, με κάποιον τρόπο, το σμαραγδί-πράσινο χρώμα, καθώς συνδέεται με αυτήν τη χρονική επέτειο.

Δημήτρης Αστερίου: «Testa Fragilis – Εύθραυστο Κέλυφος»

Με αφορμή τα 20 χρόνια Athens Pride, ο καλλιτέχνης Δημήτρης Αστερίου αφηγείται, με μέσο τη ζωγραφική και τη γλυπτική, ιστορίες ανθρώπων στην προσπάθειά τους να έρθουν σε επαφή με τη φύση τους, να την αναγνωρίσουν και να επιτρέψουν στους/στις/στα εαυτούς/ές/ά τους να την επικοινωνήσουν στο περιβάλλον τους. Με έντονα, ζεστά χρώματα και πληθώρα υλικών −ακρυλικά, λάδια, μαρκαδόροι, ακουαρέλες, ξύλα, κόλλες και ready mades− σε έργα μεγάλων διαστάσεων και γλυπτές εγκαταστάσεις, γυμνά σώματα μοναχικών εφήβων, ομόφυλων ζευγαριών, τρανς αγοριών και κοριτσιών, μέσα από ένα πλήθος συμβόλων μάς καλούν να γίνουμε συμμέτοχοι σ’ αυτό το ταξίδι. Άνθρωποι διχασμένοι ανάμεσα στη σωματικότητα της φύσης τους και τις ιδεοληψίες της κοινωνίας, μεταμορφώνονται: τα κεφάλια τους γίνονται κουτιά που φυλακίζουν τη σκέψη ασφυκτικά, ενώ κάποια άλλα γίνονται σπίτια −σύμβολα της πορείας προς την ωριμότητά τους και την ολοκλήρωσή τους− σπάζουν το κέλυφος και μεταμορφώνονται σε απελευθερωμένα και περήφανα κυπαρίσσια που διεκδικούν την ασφάλεια και την ελευθερία, τη χαρά τής ζωής με σιγουριά και αυτοπεποίθηση.

Jean-Michel Basquiat: «Untitled»

Η έκθεση αντλεί το όνομά της από ένα έργο του 1983, που φέρει απλώς την υπογραφή του καλλιτέχνη και τη λέξη «Untitled» – μια κίνηση που παραπέμπει ευθέως στη σκέψη του Duchamp, ένα υπαινικτικό αλλά ισχυρό σχόλιο για την έννοια της αυθεντίας, αλλά, κυρίως, μια άμεση αναφορά στη στάση του ίδιου του Basquiat: την αντίστασή του να ενταχθεί σε κατηγορίες. Έτσι είναι και το «Untitled», ένας τίτλος που αρνείται να είναι τίτλος. Η έκθεση προέκυψε από τη συνεργασία της γκαλερί The Intermission με τη Galerie Enrico Navarra, ωστόσο δεν είναι απλώς μια αναδρομή που προσπαθεί να «ορίσει» τον Jean-Michel Basquiat.

Αντίθετα, επιδιώκει να φωτίσει τις πολλαπλές πλευρές του: ευέλικτος, τολμηρός, παιχνιδιάρης, δύο βήματα μπροστά από την εποχή του, απόλυτα ελεύθερος και αντισυμβατικός, ξορκίζει και παράλληλα προκαλεί το χάος κάνοντας πειραματισμούς με διαφορετικά μέσα και ευφυείς εναλλαγές ανάμεσα στη ζωγραφική και το σχέδιο, από το κείμενο και την ποίηση στον πολιτικό σχολιασμό, κι από την ποπ κουλτούρα στην αρχαιότητα. Οι δρόμοι της Νέας Υόρκης ηλεκτρίζουν τη φαντασία του, η αρχαία Ελλάδα το ίδιο, η βίαιη σάτιρα των «Looney Tunes», το χρηματιστήριο, η πολιτική, η ιστορία, η τηλεοπτική υστερία της εποχής Ρίγκαν. Κι όλα αυτά, οι δημιουργικές εμμονές του, σε ένα ενιαίο, εσωτερικά εκρηκτικό σύμπαν. Τη μελέτη και τον σχεδιασμό του εκθεσιακού χώρου υπογράφει το αρχιτεκτονικό γραφείο Kois Associated Architects, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που ενισχύει τη δυναμική του έργου του Basquiat και αναδεικνύει τον διαλογικό χαρακτήρα της έκθεσης με τον αστικό και βιομηχανικό ιστό του Πειραιά.

Win Knowlton: «Weather or not»

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα έργα του γνωστού εικαστικού καλλιτέχνη Win Knowlton, σε μια έκθεση στην οποία θα παρουσιαστεί σε έναν χώρο ειδικά διαμορφωμένο ως εγκατάσταση μία σειρά από ακρυλικά τα οποία δούλεψε ο ζωγράφος πρόσφατα στο Βερολίνο. Στην αθηναϊκή έκθεσή του το κοινό θα μπορέσει να δει έργα του Knowlton που έχουν ως θεματικό πυρήνα τα καιρικά φαινόμενα. Με έμπνευση από τις αλλαγές του καιρού, ο καλλιτέχνης δημιουργεί ένα νέο, πρωτότυπο σύμπαν, που απευθύνεται τόσο στους λάτρεις της τέχνης του τοπίου όσο και σε εκείνους που προβληματίζονται για την κλιματική αλλαγή και τα ακραία φαινόμενα που συνιστούν επακόλουθό της.

Φαίη Θεοχάρους: «Nocturnal mindscapes»

Όπως σημειώνει ο επιμελητής Κωνσταντίνος Θ. Σπυρόπουλος: «Η Φαίη Θεοχάρους δεν αφηγείται απλώς − τελετουργεί. Διευρύνει το πεδίο της μνήμης ως βιωματικής πολιτικής, προσκαλώντας μας να περιπλανηθούμε ως νεφελοβάτες στους ιριδίζοντες χώρους της παιδικής φαντασίας και να αντιληφθούμε τη ζέουσα παιδικότητα ως πράξη ενεργού αντίστασης. Η τέχνη της αποκαλύπτεται ως κάλεσμα για ολική επαγρύπνηση».

«Muddy Mood»: Ομαδική έκθεση κεραμικής

Ο επιμελητής Αποστόλης Αρτινός λέει μεταξύ άλλων στο κείμενό του για την έκθεση: «Η πρακτική της κεραμικής έχει κάτι το παιγνιώδες, κάθε κίνηση αποκαλύπτει μορφές. Το μόνο που μας απομένει είναι να τις διευρύνουμε, να τις πολλαπλασιάσουμε, να συνεχίσουμε το παιγνίδι. Αυτό άλλωστε κάνει ένα παιγνίδι συναρπαστικό, το ατελεύτητο των εκδηλώσεών του. Η μορφοποίηση του πηλού ανιχνεύει διαρκώς αυτή τη δυνατότητα, το δημιουργικό της εύρος. Είμαστε μέσα στην αρχή της ηδονής. Η αυθορμησία αυτής της πρακτικής, καθόλου βέβαια ασύνδετη με την εμπειρία και την τεχνογνωσία της, δεν εξαντλείται στη σαγήνη, αλλά εκδηλώνεται στις διακρίσεις της. Καθώς ο κεραμίστας, ενώ αναγνωρίζει τις οπτικές μορφές, τις καθυποβάλλει στο εύρος και στις διακρίσεις της εργασίας του. Εδώ εντοπίζεται κι η διαφορά απ’ τη μοντελοποίηση των παιδιών, ο δημιουργός αφήνεται στη σαγήνη αλλά και την υποπτεύεται συνεχώς».

Πηγή: lifo.gr–Χρήστος Παρίδης