Χρηματοδότηση, δίκτυα, αδειοδοτήσεις: Τα τρία εμπόδια της πράσινης ενέργειας

Από το εργοστάσιο στο Μιλάκι και τη δέσμευση CO₂ έως τη μάχη των δικτύων και τις προειδοποιήσεις για τις επενδυτικές αστοχίες, το φετινό συνέδριο του Economist ανέδειξε, μέσα από πέντε εμβληματικές παρεμβάσεις, μια κοινή αλήθεια: η πράσινη μετάβαση δεν απειλείται από την τεχνολογία, αλλά από την καθυστέρηση λήψης αποφάσεων, την έλλειψη χρηματοδότησης και την απουσία κοινωνικής συναίνεσης.

Οι ομιλητές από τη βιομηχανία, την αγορά ενέργειας, τον ακαδημαϊκό χώρο, αλλά και τον πολιτικό στίβο ανέδειξαν με διαφορετικά λόγια το ίδιο δίλημμα: η μετάβαση μπορεί να επιτευχθεί, αλλά μόνο εφόσον συνδυαστούν η τεχνολογική καινοτομία με ένα σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, θεσμική αποφασιστικότητα και ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Ο Δημήτρης Χανής παρουσίασε το πιο φιλόδοξο ελληνικό σχέδιο CCS στον βιομηχανικό τομέα. Ο Αριστοτέλης Χαντάβας έκρουσε τον κώδωνα για τις καθυστερήσεις στα δίκτυα και την απουσία ολιστικής στρατηγικής. Ο Κώστας Ανδριοσόπουλος μίλησε για το “τοίχος” της χρηματοδότησης που εμποδίζει τις επενδύσεις, ενώ η Αλεξάνδρα Σδούκου απαρίθμησε τα δομικά πολιτικά εμπόδια που κρατούν πίσω την Ευρώπη. Ο Σερ Ντέιβιντ Κινγκ, τέλος, υπενθύμισε με αριθμούς γιατί το κόστος της απραξίας μπορεί να αποδειχθεί εκθετικά μεγαλύτερο από το κόστος της δράσης.

Χανής: «Το Μιλάκι της Εύβοιας γίνεται παγκόσμιο πρότυπο μηδενικού άνθρακα – 400 εκατ. ευρώ για δέσμευση CO₂»

Με σαφή στόχο τον μετασχηματισμό της βαριάς βιομηχανίας σε πυλώνα βιωσιμότητας και περιβαλλοντικής καινοτομίας, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ, Δημήτρης Χανής, παρουσίασε στο συνέδριο του *Economist* τη στρατηγική δέσμευση του Ομίλου για μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα έως το 2050, με αιχμή το εμβληματικό έργο δέσμευσης και αποθήκευσης CO₂ (CCS) στο εργοστάσιο του Μιλακίου στην Εύβοια.

Όπως τόνισε, παρά τις διεθνείς αναταράξεις, τις πληθωριστικές πιέσεις και την ενεργειακή αβεβαιότητα, ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ – μέλος του διεθνούς ομίλου Holcim – παραμένει σταθερά προσηλωμένος στον στόχο του. «Ακολουθούμε μια στρατηγική που τα τελευταία δέκα χρόνια απέδωσε και περιβαλλοντικά και οικονομικά. Και θα συνεχίσουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το στρατηγικό πλάνο απολιγνιτοποίησης συνοδεύεται από ένα εκτεταμένο επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους 600 εκατομμυρίων ευρώ έως το 2030, με 170 εκατ. να έχουν ήδη υλοποιηθεί την τελευταία πενταετία. Στο επίκεντρο βρίσκονται οι τεχνολογικές αναβαθμίσεις, η κυκλική οικονομία και η μετάβαση σε εναλλακτικά καύσιμα και πρώτες ύλες. Ο κ. Χανής υπογράμμισε ότι η μείωση των εκπομπών CO₂ στο πεδίο Scope 1 έφτασε το 24% μέσα σε πέντε χρόνια – από 670 κιλά/τόνο τσιμέντου το 2019 σε 540 κιλά σήμερα.

Το πιο φιλόδοξο βήμα ωστόσο είναι το έργο Carbon Capture & Storage στο εργοστάσιο Μιλάκι. Πρόκειται για επένδυση 400 εκατ. ευρώ, που θα επιτρέψει τη δέσμευση ενός εκατομμυρίου τόνων CO₂ ετησίως, μηδενίζοντας τις εκπομπές του εργοστασίου από το 2030 και μετά. «Φιλοδοξούμε να παράξουμε τον πρώτο τόνο τσιμέντου με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα στην Ελλάδα και διεθνώς», δήλωσε.

Η τελική επιδίωξη είναι το εργοστάσιο του Ομίλου στην Εύβοια να γίνει, μέχρι το 2030, ένα από τα τρία πρώτα παγκοσμίως με πλήρη απανθρακοποίηση. Ο Δημήτρης Χανής κατέστησε σαφές ότι η πράσινη μετάβαση στη βιομηχανία δεν είναι πια θεωρία, αλλά σχέδιο σε πλήρη εξέλιξη, με τεχνολογική αρτιότητα και διεθνή προοπτική.

Αριστοτέλης Χαντάβας: Οι ΑΠΕ είναι η φθηνότερη ενέργεια – Το πρόβλημα είναι το δίκτυο, όχι ο ήλιος

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Principia και Πρόεδρος της SolarPower Europe, Αριστοτέλης Χαντάβας, έθεσε το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης στις πραγματικές του διαστάσεις: όχι ως τεχνολογικό πρόβλημα, αλλά ως αποτυχία πολιτικών αποφάσεων. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, «οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η αποθήκευση είναι σήμερα οι φθηνότερες λύσεις παραγωγής ενέργειας – σε όλο τον κόσμο».

Απαντώντας σε ερωτήσεις για τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και τις πρόσφατες αναφορές για διακοπές ρεύματος στην Ισπανία, ξεκαθάρισε πως «δεν φταίνε οι ΑΠΕ, φταίνε τα δίκτυα». Επικαλέστηκε μάλιστα τις επίσημες ανακοινώσεις από όλους τους εμπλεκόμενους θεσμικούς φορείς στην Ισπανία, που επιβεβαίωσαν ότι το πρόβλημα ήταν αποκλειστικά δικτυακό.

Ο κ. Χαντάβας στηλίτευσε τη λανθασμένη – όπως τη χαρακτήρισε – αντιμετώπιση της ενεργειακής μετάβασης ως αποσπασματικής διαδικασίας. «Θέλαμε να εκσυγχρονίσουμε την παραγωγή μέσω ΑΠΕ, αλλά δεν φροντίσαμε για τη διασύνδεση, την αποθήκευση, την ψηφιοποίηση και την αύξηση της ζήτησης. Κάναμε μόνο το πρώτο βήμα», ανέφερε. Υπογράμμισε ότι απαιτείται ολιστική προσέγγιση, που να συνδυάζει παραγωγή, υποδομές, δίκτυα, καταναλωτές και νέα ενεργοβόρα φορτία, όπως τα data centers.

Αναφερόμενος στους στόχους για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σχολίασε: «Όλοι θέλουμε να είμαστε όσο γρήγοροι και αποτελεσματικοί όσο η Κίνα ή οι ΗΠΑ. Κανείς όμως δεν θέλει να ζήσει με τους όρους τους. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ανταγωνισμό χωρίς να αντιληφθούμε τι σημαίνει ανταγωνιστική οικονομία σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο».

Εστίασε και στα εγχώρια δεδομένα, παραδεχόμενος ότι «ίσως στην Ελλάδα έχουμε περισσότερα φωτοβολταϊκά από όσα χρειαζόμαστε» – γεγονός που, κατά τον ίδιο, δεν είναι από μόνο του πρόβλημα. «Το ζήτημα είναι να δούμε τι μας λείπει: αποθήκευση, αιολικά, repowering. Αλλά ας μην πούμε ότι ήταν λάθος η κατεύθυνση προς τις ΑΠΕ. Δεν είναι λύση να επιστρέψουμε στο φυσικό αέριο – όπως δεν είναι λύση να αφήσουμε τα αυτοκίνητα και να ξανανεβούμε σε άλογα».

Καταλήγοντας, ο Αριστοτέλης Χαντάβας τόνισε ότι το πρόβλημα δεν είναι οι τεχνολογίες αλλά η καθυστέρηση στις πολιτικές αποφάσεις. «Η κλιματική κρίση είναι στην πόρτα μας, και η απάντηση είναι ξεκάθαρη: οι ΑΠΕ είναι η μόνη βιώσιμη επιλογή – φιλική, φθηνή και ήδη διαθέσιμη».

Ανδριοσόπουλος: «Η χρηματοδότηση είναι το υπ’ αριθμόν ένα εμπόδιο για την πράσινη μετάβαση»

Σε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας και υψηλών επιτοκίων, ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Διαχείρισης Ενέργειας στο ALBA Graduate Business School και Διευθυντής του HELLENiQ Energy Center for Sustainability and Energy, Κώστας Ανδριοσόπουλος, ανέδειξε τη χρηματοδότηση ως τον πλέον κρίσιμο παράγοντα για την επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης. Μιλώντας στο συνέδριο του Economist, τόνισε πως η εποχή της προβλεψιμότητας έχει περάσει, με τις αγορές να στέλνουν μικτά σήματα στους επενδυτές και τις τράπεζες να αντιμετωπίζουν αυξανόμενη αβεβαιότητα για τη βιωσιμότητα των έργων.

Όπως σημείωσε, οι πράσινοι στόχοι και τα κριτήρια ESG εξακολουθούν να λειτουργούν ως κινητήριοι μοχλοί, αλλά η χρηματοδότηση παραμένει δύσκολη. Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ και τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών έχουν γίνει πιο απαιτητικές, κυρίως λόγω της μεταβλητότητας στην αγορά και των δημοσιονομικών πιέσεων. Παρά τα υψηλά επιτόκια, τόνισε, το κόστος σε ορισμένους τομείς μειώνεται, καθιστώντας αρκετά έργα βιώσιμα, εφόσον υποστηριχθούν με ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Ο Ανδριοσόπουλος επέμεινε στην ανάγκη για πιο ρεαλιστική αντιμετώπιση της μετάβασης. «Ο κόσμος δεν αποτελείται μόνο από πράσινα έργα», είπε, επισημαίνοντας πως η παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου ξεπερνά τα 100 εκατ. βαρέλια ημερησίως, με την ενεργειακή ζήτηση να αναμένεται να αυξηθεί κατά 23% μέσα στην επόμενη δεκαετία. Αυτή η πραγματικότητα απαιτεί όχι μόνο καινοτομία, αλλά και πολυδιάστατη πολιτική στήριξη.

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην ανάγκη για επιδοτήσεις και κίνητρα σε τεχνολογίες όπως η δέσμευση άνθρακα, που – όπως είπε – «χωρίς χρηματοδοτικά εργαλεία, δεν πρόκειται να προχωρήσουν». Παράλληλα, κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση να επισπεύσει την εφαρμογή των κατάλληλων μηχανισμών, γιατί – όπως ανέφερε – «δεν έχουμε πετύχει ακόμη την απαραίτητη επιτάχυνση».

Κλείνοντας, υπογράμμισε τον ρόλο της εκπαίδευσης. Όχι μόνο για τους αυριανούς επαγγελματίες του κλάδου, αλλά και για τους θεσμικούς φορείς. «Πολλοί από όσους λαμβάνουν αποφάσεις δεν έχουν πλήρη εικόνα. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε την κοινωνία, τα στελέχη και τους decision-makers ώστε να προχωρήσουμε με σοβαρότητα και ταχύτητα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Σδούκου: Οι τρεις προκλήσεις που ταλανίζουν την Ευρώπη και τον ενεργειακό τομέα

Η Αλεξάνδρα Σδούκου, Πρόεδρος του EmpowerMed Women, EMGF και Εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας ξεκίνησε την ομιλία της, λέγοντας, πως όταν σχεδιάστηκε η ευρωπαϊκή και εθνική κλιματική στρατηγική, το γεωπολιτικό περιβάλλον ήταν σταθερότερο και υπήρχε περισσότερη αισιοδοξία. Πλέον, όμως, οι συνθήκες έχουν αλλάξει ριζικά: «Ο κόσμος αλλάζει. Βλέπουμε διαφορετικά πράγματα να συμβαίνουν – πόλεμος στην Ουκρανία, αστάθεια στη Μέση Ανατολή, πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση. Όταν βλέπουμε πυραύλους και βόμβες, τελικά ποιος νοιάζεται για το κλίμα;»

Αναφέρθηκε επίσης στις παγκόσμιες γεωοικονομικές εντάσεις, τονίζοντας ότι ο ανταγωνισμός ΗΠΑ–Κίνας επιδρά καταλυτικά στην παραγωγή καθαρής ενέργειας και τις επενδύσεις. «Δεν ξέρω αν η όρεξη για επενδύσεις θα συνεχιστεί», είπε, επισημαίνοντας τους κινδύνους από δασμούς και εμπορικούς πολέμους.

Η κα Σδούκου ανέδειξε τρεις βασικές προκλήσεις για την Ελλάδα και συνολικά για την Ευρώπη:

1.Κοινή πολιτική γραμμή

Υπογράμμισε την ανάγκη εθνικής συναίνεσης, λέγοντας πως τα πολιτικά κόμματα κάθε χώρας πρέπει να έχουν κοινή στάση για το θέμα της μετάβασης. «Δεν ξέρω αν έχουμε κοινές προσεγγίσεις – ακόμη και στην Ελλάδα», σημείωσε χαρακτηριστικά.

2.Χρηματοδότηση χωρίς κοινωνική επιβάρυνση

Η πράσινη μετάβαση απαιτεί χρήματα, αλλά δεν μπορεί το κόστος να μεταφερθεί στην κοινωνία. «Βρισκόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο. Όταν δεχόμαστε μια φυσική καταστροφή – μια φωτιά ή έναν καύσωνα – χρειάζονται πόροι για αποκατάσταση. Μιλάμε για 1-2% του ΑΕΠ. Πώς θα βρούμε χρήματα για να συνεχίσουμε τη μετάβαση;

3.Αδειοδοτήσεις και γραφειοκρατία

Επεσήμανε πως χωρίς σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο δεν μπορούν να προσελκυστούν επενδυτές. «Πώς θα τους πείσουμε να έρθουν αν δεν έχουμε σταθερούς κανόνες, σε Ελλάδα και Ευρώπη;»

Τέλος, τόνισε την ανάγκη καλύτερης επικοινωνίας με την κοινωνία: «Πρέπει να εξηγήσουμε καλύτερα τα πράγματα. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών».

Σερ Ντέιβιντ Κινγκ: Μέσα στα επόμενα 25 χρόνια, θα χαθεί το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ

Ο Σερ Ντέιβιντ Κινγκ (Sir David King), πρώην Μόνιμος Ειδικός Αντιπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου και Πρόεδρος της Ομάδας Συμβουλευτικής για την Κλιματική Κρίση, παρουσίασε ένα σοκαριστικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο αφήγημα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, μιλώντας στο 29ο Ετήσιο Κυβερνητικό Συνέδριο του Economist. Ξεκινώντας από τον καύσωνα που πλήττει αυτήν την περίοδο την Ευρώπη, προειδοποίησε ότι τις επόμενες ημέρες έως και 4.700 άνθρωποι ενδέχεται να χάσουν τη ζωή τους λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Παράλληλα, τα επίπεδα επιβλαβών αερίων στην ατμόσφαιρα παραμένουν εξαιρετικά υψηλά, γεγονός που αποδίδεται –σε μεγάλο βαθμό– στην αυξημένη χρήση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ως προσωρινής ενεργειακής λύσης.

Ο κ. Κινγκ επισήμανε ότι οι οικονομικές απώλειες από τα ολοένα και συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα εκτιμώνται σήμερα στα 500 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Αν η σημερινή πορεία δεν ανακοπεί, τότε μέσα στα επόμενα 25 χρόνια κινδυνεύει να χαθεί έως και το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ, κυρίως λόγω των ζημιών στις υποδομές και της γενικευμένης αποσταθεροποίησης βασικών παραγωγικών τομέων. Η κλιματική κρίση πλήττει ήδη κρίσιμους πυλώνες της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς –όπως ανέφερε– η μαζική παραγωγή τροφίμων σε χώρες όπως η Ινδονησία και η Κίνα απειλείται σοβαρά, ενώ οι γεωργικές αποδόσεις καταγράφουν δραματική υποχώρηση σε πολλές περιοχές του πλανήτη.

Η παρέμβαση του Σερ Ντέιβιντ Κινγκ είχε ιδιαίτερη σημασία και για την Ελλάδα, αφού αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην καταστροφή που σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2023 στη βορειοανατολική χώρα, όπου κάηκαν περίπου 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα – η μεγαλύτερη έκταση φυσικού δάσους στην Ευρώπη. Το μήνυμά του ήταν ξεκάθαρο: αν δεν ληφθούν άμεσα ριζικά μέτρα, το τίμημα της αδράνειας δεν θα είναι μόνο περιβαλλοντικό, αλλά κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό.

Πηγή: Pagenews.gr