Τα σχέδια της Τουρκίας για την κυριαρχία της Τρίπολης

Το σχέδιο της Άγκυρας δεν περιορίζεται πλέον σε προγράμματα βοήθειας ή εκπαίδευσης προς τις ευνοούμενες σουνιτικές κοινότητες στο λιβανικό κράτος, αλλά περιλαμβάνει πλέον πολύ πιο σύνθετα εργαλεία

Μη ικανοποιημένη από τον σημαντικό έλεγχο που ασκεί στη βόρεια Συρία και το Ιράκ, η Άγκυρα επιδιώκει να εδραιώσει την πολιτική, την ασφάλεια και την οικονομική της παρουσία στο βόρειο Λίβανο, ενώ η Βηρυτός παρακολουθεί αδύναμη.

Όπως αναφέρει το the cradle, καθώς ο Λίβανος αντιμετωπίζει τις πολυάριθμες εσωτερικές κρίσεις και τις γεωπολιτικές επιπτώσεις του πρόσφατου ισραηλινο-ιρανικού πολέμου, η Τουρκία επεκτείνεται κρυφά στο λιβανικό έδαφος, ιδίως στη βόρεια πόλη της Τρίπολης και τα περίχωρά της.

Το σχέδιο της Άγκυρας δεν περιορίζεται πλέον σε προγράμματα βοήθειας ή εκπαίδευσης προς τις ευνοούμενες σουνιτικές κοινότητες στο λιβανικό κράτος, αλλά περιλαμβάνει πλέον πολύ πιο σύνθετα εργαλεία: πολιτογράφηση, θρησκευτική προπαγάνδα, διείσδυση σε ζωτικές υποδομές και έναν μηχανισμό ασφαλείας που διοικείται απευθείας από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες που λειτουργούν από τη Δαμασκό.

Μια Τρίπολη που διοικείται από τη Δαμασκό

Πηγές ασφαλείας ενημερώνουν το The Cradle ότι η Τρίπολη, η μεγαλύτερη πόλη του βόρειου Λιβάνου, είναι πλέον μια σημαντική ζώνη επιρροής της Τουρκίας, η οποία διοικείται και παρακολουθείται από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες μέσω ενός γραφείου που εδρεύει στην περιοχή Μεζέ της Δαμασκού. Την επιχείρηση επιβλέπει ο Τούρκος αξιωματικός Α.Σ., ο οποίος διευθύνει ένα δίκτυο πληροφοριών στην Τρίπολη με αποστολή την παρακολούθηση των εξελίξεων στους δρόμους, τον συντονισμό των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων, τη συλλογή πληροφοριών και τη δημιουργία μιας βιώσιμης βάσης ήπιας ισχύος της Τουρκίας στο Λίβανο.

Για πάνω από μια δεκαετία, η Άγκυρα συσσωρεύει υποδομές ήπιας ισχύος σε ολόκληρο το βόρειο Λίβανο. Οργανώσεις όπως η Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού (TIKA) και το Ίδρυμα Diyanet έχουν ενισχύσει την ανθρωπιστική, θρησκευτική και εκπαιδευτική παρουσία της Τουρκίας, στοχεύοντας τις φτωχές σουνιτικές κοινότητες στην Τρίπολη, τη Μινίε, τη Ντινίε, την Ακκάρ και αλλού. Αυτές οι υπηρεσίες παρέχουν τρόφιμα και οικονομική βοήθεια, εκατοντάδες ετήσιες υποτροφίες και διαχειρίζονται τζαμιά, σχολεία και πολιτιστικά κέντρα.

Ωστόσο, το πιο ευαίσθητο μέσο που έχουν χρησιμοποιήσει είναι η χορήγηση τουρκικής υπηκοότητας σε εκατοντάδες λιβανέζικες οικογένειες, με το πρόσχημα της οθωμανικής ή τουρκμενικής καταγωγής. Αυτή η πρακτική έχει δημιουργήσει μια δημογραφική ομάδα με διπλή υπηκοότητα – λιβανέζικη και τουρκική – την οποία η Άγκυρα μπορεί να ενεργοποιήσει σε οποιαδήποτε μελλοντική περιφερειακή ή εσωτερική σύγκρουση. Πρόκειται τόσο για μια βάση ήπιας ισχύος όσο και για ένα πιθανό μέσο πολιτικής επιρροής.

Ο βραχίονας της ασφάλειας: Από το Μεζέ έως την Τρίπολη

Ωστόσο, πίσω από την κάλυψη των «πολιτικών υπηρεσιών» κρύβεται μια προσεκτικά οργανωμένη επιχείρηση των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών. Σύμφωνα με πηγές του The Cradle, ο Τούρκος αξιωματικός Α.Σ., που είναι επικεφαλής του σταθμού της Συρίας, εποπτεύει επίσης ένα γραφείο στην Τρίπολη, το οποίο διευθύνεται τοπικά από έναν άνδρα ονόματι Μ.Σ..

Ο Μ.Σ. κινείται ελεύθερα στις βόρειες συνοικίες της πόλης και λαμβάνει άμεση υλικοτεχνική υποστήριξη από την Άγκυρα, συμπεριλαμβανομένων δορυφορικών συσκευών επικοινωνίας για να αποφύγει την παρακολούθηση από τα λιβανέζικα δίκτυα.

Διευθύνει επίσης ένα δίκτυο τοπικών πρακτόρων, που συνεργάζονται με κοινωνικές και θρησκευτικές δομές υπό την αιγίδα ενός προσώπου γνωστού ως Α.Α., ο οποίος επιβλέπει ένα δίκτυο θρησκευτικής προβολής στο Μπαμπ αλ-Ταμπάνε. Λειτουργώντας υπό την αιγίδα του «μετριοπαθούς τουρκικού ισλάμ», η πρωτοβουλία αυτή στην πραγματικότητα δημιουργεί μια κοινοτική δομή ευθυγραμμισμένη με την Άγκυρα.

Οι στόχοι: Λιμάνι, αεροδρόμιο, διυλιστήριο

Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας στο βόρειο Λίβανο – όπως και στη βόρεια Συρία και το Ιράκ – εκτείνονται πολύ πέρα από την επιρροή στην κοινότητα. Στόχος της είναι να δημιουργήσει και να ελέγξει ζωτικές στρατηγικές υποδομές:

Πρώτον, η Άγκυρα επιδιώκει να μετατρέψει το λιμάνι της Τρίπολης, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο – μεγαλύτερο από το λιμάνι του Τελ Αβίβ τόσο σε έκταση όσο και σε βάθος – σε κέντρο εφοδιαστικής για τη μεταφορά τουρκικών εμπορευμάτων στη Συρία και ενδεχομένως στο Ιράκ. Τουρκικές εταιρείες έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον να επενδύσουν και να αναβαθμίσουν τις εγκαταστάσεις του λιμανιού, που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με τη Συρία, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.

Δεύτερον, η Τουρκία επιδιώκει να επαναλειτουργήσει τον αεροδιάδρομο στο αεροδρόμιο Qlayaat, βόρεια της Χάλμπα, μέσω έμμεσης χρηματοδότησης και τοπικών πολιτικών πιέσεων. Στόχος της είναι να δημιουργήσει έναν στρατηγικό αεροπορικό διάδρομο μεταξύ της Τουρκίας και του βόρειου Λιβάνου, με πιθανές στρατιωτικές ή εφοδιαστικές χρήσεις στο μέλλον.

Τρίτον, και ίσως το πιο επικίνδυνο από όλα, η Άγκυρα προσπαθεί να αποκτήσει τον έλεγχο του υπολειτουργούντος διυλιστηρίου Beddawi, το οποίο εξακολουθεί να συνδέεται με τα απομεινάρια της υποδομής του αγωγού Trans-Arabian Pipeline (TAPLINE).

Το TAPLINE, που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1940, μετέφερε σαουδικό πετρέλαιο μέσω της Λεβαντίνης προς τις ακτές της Μεσογείου, από το Νταμάμ προς τη Σιδώνα μέσω της Συρίας και του βόρειου Λιβάνου, συμπεριλαμβανομένου του διυλιστηρίου Beddawi.

Αν και έκλεισε τη δεκαετία του 1980, τμήματα της υποδομής παραμένουν, καθιστώντας το διυλιστήριο έναν δελεαστικό ενεργειακό κόμβο για οποιαδήποτε μελλοντική περιφερειακή εναλλακτική λύση στη μεταφορά πετρελαίου από τον Κόλπο.

Για την Άγκυρα, ο έλεγχος ή ακόμη και η συνδιαχείριση αυτής της εγκατάστασης θα της εξασφάλιζε στρατηγικό ενεργειακό μερίδιο στην ανατολική Μεσόγειο.

Λιβανικές κάλπες: ένα νέο πεδίο μάχης μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας

Με την αποχώρηση του κινήματος «Μέλλον» του πρώην πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι από την πολιτική σκηνή του Λιβάνου και την αποδυνάμωση της σαουδικής κυριαρχίας επί των σουνιτικών πληθυσμών της χώρας, η Τουρκία τοποθετείται σε θέση που της επιτρέπει να αποκομίσει πολιτικά οφέλη στις επικείμενες κοινοβουλευτικές εκλογές. Σύμφωνα με πηγές του The Cradle, η Άγκυρα υποστηρίζει έναν αριθμό υποψηφίων στην Τρίπολη, τη Μινίε και την Ακκάρ, μερικοί από τους οποίους είναι τουρκμενικής καταγωγής, ενώ άλλοι έχουν εκπαιδευτεί πολιτικά και στα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία.

Ο στόχος της Άγκυρας δεν είναι απλώς οι κοινοβουλευτικές έδρες, αλλά η δημιουργία ενός πιστού μπλοκ πίεσης που θα επιτρέπει στην Τουρκία να κινεί τα νήματα της δυναμικής του λιβανικού κράτους, ειδικά καθώς αυτή η πολιτική στρατηγική συμπληρώνει τα σχέδιά της για την ανάπτυξη των υποδομών στο βορρά.

Τον Μάιο του 2025, ο Αμπντουλάχ Ερέν, επικεφαλής της Προεδρίας της Τουρκίας για τους Τούρκους του Εξωτερικού και τις Συναφείς Κοινότητες (YTB), πραγματοποίησε επίσκεψη σε τουρκμενικές πόλεις στο Ακκάρ και την Τρίπολη. Ο Ερέν και ο Τούρκος πρέσβης Αλί Μπαρίς Ουλουσόι επισκέφθηκαν ένα μνημείο για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 στην Κουάχρα, όπου απήγγειλαν προσευχές και έτυχαν ηρωικής υποδοχής από τους ντόπιους.

«Ο Λίβανος έχει ιδιαίτερη σημασία για την Τουρκία, ειδικά επειδή οι Λιβανέζοι Τούρκοι είναι ένα από τα αυθεντικά συστατικά στοιχεία της χώρας», δήλωσε ο Ερέν, ανακοινώνοντας ότι η Άγκυρα θα αυξήσει τις υποτροφίες για τους νέους στην Κουάχρα.

Ο ιμάμης Σέιχ Μοράμπ, μιλώντας σε τζαμί στο Μπιρέ, δήλωσε: «Οι μουσουλμάνοι στο Λίβανο θεωρούν τον εαυτό τους μέρος της Τουρκίας και παρακολουθούν κάθε εξέλιξη εκεί».

Οι δραστηριότητες ήπιας ισχύος της Τουρκίας σε αυτές τις πόλεις δεν είναι απλώς συμβολικές – στοχεύουν να καλλιεργήσουν ένα αυξανόμενο αίσθημα τουρκικής ταυτότητας μεταξύ των ντόπιων.

Στον στρατηγικό υπολογισμό της Άγκυρας, η Τρίπολη δεν είναι απλώς μια παραθαλάσσια πόλη. Είναι η βόρεια πύλη προς τη Λεβαντίνη, ένα αδύναμο σημείο στο κατακερματισμένο κρατικό σύστημα του Λιβάνου και μια αφετηρία για τη Συρία, το Ιράκ και την Ιορδανία. Το μοντέλο αντικατοπτρίζει τη δραστηριότητα της Τουρκίας στη βόρεια Συρία: τοπική διακυβέρνηση, παράλληλη ασφάλεια και οικονομία συνδεδεμένη με την τουρκική λίρα.

Το Ισραήλ, από την πλευρά του, παρακολουθεί αυτή την αλλαγή με ανησυχία. Το λιμάνι της Τρίπολης – μεγαλύτερο, βαθύτερο και με περισσότερες δυνατότητες επέκτασης από αυτό του Τελ Αβίβ – αποτελεί στρατηγικό κίνδυνο, ιδίως εάν καταστεί κέντρο logistics ή ασφάλειας για τη συνεργασία Τουρκίας-Ιράν μέσω του διαδρόμου της Τρίπολης.

Δίκτυο επιρροής στο βόρειο Λίβανο

Από την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο χωριό Kouachra το 2010 – ένα χωριό με βαθιές τουρκμενικές ρίζες – η Τουρκία αντιμετωπίζει την περιοχή ως φυσική επέκταση της σφαίρας επιρροής της.

Σύμφωνα με πληροφορίες που έλαβε το The Cradle, η βάση επιρροής που έχει δημιουργήσει η Άγκυρα στην περιοχή παραμένει ενεργή και ανέπαφη, ενισχυμένη πλέον από ένα σημαντικό τμήμα των Λιβανέζων πολιτών που έχουν αποκτήσει τουρκική υπηκοότητα. Ο αριθμός τους εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 70.000.

Πηγές στο βόρειο Λίβανο αναφέρουν στο The Cradle ότι τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει δημιουργήσει ένα πολυεπίπεδο δίκτυο σχέσεων. Ορισμένοι από αυτούς τους δεσμούς ήταν προσωρινοί και συναλλακτικοί, ενώ άλλοι αποδείχθηκαν πιο στρατηγικοί και διαρκείς, όπως η μακροχρόνια σχέση της Τουρκίας με την οικογένεια Μαράμπι, η οποία θεωρείται βασικός σύμμαχος της Άγκυρας στην περιοχή.

Η Τουρκία έχει επίσης ενεργοποιήσει τα εργαλεία της ήπιας δύναμης μέσω οργανώσεων όπως η TIKA, η οποία χρηματοδοτεί τοπικές ενώσεις και πρωτοβουλίες. Η κοινωνική της επιρροή εκτείνεται μέσω προσωπικοτήτων όπως ο Χαλέντ Ταντμάρι, καθώς και ατόμων που βρίσκονται κοντά στον Λιβανέζο βουλευτή Ιχάμπ Ματάρ.

Με την πτώση της κυβέρνησης του πρώην προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ και την άνοδο του Αχμάντ αλ-Σαράα – μιας προσωπικότητας που υποστηρίζεται από την Τουρκία και πρώην αρχηγού του ISIS – στην προεδρία της Συρίας, η επιρροή της Τουρκίας στον Λίβανο έχει εισέλθει σε μια φάση «στρατηγικής αναδιάταξης», αναμένοντας την κατάλληλη στιγμή για ενεργοποίηση, σε συνάρτηση με τις περιφερειακές μεταβολές.

Αν και οι δραστηριότητες της Άγκυρας παρέμειναν σχετικά χαμηλού προφίλ στα μέσα ενημέρωσης, το λιβανικό κράτος δεν αγνόησε αυτές τις εξελίξεις. Το 2020, ο τότε γενικός διευθυντής της Γενικής Ασφάλειας του Λιβάνου, υποστράτηγος Αμπάς Ιμπραήμ, απηύθυνε άμεσες προειδοποιήσεις στο Ανώτατο Συμβούλιο Άμυνας, επισημαίνοντας τις τουρκικές δραστηριότητες και ζητώντας αυστηρότερους ελέγχους στις ξένες επιχειρήσεις εντός του λιβανικού εδάφους – μια πρώιμη προειδοποίηση για την πιθανή επέκταση του ρόλου της Τουρκίας, εάν δεν ελεγχθεί.

«Μπιλάντ αλ-Σαμ» ξανά;

Τα τουρκικά κρατικά μέσα ενημέρωσης αναφέρονται όλο και πιο συχνά στον Λίβανο ως μέρος του «Μπιλάντ αλ-Σαμ» (Μεγάλη Συρία ή Λεβαντίνη) αντί να αναφέρονται στα έθνη-κράτη της περιοχής με τα ονόματά τους. Σε πρόσφατο ρεπορτάζ του Anadolu Agency, αναφερόμενο σε σχόλιο του αμερικανού πρέσβη Τομ Μπάρακσχετικά με την επανένταξη του Λιβάνου στην περιοχή της Λεβαντίνης, αναφερόταν: «Ιστορικά, το Μπιλάντ αλ-Σαμ εκτεινόταν από τα Όρη του Ταύρου στη νότια Τουρκία έως την έρημο του Σινά στην Αίγυπτο και από τη Μεσόγειο έως την έρημο του Ιράκ… Κατά τη διάρκεια της ισλαμικής εποχής – ιδίως κατά την περίοδο των Ομεϋαδών και των Αμπασιδών – ο Λίβανος αποτελούσε μέρος της επαρχίας Αλ-Σαμ… Κατά την οθωμανική εποχή, ο Λίβανος ήταν χωρισμένος μεταξύ των βιλαετίων (επαρχιών) της Βηρυτού και της Δαμασκού».

Τέτοιες αναφορές δεν είναι τυχαίες. Αντηχούν την ευρύτερη νεο-οθωμανική δοξασία του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οποία επιδιώκει την αποκατάσταση της σφαίρας επιρροής της Τουρκίας μέσω μη παραδοσιακών μέσων: εκπαίδευση, εμπόριο, θρησκεία, διπλή υπηκοότητα και τοπική διακυβέρνηση.

Σε μια παράξενη γεωπολιτική ανατροπή, οι επιχειρήσεις της Τουρκίας στο βόρειο Λίβανο διευθύνονται από τη Δαμασκό, χάρη σε μια στρατιωτική επιχείρηση που υποστηρίζεται από την Τουρκία για την ανατροπή της κυβέρνησης Άσαντ. Η ανατροπή του τον Δεκέμβριο του 2024 επιτρέπει πλέον την ύπαρξη ενός τουρκικού διοικητικού γραφείου στο Μεζέ, το οποίο χρησιμοποιεί τοπικούς Λιβανέζους παράγοντες. Αυτό σηματοδοτεί μια βαθιά αλλαγή: η Άγκυρα δεν παρατηρεί πλέον απλώς τον Λίβανο, αλλά τον διαμορφώνει επί τόπου.

Χωρίς μια συνεκτική στρατηγική για να αντιμετωπίσει τις φανερές και κρυφές επιθετικές ενέργειες των μεγαλύτερων γειτόνων της και χωρίς αραβικά αντίβαρα, η Βηρυτός μπορεί σύντομα να ξυπνήσει σε μια νέα πραγματικότητα: η βόρεια περιοχή της διοικείται σύμφωνα με μια ξένη ατζέντα και οι στρατηγικές της εγκαταστάσεις αξιοποιούνται για περιφερειακές φιλοδοξίες που δεν περνούν από την πρωτεύουσα του Λιβάνου.

Πηγή: Pagenews.gr