Επίκειται παραπομπή Ερντογάν λόγω εμπορίου πετρελαίου με το Κουρδιστάν

Ένας βουλευτής της αντιπολίτευσης στην Τουρκία δεσμεύτηκε να φέρει τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενώπιον του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας για την καταβολή ποινής ύψους 1,47 δισ. δολαρίων που επιβλήθηκε σε διεθνή διαιτησία για το εμπόριο πετρελαίου μεταξύ της Τουρκίας και της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG) στο βόρειο Ιράκ

Ο Ντενίζ Γιαβουζιμάλζ, αναπληρωτής πρόεδρος του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), δήλωσε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι είχε λάβει έγγραφα από μια διεθνή διαιτητική υπόθεση που αποδεικνύουν ότι η Τουρκία κρίθηκε υπεύθυνη για παραβίαση διμερούς συμφωνίας για αγωγό, μεταφέροντας κουρδικό πετρέλαιο στο λιμάνι του Τσεϊχάν χωρίς την έγκριση της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ. Ανέφερε ότι το πρόστιμο που επέβαλε το διαιτητικό δικαστήριο του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC) είναι τελεσίδικο και αυξάνεται με τους τόκους, και ότι ο Ερντογάν θα πρέπει να δικαστεί από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας, το οποίο λειτουργεί ως ανώτατο ποινικό δικαστήριο για ανώτατους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου.

Όπως αναφέρει το turkish minute, η απόφαση της διαιτησίας έγινε δημόσια προσβάσιμη μετά την έναρξη της διαδικασίας εκτέλεσης από το Ιράκ σε αμερικανικό δικαστήριο. Η απόφαση αφορά την έγκριση από την Τουρκία εξαγωγών πετρελαίου από την κουρδική περιοχή μεταξύ 2014 και 2018, παρά τις ρητές αντιρρήσεις της Βαγδάτης. Ο Γιαβούζιλαρζ ισχυρίστηκε ότι η απόφαση του Ερντογάν να παρακάμψει την κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ υπέρ μιας ξεχωριστής συμφωνίας με την KRG οδήγησε άμεσα στην επιβολή της ποινής.

Η απόφαση ύψους 1,47 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2023, είναι το καθαρό ποσό μετά την συμψηφισμό των ζημιών που οφείλει το Ιράκ. Σύμφωνα με ανάλυση εμπειρογνωμόνων, η πραγματική οικονομική υποχρέωση της Τουρκίας ανερχόταν σε λίγο πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια έως τον Σεπτέμβριο του 2023, λαμβάνοντας υπόψη τους τόκους μετά την απόφαση, οι οποίοι εν μέρει ήταν υπέρ της Τουρκίας.

Η Διεύθυνση Προεδρικών Επικοινωνιών της Τουρκίας αρνήθηκε ότι η απόφαση είναι τελεσίδικη, υποστηρίζοντας ότι η υπόθεση εξακολουθεί να εξετάζεται στη Γαλλία, όπου η Τουρκία έχει υποβάλει αίτηση ακύρωσης. Το συνδεδεμένο με αυτήν Κέντρο Καταπολέμησης της Παραπληροφόρησης (DMM) χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Γιαβούζιλαρζ παραπλανητικές και ανεύθυνες.

Ωστόσο, νομικοί εμπειρογνώμονες αμφισβητούν τον ισχυρισμό αυτό. Ο διεθνής δικηγόρος διαιτησίας Χάκαν Καπλανκάγια εξήγησε ότι, ενώ η αίτηση ακύρωσης της Τουρκίας εκκρεμεί στη Γαλλία, η απόφαση είναι ήδη τελεσίδικη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Είπε ότι η ανατροπή τέτοιων αποφάσεων είναι σπάνια και θα απαιτούσε συγκεκριμένα διαδικαστικά κενά, όπως έλλειψη αμεροληψίας.

Ο Καπλάνκαγια διευκρίνισε ότι η απόφαση δεν υπόκειται σε κανονική προσφυγή και είπε ότι ο χαρακτηρισμός της ως «μη τελεσίδικη» παραπλανά το κοινό, καθώς η εκτέλεσή της μπορεί να προχωρήσει σε άλλες δικαιοδοσίες, εκτός εάν το γαλλικό δικαστήριο ακυρώσει την απόφαση, κάτι που είναι απίθανο.

Το δικαστήριο έκρινε ότι η Τουρκία παραβίασε πολλαπλές ρήτρες των συμφωνιών του 1976 και του 2010 για τον αγωγό, επιτρέποντας μη εξουσιοδοτημένες εξαγωγές και εμποδίζοντας την πρόσβαση σε ιρακινούς αξιωματούχους.

Αγωγή του Ιράκ

Το Ιράκ κατέθεσε αγωγή σε ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2023 για την εκτέλεση της απόφασης. Ο πρώην Τούρκος διπλωμάτης Μουσταφά Ενές Εσέν, τώρα ερευνητής στο think tank InstituDE με έδρα τις Βρυξέλλες, δήλωσε ότι η απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει και να μεταπωλήσει κουρδικό πετρέλαιο χωρίς την έγκριση της Βαγδάτης διαμορφώθηκε από τις γεωπολιτικές συνθήκες της εποχής.

Περιέγραψε την προσέγγιση της Άγκυρας ως «σπάσε το για να το φτιάξεις» — πρώτα ενεργώντας μονομερώς και στη συνέχεια επιδιώκοντας αναδρομική διευθέτηση μέσω της διπλωματίας.

Ο Εσέν είπε ότι η Τουρκία αγόρασε πετρέλαιο σε μειωμένες τιμές και ότι, λόγω των νομικών ζητημάτων σχετικά με τη συμφωνία, σε κάποιο σημείο το Ισραήλ ήταν ο κύριος εξωτερικός αγοραστής. Στο αποκορύφωμα του εμπορίου, ο αγωγός φέρεται να τροφοδοτούσε έως και το 70% των ημερήσιων αναγκών του Ισραήλ σε πετρέλαιο.

Μετά την απόφαση του ΔΠΔ το 2023, η Τουρκία διέκοψε απότομα τη ροή πετρελαίου μέσω του αγωγού.

Ο Εσέν σημείωσε ότι η Τουρκία προσπάθησε αργότερα να πιέσει το Ιράκ να αποσύρει μια δεύτερη υπόθεση διαιτησίας, διακόπτοντας τη ροή πετρελαίου από την οποία εξαρτιόταν η Βαγδάτη και προτείνοντας διαπραγματεύσεις. Είπε ότι το ζήτημα περιπλέκεται περαιτέρω από τις ποσοστώσεις παραγωγής του Ιράκ στον ΟΠΕΚ και την πάλη εξουσίας μεταξύ Βαγδάτης και Ερμπίλ για τον έλεγχο του πετρελαίου και τον καταμερισμό των εσόδων.

Πρόσθεσε ότι, ενώ η Τουρκία έχει καταγγείλει επίσημα τη συμφωνία, οι συνομιλίες για μια νέα συμφωνία βρίσκονται σε εξέλιξη. Η χρήση του αγωγού για τη μεταφορά πετρελαίου εγχώριας παραγωγής, όπως από τα κοιτάσματα του Γκάμπαρ, εξακολουθεί να απαιτεί την έγκριση του Ιράκ λόγω της κοινής ιδιοκτησίας του αγωγού.

Όσον αφορά τις μακροχρόνιες καταγγελίες ότι πετρέλαιο από περιοχές που ελέγχονται από το Ισλαμικό Κράτος αναμιγνύεται με κουρδικό αργό και μεταπωλείται μέσω της ίδιας διαδρομής, ο Εσέν δήλωσε ότι δεν έχει άμεση γνώση, αλλά σημείωσε ότι το λαθρεμπόριο πετρελαίου παραμένει ευρέως διαδεδομένο στην περιοχή. Ανέφερε πληροφορίες για παράνομες ροές έως και 200.000 βαρέλια ημερησίως στο βόρειο Ιράκ, στις οποίες εμπλέκονται διάφοροι παράγοντες.

Η απόφαση της διαιτησίας είναι εκτελεστή βάσει της Σύμβασης της Νέας Υόρκης και τα αμερικανικά δικαστήρια είναι πιθανό να επιβεβαιώσουν την απόφαση. Η εκκρεμής απόφαση ακύρωσης στο Παρίσι παραμένει το μόνο επίσημο νομικό εμπόδιο που θα μπορούσε να αποτρέψει την Τουρκία από την καταβολή του συνόλου της ποινής.

Πηγή: Pagenews.gr