Δασικές πυρκαγιές: Ποιο είναι το φετινό αποτύπωμα στην ατμόσφαιρα και στην ποιότητα του αέρα

Το 2025 η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές που κατέκαψαν 470.000 στρέμματα, επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα με CO2 και μαύρο άνθρακα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν για σοβαρές επιπτώσεις και ετοιμάζουν σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης

Ιδιαίτερα έντονο είναι το αποτύπωμα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα στη σύσταση της ατμόσφαιρας και της ποιότητας του αέρα. Όπως αναδεικνύει λεπτομερής ανάλυση τoυ AtmoHub που συντονίζεται από την ομάδα NOA – ReACT του ΙΑΑΔΕΤ/Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών παρότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε ποσοστιαία σύγκριση είναι γενικά πολύ μικρότερες των ανθρωπογενών εκπομπών (<5% των συνολικών εθνικών εκπομπών κάθε έτους), κατά τη διάρκεια ακραίων πυρκαγιών αυτές αυξάνονται θεαματικά.

Σε ανάλυσή τους για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η επιστημονική ομάδα του AtmoHub επισημαίνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βιώνει με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση φαινόμενα εκτεταμένων δασικών πυρκαγιών, ενισχυμένα από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σχεδόν ένα μήνα πριν τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου, οι ερευνητές τονίζουν ότι αυτή αφήνει πίσω της σοβαρές απώλειες σε δασικές και αγροτικές εκτάσεις, κτηνοτροφικές μονάδες, οικισμούς, αλλά και επιβάρυνση των ατμοσφαιρικών συνθηκών.

«Στην Ελλάδα, ως τις 19/08/2025, καταγράφηκαν περίπου 470.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων, τοποθετώντας το έτος 2025 στην 5η θέση της κατάταξης των συνολικών ετήσιων καμένων εκτάσεων των τελευταίων δύο δεκαετιών. Το καλοκαίρι του 2025 επλήγησαν, μεταξύ άλλων, η Ιεράπετρα, η Χίος, ο Ωρωπός, η Ραφήνα, η Παλαιά Φώκαια, η Κερατέα, ο Φενεός Κορινθίας, η Πλύτρα Λακωνίας, τα Κύθηρα, η Βόνιτσα, η Αχαΐα, η Άρτα, η Ζάκυνθος και η Βουρβουρού, με την συνολική καμένη γη στις περιοχές αυτές να υπολογίζεται σε περίπου 260.000 στρέμματα.

Ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το έτος 2025 καταγράφει ρεκόρ καύσης δασικών εκτάσεων, με περισσότερα από 10 εκατ. στρέμματα καμένης γης. Η Ισπανία, η Κύπρος, η Γερμανία και η Σλοβακία ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο ετήσιο ρεκόρ καμένων εκτάσεων των τελευταίων 20 ετών, με την Πορτογαλία και την Ισπανία να παραμένουν οι πιο σκληρά δοκιμαζόμενες χώρες της ΕΕ για το έτος 2025, με περισσότερα από 4 εκατ. στρέμματα να έχουν μετατραπεί σε στάχτη», υπογραμμίζει η ομάδα.

Στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν τα πρόσφατα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Υπηρεσία Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας του προγράμματος Copernicus (Copernicus Atmosphere Monitoring Service / CAMS), σύμφωνα με τα οποία, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τις φετινές δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 23 ετών, από τότε δηλαδή που ξεκίνησε η συστηματική καταγραφή.

Αναφορικά με την Ελλάδα για το 2025, όπως σημειώνει η ομάδα του AtmoHub, από την αρχή του έτους μέχρι τα τέλη Αυγούστου, οι εκπομπές μαύρου άνθρακα στη χώρα μας έφτασαν τους 685 τόνους, ακολουθώντας τον μέσο όρο των ετών 2003-2024.

Ακολουθεί η ανάλυση μελών της επιστημονικής ομάδας AtmoHub και συγκεκριμένα των Βασίλη Αμοιρίδη, Άννας Καμπούρη, Μάριου Μέρμηγκα, Θάνου Κουράντου, Κωνσταντίνου Μιχαηλίδη, Βασίλη Σπυράκου και Όλγας Παπαδοπούλου.

Εκπομπές Δασικών Πυρκαγιών στην Ελλάδα

Ειδικότερα, όσον αφορά τις εκπομπές δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, σε γράφημα (Γράφημα 1*) παρουσιάζονται οι συνολικές ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από πυρκαγιές για την Ελλάδα, με χρήση των δεδομένων του Παγκόσμιου Συστήματος Αφομοίωσης Πυρκαγιών (GFAS) του CAMS (μπλε ράβδοι), καθώς και οι ετήσιες ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην χώρα, στα πλαίσια της εθνικής απογραφής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα* (πορτοκαλί ράβδοι, εξαιρούνται οι εκπομπές από Χρήση Γης, Αλλαγών Χρήσεων Γης και Δασοπονίας – LULUCF).

«Η ποσοστιαία σύγκριση (μπλε γραμμή) αναδεικνύει ότι ενώ οι εκπομπές από δασικές πυρκαγιές είναι γενικά πολύ μικρότερες των ανθρωπογενών εκπομπών (<5% των συνολικών εθνικών εκπομπών κάθε έτους), κατά τη διάρκεια ακραίων πυρκαγιών αυτές αυξάνονται θεαματικά. Το έτος 2007 οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από πυρκαγιές ανήλθαν σε περίπου 1,73 εκατ. τόνους, ποσοστό 15% των συνολικών εθνικών εκπομπών. Παρόμοιο μοτίβο καταγράφηκε τα έτη 2021 (~9,9 εκατ. τόνοι, ~17%) και 2023 (~8,4 εκατ. τόνοι, ~16%), όταν οι δασικές πυρκαγιές αποτέλεσαν προσωρινά έναν από τους σημαντικότερους συντελεστές του συνολικού ανθρακικού αποτυπώματος της χώρας», υπογραμμίζει η ομάδα του AtmoHub.

Καίριος επίσης είναι ο ρόλος των δορυφορικών παρατηρήσεων, των τεχνικών ανάλυσης εικόνας και των σύγχρονων μεθόδων παρακολούθησης στην έγκαιρη ανίχνευση, τη χαρτογράφηση της εξάπλωσης και την αποτίμηση των επιπτώσεων των πυρκαγιών στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Για παράδειγμα στην πυρκαγιά στη Χίο στις 23 Ιουνίου 2025 όπως απεικονίζεται μέσω δορυφόρου εκτεταμένο πλούμιο (σχηματισμός, στήλη) καπνού που εκκινεί από το νησί και μεταφέρεται νοτιοδυτικά, καλύπτει μεγάλο τμήμα του Αιγαίου μέχρι και την Κρήτη (Φωτο 1*). Η συγκεκριμένη εικόνα, όπως τονίζει η επιστημονική ομάδα, αποτυπώνει με εντυπωσιακή σαφήνεια τη χωρική διάσταση του φαινομένου, αναδεικνύοντας τον ρόλο των ατμοσφαιρικών συνθηκών -και συγκεκριμένα των ισχυρών βόρειων ανέμων- στην ταχεία μεταφορά καπνού και αιωρούμενων σωματιδίων σε εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την πηγή τους.

Υπηρεσία Έγκαιρης Προειδοποίησης για τον καπνό από δασικές πυρκαγιές

Τέλος, όπως γνωστοποιεί η ομάδα του AtmoHub, θα ξεκινήσει την λειτουργία της υπηρεσία έγκαιρης προειδοποίησης (Early Warning System) για τον καπνό από δασικές πυρκαγιές το 2026. «Με την χρήση δεδομένων της υπηρεσίας CAMS, του δορυφόρου Meteosat Second Generation (MSG) της EUMETSAT και του προγνωστικού μοντέλου διασποράς FLEXPART, η υπηρεσία αυτή στοχεύει στην έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση του κοινού και της Πολιτείας σχετικά με τα επεισόδια μεταφοράς καπνού και τις επιπτώσεις του στην υγεία», υπογραμμίζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι ερευνητές.

Πηγή: Pagenews.gr