«Διπλό Παιχνίδι στην Ενέργεια: Η Τουρκία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία με το ρωσικό πετρέλαιο στο επίκεντρο»

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς αγοραστές ρωσικών ορυκτών καυσίμων παγκοσμίως, ισορροπώντας με περίπλοκο τρόπο μεταξύ των αμερικανικών πιέσεων και των στενών σχέσεων με τη Μόσχα.

Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε ξεκάθαρα προειδοποιήσει τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προτρέποντάς τον να διακόψει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ωστόσο, η πραγματικότητα στον ενεργειακό τομέα της Τουρκίας αποδεικνύεται πολύ πιο περίπλοκη.

Τουρκία: Από 14ος σε 3ος μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού αργού

Σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA), η Τουρκία αναρριχήθηκε από τον 14ο στην 3η θέση παγκοσμίως ως εισαγωγέας ρωσικού αργού πετρελαίου μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024, πίσω μόνο από την Κίνα και την Ινδία.

Στα πρώτα δύο χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η αξία των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων στην Τουρκία έφτασε τα 34 δισεκατομμύρια ευρώ, αποτελώντας το περίπου 20% των συνολικών εσόδων της Ρωσίας από αυτόν τον τομέα, με τις τρεις χώρες (Κίνα, Ινδία, Τουρκία) να συγκεντρώνουν το 74% των πωλήσεων.

Τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο του 2025, η αξία των ρωσικών ορυκτών καυσίμων που εισήγαγε η Τουρκία κυμάνθηκε σταθερά πάνω από 2,3 έως 3 δισεκατομμύρια ευρώ μηνιαίως, ενισχύοντας τη θέση της ως κορυφαίος παγκόσμιος παίκτης.

Το «παραθυράκι» της διύλισης και τα κέρδη των τουρκικών διυλιστηρίων

Ένα σημαντικό στοιχείο που επιτρέπει στην Τουρκία να παρακάμπτει τις κυρώσεις είναι το λεγόμενο «παραθυράκι της διύλισης». Αυτό επιτρέπει στις χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις, όπως η Τουρκία, να εισάγουν ρωσικό αργό, να το διυλίζουν και να εξάγουν τα πετρελαϊκά προϊόντα σε χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις.

Το μεγαλύτερο διυλιστήριο της Τουρκίας, το STAR στην Αλιάγα, ιδιοκτησία της SOCAR (κρατική εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν), είδε την εξάρτησή του από το ρωσικό αργό να αυξάνεται από 25% το 2023 σε 98% από τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, μετά την χρηματοδότηση 1,3 δισ. δολαρίων από τη ρωσική Lukoil.

Οι τουρκικές εταιρείες πετρελαίου ωφελήθηκαν σημαντικά, με εκτιμώμενα κέρδη πάνω από 3 δισ. δολάρια μόνο για το 2023 και το 2024, χάρη στις μειώσεις τιμών που λάμβαναν (5-20 δολάρια ανά βαρέλι).

Πωλήσεις πετρελαϊκών προϊόντων σε κυρώμενες χώρες

Παρά τις κυρώσεις, τα διυλισμένα προϊόντα από τουρκικά διυλιστήρια που χρησιμοποιούν ρωσικό αργό πωλούνται ακόμα και στις ΗΠΑ, με έσοδα που αγγίζουν τα 38,3 εκατ. ευρώ μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2024 από το διυλιστήριο STAR προς τις αμερικανικές αγορές.

Οι συνολικές πωλήσεις πετρελαϊκών προϊόντων σε χώρες της ΕΕ και της G7 από τουρκικά διυλιστήρια απέφεραν στη Ρωσία φορολογικά έσοδα ύψους 750 εκατ. ευρώ μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2024.

Το 2024, οι εισαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων από τα διυλιστήρια της Τουρκίας και της Ινδίας σε δυτικές χώρες άγγιξαν τα 16 δισ. ευρώ, ενώ το ρωσικό αργό που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή τους είχε αξία 6,1 δισ. ευρώ.

Η συμφωνία Τραμπ – Ερντογάν και το LNG

Κατά τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν τον Σεπτέμβριο 2025, ο τούρκος πρόεδρος δεσμεύθηκε να αγοράσει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τις ΗΠΑ αξίας 43 δισ. δολαρίων μέσα στην επόμενη 20ετία.

Παρά αυτή την επένδυση, η Τουρκία διατηρεί σημαντικό μερίδιο αγοράς ρωσικού φυσικού αερίου, τροφοδοτώντας παράλληλα και την ΕΕ μέσω του αγωγού TurkStream, από τον οποίο εισάγει σχεδόν το 1/3 των συνολικών εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου.

Η Τουρκία παίζει ένα περίπλοκο και κερδοφόρο διπλό ρόλο στον ενεργειακό χάρτη, επωφελούμενη από τις γεωπολιτικές εντάσεις, τις σχέσεις με τη Ρωσία και τις πιέσεις των ΗΠΑ. Η εξάρτησή της από ρωσικό αργό και τα προϊόντα του, σε συνδυασμό με την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, δημιουργούν μια ισορροπία συμφερόντων που δεν είναι εύκολο να διαρραγεί.

Η αμερικανική προσπάθεια να περιοριστούν οι ρωσικές πωλήσεις πετρελαίου μέσω της Τουρκίας έχει σοβαρούς περιορισμούς, καθώς οι οικονομικές και πολιτικές συνέπειες μιας τέτοιας στροφής θα είναι τεράστιες για το ίδιο το τουρκικό ενεργειακό σύστημα και την οικονομία.

Πηγή: pagenews.gr