Νέα φάση γεωπολιτικής κινητικότητας
Μια πρωτοβουλία με έντονο γεωπολιτικό αποτύπωμα δρομολογεί η ελληνική κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, από το βήμα της Βουλής, ανακοίνωσε την πρόθεση της Αθήνας να καλέσει «όλους τους γείτονες» —όπως χαρακτηριστικά είπε— σε κοινή συνάντηση των παράκτιων κρατών της Μεσογείου, με σκοπό την εξέταση των μεγάλων εκκρεμοτήτων που αφορούν τις θαλάσσιες ζώνες, την ενεργειακή ασφάλεια και τις περιφερειακές ισορροπίες.
Η δήλωση αυτή δεν είναι απλώς διπλωματική πρωτοβουλία· αποτελεί μήνυμα ευρύτερης στρατηγικής. Στην ουσία, η Αθήνα επιχειρεί να τοποθετηθεί στο κέντρο μιας διαδικασίας που, αν προχωρήσει, μπορεί να αναδιαμορφώσει τον χάρτη συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι θαλάσσιες ζώνες στο επίκεντρο
Η αναφορά Μητσοτάκη στις θαλάσσιες ζώνες δεν ήταν τυχαία. Πρόκειται για το πιο ευαίσθητο και κρίσιμο ζήτημα των τελευταίων δεκαετιών. Η έλλειψη συμφωνιών οριοθέτησης μεταξύ πολλών χωρών της περιοχής έχει αποτελέσει διαρκή πηγή εντάσεων — από την Ελλάδα και την Τουρκία, έως τη Λιβύη, την Αίγυπτο και την Κύπρο.
Η ενεργειακή διάσταση είναι εξίσου καθοριστική. Οι θαλάσσιες ζώνες συνδέονται άμεσα με την εκμετάλλευση υποθαλάσσιων ενεργειακών κοιτασμάτων — φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων — που μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αυτάρκεια. Σε αυτό το πλαίσιο, ο αμερικανικός παράγοντας δείχνει έντονο ενδιαφέρον, καθώς μεγάλοι ενεργειακοί κολοσσοί των ΗΠΑ δραστηριοποιούνται ήδη ή σχεδιάζουν επενδύσεις στην περιοχή.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και η Κίμπερλι Γκιλφόιλ
Η επικείμενη άφιξη της νέας Αμερικανίδας πρέσβειρας, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, στην Αθήνα, αναμένεται να ενισχύσει τη γεωπολιτική διάσταση των εξελίξεων. Η Ουάσιγκτον φαίνεται να υιοθετεί μια πολιτική προώθησης συνεργασιών που διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και την ενεργειακή σταθερότητα.
Η παρουσία της Γκιλφόιλ – στελέχους με άμεση πρόσβαση στον πολιτικό κύκλο του Ντόναλντ Τραμπ – προσθέτει ένα ενδιαφέρον πολιτικό στοιχείο, ειδικά με τη συμμετοχή του Μασάντ Μπούλος, συμπεθέρου του Τραμπ, ο οποίος εμφανίζεται να δρα παρασκηνιακά στην προσπάθεια προσέγγισης των παράκτιων χωρών.
Μήνυμα προς την Τουρκία
Η φράση «με όλους τους γείτονές μας» έχει ιδιαίτερο βάρος. Η Αθήνα αφήνει ξεκάθαρα να εννοηθεί ότι δεν αποκλείει την Τουρκία από μια τέτοια διαδικασία. Η συμμετοχή της Άγκυρας, ωστόσο, παραμένει ζητούμενο, καθώς οι διαφορές για το εύρος των θαλασσίων ζωνών και την ερμηνεία του Δικαίου της Θάλασσας είναι γνωστές και βαθιές.
Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να προβάλει εικόνα πρωτοβουλίας, σταθερότητας και νομιμότητας, αποφεύγοντας να εμφανιστεί ως «ουραγός» των διεθνών πιέσεων. Όπως τονίζουν κυβερνητικές πηγές, «η Ελλάδα δεν φοβάται τον διάλογο, όταν αυτός γίνεται με σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου».
Ένα βήμα προς μια νέα εποχή στη Μεσόγειο;
Αν η πρωτοβουλία της Αθήνας λάβει σάρκα και οστά, θα πρόκειται για μια ιστορική διπλωματική κίνηση, ικανή να θέσει τις βάσεις για περιφερειακή συνεργασία σε ζητήματα που μέχρι σήμερα αποτελούσαν αιτίες αντιπαραθέσεων.
Ωστόσο, η επιτυχία μιας τέτοιας διάσκεψης θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι συμμετέχοντες είναι έτοιμοι να αφήσουν πίσω μονομερείς διεκδικήσεις και αναθεωρητικές πολιτικές.
Σε κάθε περίπτωση, η δήλωση Μητσοτάκη ανοίγει επίσημα τον διάλογο για ένα νέο πλαίσιο συνεννόησης στη Μεσόγειο — με την Ελλάδα στο τιμόνι και το βλέμμα στραμμένο στο Αιγαίο, την ενέργεια και τη σταθερότητα.