Νότια Αφρική: Επαναφορά Πυρηνικής Ενέργειας και Επένδυση 128 Δισ. Δολαρίων – Το Φιλόδοξο Σχέδιο Μέχρι το 2042

Η Νότια Αφρική επιστρέφει δυναμικά στην πυρηνική ενέργεια και επενδύει μαζικά σε φυσικό αέριο, μειώνοντας δραστικά την εξάρτηση από τον άνθρακα, σε ένα φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει σε ενεργειακή ασφάλεια και μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα έως το 2050. Το αναθεωρημένο Ολοκληρωμένο Σχέδιο Πόρων (IRP 2025), που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο στις 15 Οκτωβρίου 2025, προβλέπει επενδύσεις 2,23 τρισ. ραντ (128 δισ. δολάρια) έως το 2042, μετατρέποντας το ενεργειακό τοπίο της πιο βιομηχανικής χώρας της Αφρικής και δημιουργώντας χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Το IRP 2025: Μεγαλύτερη Επένδυση Μετα-απαρτχάιντ – Από τον Άνθρακα στην Καθαρή Μετάβαση

Ο υπουργός Ηλεκτρισμού και Ενέργειας Κγκοσιέντσο Ραμογκκόπα παρουσίασε το σχέδιο στις 19 Οκτωβρίου 2025, χαρακτηρίζοντάς το «το μεγαλύτερο επενδυτικό πρόγραμμα της μετα-απαρτχάιντ εποχής», που θα εξασφαλίσει ενεργειακή ασφάλεια και θα τονώσει την οικονομία κατά 3% έως το 2030. Το IRP, που θα δημοσιευθεί επίσημα έως τις 24 Οκτωβρίου, χαρτογραφεί το ενεργειακό μίγμα έως το 2039, προσθέτοντας 105 GW νέας ισχύος – ισοδύναμο με την ανοικοδόμηση της στόλου της Eskom δύο και μισές φορές.

Σήμερα, ο άνθρακας καλύπτει το 58% της παραγωγής, με διακοπές ρεύματος (load shedding) να πλήττουν την οικονομία κατά 1% του ΑΕΠ ετησίως. Το IRP μειώνει αυτή την εξάρτηση στο 27% έως το 2042, δίνοντας προτεραιότητα σε πυρηνική (από 3% σε 5%), φυσικό αέριο (6 GW), αιολική (7,34 GW), ηλιακή (11,27 GW) και υδροηλεκτρική (2 GW) ενέργεια. «Η ενέργεια δεν είναι πια κρίση – είναι καταλύτης ανάπτυξης», δήλωσε ο Ραμογκκόπα, τονίζοντας ότι το σχέδιο θα δημιουργήσει 100.000+ θέσεις εργασίας και θα αναζωογονήσει κατασκευές και βιομηχανία.

Πυρηνική Στροφή: Αναβίωση του Pebble-Bed και Διεθνής Υποστήριξη

Η πυρηνική ενέργεια επιστρέφει στο προσκήνιο, με 5,2 GW νέας ισχύος έως το 2042, αυξάνοντας το μερίδιό της από 3% σε 16% μαζί με το αέριο. Η Eskom, ο κρατικός πάροχος, θα αναβιώσει το πρόγραμμα modular pebble-bed reactors (από το 1999), που είχε «παγώσει» το 2010 μετά από δαπάνες 980 εκατ. δολαρίων. «Η πυρηνική είναι η πιο βιώσιμη λύση για σταθερή baseload», είπε ο Ραμογκκόπα, επισημαίνοντας ότι 14 κορυφαίοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί (π.χ. JPMorgan, HSBC) δεσμεύτηκαν να χρηματοδοτήσουν, ανοίγοντας πόρτες πέρα από παραδοσιακούς επενδυτές.

Το σχέδιο περιλαμβάνει nuclear industrialisation plan, με εξαγωγές τεχνολογίας και συνεργασίες με ΗΠΑ, Κορέα και Κίνα, στοχεύοντας σε πράσινη βιομηχανική επανάσταση. Η Koeberg Nuclear Power Station, με άδεια επέκτασης έως 2045, θα λειτουργήσει ως βάση, ενώ νέοι αντιδραστήρες θα χτίσουν σε πυρηνικό πάρκο, ενισχύοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία.

Αέριο και Ανανεώσιμες: Η Πράσινη Μετάβαση και η Ενεργειακή Ασφάλεια

Το φυσικό αέριο παίρνει ρόλο 6 GW αεριοκίνητων σταθμών, ως γέφυρα προς ανανεώσιμες, με εισαγωγές LNG από Μοζαμβίκη και Αίγυπτο. Οι αιολικές (7,34 GW) και ηλιακές (11,27 GW) θα καλύψουν το 50% νέας ισχύος, με storage (μπαταρίες) για σταθερότητα. Το σχέδιο προβλέπει zero carbon by 2050, σύμφωνα με το National Climate Change Response Policy, μειώνοντας εκπομπές CO2 κατά 30-40% έως 2030.

Η Eskom, μετά από βελτίωση load shedding (μόνο Stage 1 το 2025), θα επενδύσει R1 τρισ. σε ανανεώσιμες, με ιδιωτική συμμετοχή μέσω REIPPPP (Renewable Energy Independent Power Producer Procurement Programme). Το IRP είναι «ζωντανό», με ενημερώσεις κάθε 2 χρόνια, και εστιάζει σε απαιτήσεις (περιστροφικές διακοπές) και οικονομική ανάπτυξη (3% ΑΕΠ έως 2030).

Περιβαλλοντικές Αντιδράσεις: Νομικές Μάχες και Κριτική

Η στροφή σε πυρηνική και αέριο προκαλεί αντιδράσεις. Η Green Connection, με επικεφαλής στρατηγικής Liz McDaid, προειδοποιεί για «νέες νομικές μάχες» λόγω περιβαλλοντικών κινδύνων, ειδικά σε μια χώρα με ιστορία ατυχημάτων (π.χ. Koeberg 2023). Περιβαλλοντικές ΜΚΟ, όπως η groundWork, κατηγορούν το σχέδιο για «πράσινο πλύσιμο», καθώς το αέριο εκπέμπει CH4 (μεθάνιο), και απαιτούν 100% ανανεώσιμες. Η Earthlife Africa καλεί για δημόσια διαβούλευση, ενώ η Διεθνής Επιτροπή Πυρηνικής Ενέργειας (IAEA) υποστηρίζει, τονίζοντας «ασφάλεια και βιωσιμότητα».

Παρά την κριτική, το IRP εντάσσεται στο Just Energy Transition Partnership (JETP) (8,5 δισ. δολάρια από G7), που χρηματοδοτεί μετάβαση από άνθρακα σε πράσινη ενέργεια, δημιουργώντας 300.000 θέσεις.

Μια Μεγάλη Στροφή για Βιώσιμη Ανάπτυξη

Το IRP 2025 είναι η φιλόδοξη απάντηση της Νότιας Αφρικής στην ενεργειακή κρίση, με πυρηνική και αέριο να ηγούνται της μετάβασης από άνθρακα, και επενδύσεις 128 δισ. δολαρίων να στοχεύουν σε ασφάλεια και ανάπτυξη. Παρά τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, το σχέδιο υπόσχεται οικονομική ώθηση και πράσινη επανάσταση, με την Eskom να οδηγεί σε ένα μέλλον χωρίς διακοπές. Η επιτυχία του θα κριθεί από την υλοποίηση – και την ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και βιωσιμότητας.

Πηγή: Pagenews.gr