COP30: Δασικά ταμεία, δράση των αυτοχθόνων και η έλλειψη των ΗΠΑ καθορίζουν το μέλλον του πλανήτη

Καθώς ξεκινά η φετινή σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα στη Βραζιλία, το διακύβευμα είναι υψηλότερο από ποτέ. Ο κόσμος έχει αλλάξει δραματικά μέσα στη δεκαετία που πέρασε από τη συμφωνία–ορόσημο του Παρισιού, αλλά όχι με τους τρόπους που ανέμεναν ή ήλπιζαν. Η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζεται με ρυθμό ταχύτερο απ’ ό,τι οι κοινωνίες μπορούν να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Έχει σημειωθεί πρόοδος — πάνω από έναν βαθμό Κελσίου έχει αφαιρεθεί από τις προβλέψεις μελλοντικής ανόδου της θερμοκρασίας από το 2015 — ωστόσο η έλλειψη αρκετής προόδου θα αποτελέσει κεντρικό θέμα των επόμενων δύο εβδομάδων, καθώς οι διπλωμάτες συγκεντρώνονται στο Μπελέμ για τις ετήσιες διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα.

Ο στόχος είναι απλός, αλλά φιλόδοξος: οι χώρες να συνεργαστούν ώστε να αποτραπούν οι χειρότερες συνέπειες της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Η κλιματική αλλαγή ήδη κλιμακώνει καταστροφές που σημαίνουν ζωή ή θάνατο για δισεκατομμύρια ανθρώπους, και κάθε καθυστέρηση επιδεινώνει την κατάσταση.

Στο επίκεντρο οι αυτόχθονες πληθυσμοί

Με το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου κυριολεκτικά δίπλα της, το Μπελέμ αναδεικνύει τον ρόλο των αυτοχθόνων και της διαχείρισης της γης στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Η κυβέρνηση του προέδρου Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα — η πρώτη στη Βραζιλία με Υπουργείο Αυτόχθονων Λαών — αναμένει περισσότερους από 3.000 αυτόχθονες εκπροσώπους μέσα στον μήνα, έναντι μόλις 170 στην περσινή σύνοδο στο Αζερμπαϊτζάν.

«Αυτή τη φορά, οι παγκόσμιοι ηγέτες έρχονται στο Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου, πιο κοντά στα σπίτια μας, στους ποταμούς μας, στα εδάφη μας», δήλωσε η Ολίβια Μπίσα, επικεφαλής του έθνους Τσάπρα στο Περού. Παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν να εκπροσωπούν τις φυλές τους επισήμως, οι αυτόχθονες αναμένεται να έχουν μεγαλύτερο ρόλο ως εκπρόσωποι των κρατών τους. «Πρέπει να είμαστε μέσα στο δωμάτιο, όχι απ’ έξω», τόνισε.

Οι κινητοποιήσεις τους έχουν αναδείξει τις αντιφάσεις της Βραζιλίας, η οποία προβάλλει εαυτόν ως υπερασπιστή του Αμαζονίου, ενώ ο Λούλα ενέκρινε πρόσφατα έργο εξόρυξης πετρελαίου στις εκβολές του ποταμού, προκαλώντας αντιδράσεις.

Πρόοδος στην προστασία των δασών

Λίγο πριν από την έναρξη της συνόδου, δεκάδες χώρες δεσμεύθηκαν να στηρίξουν τον νέο μηχανισμό του Λούλα για την προστασία των απειλούμενων δασών, το Tropical Forests Forever Facility, που συγκέντρωσε δεσμεύσεις 5,5 δισ. δολαρίων, με τη συμμετοχή Νορβηγίας, Γαλλίας, Βραζιλίας και Ινδονησίας. Η Γερμανία ανακοίνωσε σημαντική συνεισφορά. Ο μηχανισμός φιλοδοξεί να κινητοποιήσει έως και 125 δισ. δολάρια.

Χρηματοδοτούμενο μέσω τίτλων χρέους αντί δωρεών, το ταμείο θέλει να αντιστρέψει τα οικονομικά κίνητρα της αποψίλωσης, καθιστώντας πιο συμφέρουσα τη διατήρηση των δασών. Περισσότερες από 70 χώρες θα είναι επιλέξιμες για πληρωμές εφόσον περιορίζουν την αποψίλωση. Όσοι αποτυγχάνουν θα βλέπουν τις απολαβές τους να μειώνονται ανά εκτάριο καταστροφής.

Ηχηρή απουσία των ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα στείλουν υψηλόβαθμο αξιωματούχο στη σύνοδο COP30. Ο πρόεδρος Τραμπ είχε χαρακτηρίσει την κλιματική αλλαγή «απάτη» και απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού την πρώτη ημέρα της προεδρίας του. Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τέιλορ Ρότζερς δήλωσε: «Ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική και εθνική ασφάλεια της χώρας μας για ασαφείς κλιματικούς στόχους που σκοτώνουν άλλες χώρες».

Υπάρχουν ανησυχίες ότι η απουσία των ΗΠΑ — καθοριστική κατά το παρελθόν στη συνεργασία με Κίνα και στη χρηματοδότηση φτωχών χωρών — μπορεί να σημάνει οπισθοχώρηση στην παγκόσμια πολιτική για το κλίμα.

Η Συμφωνία του Παρισιού, δέκα χρόνια μετά

Πριν από δέκα χρόνια, οι χώρες συνήψαν την ιστορική συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η μέση ετήσια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 0,46°C, μία από τις μεγαλύτερες δεκαετείς αυξήσεις που έχουν καταγραφεί.

Η Συμφωνία του Παρισιού στόχευε στον περιορισμό της υπερθέρμανσης στον 1,5°C, αλλά πολλοί επιστήμονες θεωρούν πλέον ότι δύσκολα θα διατηρηθεί το όριο. Παράλληλα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γίνονται φθηνότερες από τα ορυκτά καύσιμα και, αν εφαρμοστούν οι δεσμεύσεις των χωρών, θα μπορούσαν να αποφευχθεί πάνω από ένας βαθμός επιπλέον υπερθέρμανσης.

Σε αντίθεση με προηγούμενες συνόδους και συμφωνίες, φέτος δεν αναμένεται νέα μεγάλη συμφωνία. Οι διοργανωτές και οι αναλυτές χαρακτηρίζουν τη φετινή σύνοδο ως «COP της εφαρμογής».

«Όσοι προσέρχονται στο Μπελέμ με το ερώτημα “ποια συμφωνία θα προκύψει;” κάνουν τη λάθος ερώτηση», δήλωσε η πρώην επικεφαλής για το κλίμα του ΟΗΕ, Κριστιάνα Φιγκέρες.

Πηγή: pagenews.gr