Η Ευρώπη «all in» στην άμυνα: Von der Leyen ανοίγει το κουτί του Πανδώρας για SAFE 2

Von der Leyen βάζει φωτιά στις Βρυξέλλες: Το SAFE 1 «έκαψε» – και τώρα ζητούν το SAFE 2 πριν καλά-καλά ξεκινήσει

Σε μια βραδιά που έμοιαζε με στρατηγικό πόκερ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έριξε τη βόμβα: το αρχικό SAFE (Security Action for Europe), το πρόγραμμα δανείων 150 δισ. ευρώ για αμυντικά έργα, έχει υπερκαλυφθεί από αιτήσεις 190 δισ. – και μάλιστα πριν διανεμηθεί ούτε ένα ευρώ! Μιλώντας σε εκδήλωση του Politico στις 11 Δεκεμβρίου 2025, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε: «Περισσότερα έχουν γίνει για την άμυνα τον τελευταίο χρόνο από ό,τι τις τελευταίες δεκαετίες». Και συμπλήρωσε: «Ορισμένα μέλη ζητούν ήδη ένα δεύτερο πρόγραμμα». Δύο ανώνυμοι αξιωματούχοι της ΕΕ επιβεβαίωσαν στο Reuters ότι η Κομισιόν εξετάζει σοβαρά την ιδέα ενός SAFE 2, με πιθανή έναρξη το 2026 – «είναι πολύ νωρίς για αριθμούς, αλλά η ζήτηση είναι φωτιά», είπαν χαρακτηριστικά. Σε εποχή όπου η Ρωσία απειλεί τα σύνορα και ο Τραμπ (;) αμφισβητεί το NATO, η ΕΕ λέει «all in» – και το SAFE γίνεται το τζόκερ.

Τι είναι το SAFE; Το «μαγικό» δάνειο που κάνει την άμυνα… φθηνή και ευρωπαϊκή

Το SAFE, που εγκρίθηκε τον Μάιο 2025 και μπήκε σε ισχύ στις 29 Μαΐου, είναι η ΕΕ σε ρόλο «τραπεζίτη» της άμυνας: δανείζεται συλλογικά από τις αγορές με χαμηλό επιτόκιο (χάρη στην AAA πιστοληπτική της αξιολόγηση) και τα δίνει στις χώρες-μέλη για αμυντικά projects – πυραύλους, drones, κυβερνοάμυνα. Διάρκεια δανείου έως 45 χρόνια, με 10 χρόνια χάριτος για κεφάλαιο – ένα όνειρο για κυβερνήσεις που στραγγίζονται από τον πληθωρισμό. Μέχρι τώρα, 19 χώρες υπέβαλαν σχέδια εθνικών επενδύσεων, με συνολικές αιτήσεις 190 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας το ταβάνι των 150 δισ. Και δεν είναι μόνο για «δικούς μας»: πολλές χώρες θέλουν να το χρησιμοποιήσουν για την ουκρανική βιομηχανία όπλων, ενισχύοντας το «ευρωπαϊκό» κομμάτι της αλυσίδας εφοδιασμού. Η von der Leyen μίλησε για «800 δισ. επενδύσεις μέχρι 2030» – πενταπλάσια από τα 8 δισ. της δεκαετίας 2010-2020.

Γιατί τώρα; Ρωσία στις πύλες, ΗΠΑ «out» – Η Ευρώπη χτίζει το δικό της «τείχος»

Ο κόσμος άλλαξε απότομα: η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (2022-) και οι εκλογές στις ΗΠΑ (2024) έχουν κάνει την ΕΕ να νιώθει «γυμνή». «Περισσότερα έχουν γίνει τον τελευταίο χρόνο από ό,τι δεκαετίες», είπε η von der Leyen, αναφερόμενη στο νέο Επίτροπο Άμυνας και το πρώτο σχέδιο ετοιμότητας. Χώρες όπως Πολωνία, χώρες Βαλτικής και Γερμανία πιέζουν για κοινή αγορά όπλων – όχι αμερικανικών, αλλά ευρωπαϊκών, για να «γεμίσουν» η βιομηχανία και να μειωθεί η εξάρτηση. Το SAFE 1 είναι μέρος του ReArm Europe/Readiness 2030, που στοχεύει σε 800 δισ. δαπάνες. Και το SAFE 2; «Θα χρειαστεί να το αναπτύξουμε – το ερώτημα είναι πότε», δήλωσε αξιωματούχος, βλέποντας 2026 ως ιδανική χρονιά. Η ζήτηση δείχνει: η Ευρώπη θέλει να γίνει «φάρος» άμυνας, όχι «πελάτης».

Ποιοι κερδίζουν; Βιομηχανίες όπλων, Ουκρανία – και ίσως η Ελλάδα με drones και πυραύλους

Το SAFE δεν είναι απλώς χρήματα – είναι «ευρωπαϊκός καταναλωτισμός»: τα δάνεια πηγαίνουν σε projects που αγοράζουν από ευρωπαϊκές εταιρείες, ενισχύοντας γίγαντες όπως Rheinmetall (Γερμανία), Thales (Γαλλία) και Leonardo (Ιταλία). Η Ουκρανία παίρνει boost: πολλές χώρες θέλουν να χρηματοδοτήσουν την τοπική παραγωγή όπλων, κάνοντας το Κίεβο «hub» ευρωπαϊκής άμυνας. Για την Ελλάδα; Με τον προϋπολογισμό άμυνας στα 7,5 δισ. ευρώ (2025), το SAFE μπορεί να καλύψει αγορές όπως Rafale, Belharra και drones – εξοικονομώντας εκατομμύρια σε τόκους. Η Αθήνα, με συμμαχίες σε Ανατολική Μεσόγειο, βλέπει ευκαιρία να γίνει «πόλος» για Κύπρο και Ισραήλ. Αλλά χρειάζεται εθνικό σχέδιο: «Πρέπει να πιέσουμε για μερίδιο», λένε πηγές στο Μαξίμου.

Το SAFE 2: Πόσα χρήματα, πότε και πώς – Η ΕΕ παίζει με φωτιά σε καιρός κρίσης

Το μέγεθος του SAFE 2; Άγνωστο ακόμα – ίσως άλλα 150 δισ., για να φτάσει τα 300 συνολικά. Η Κομισιόν θα το συζητήσει στο 2026, με έμφαση σε «κρίσιμα» όπως πυραύλους Patriot, cyber και AI. Κίνδυνοι; Χρέος: η ΕΕ δανείζεται, οι χώρες αποπληρώνουν – και με τον πληθωρισμό, μπορεί να γίνει «παγίδα». Πολιτικά; Οι «φιλειρηνιστές» (π.χ. Ισπανία) διστάζουν, αλλά η πίεση από Ανατολική Ευρώπη κερδίζει έδαφος. Η von der Leyen το είπε ξεκάθαρα: «Εξαιρετικά μέτρα για εξαιρετικούς καιρούς». Και με τον Καναδά να μπαίνει στο παιχνίδι (Δεκέμβριος 2025), το SAFE γίνεται transatlantic – αφήνοντας τις ΗΠΑ «έξω».

Η Ελλάδα στο «τραπέζι»: Με 190 δισ. αιτήσεις, η Αθήνα μπορεί να πάρει «κομμάτι» – αλλά χρειάζεται ταχύτητα

Με την υπερκατάθεση αιτήσεων, χώρες όπως η Ελλάδα (με F-35 και frigates στον ορίζοντα) έχουν ευκαιρία για φθηνά δάνεια. «Η ζήτηση δείχνει ότι η άμυνα είναι προτεραιότητα – και το SAFE 2 θα το κάνει μόνιμο», λένε αναλυτές. Αλλά η ΕΕ προειδοποιεί: «Δεν είναι δωρεάν – είναι επένδυση». Η von der Leyen κλείνει με ερώτηση: «Πότε;» Η απάντηση; Σύντομα – πριν η Ρωσία «χτυπήσει» ξανά.

Πηγή: Pagenews.gr