Βιτριόλι

Βιτριόλι
Το θειικό οξύ ή βιτριόλι είναι χημική ένωση με μοριακό τύπο H2SO4.

Η ανακάλυψη του θειικού οξέος πιστώνεται στον αλχημιστή Αμπού Μούσα Τζαμπίρ ιμπν Χαγιάν αλ-Αζντί (Γκεμπέρ) του 8ου αιώνα. Το οξύ μελετήθηκε αργότερα, τον 9ο αιώνα από τον Πέρση γιατρό και αλχημιστή Ιμπν Ζακαρίγια αλ-Ραζί (Ραζής), που το απόκτησε με ξηρή απόσταξη ορυκτών, που περιείχαν ένυδρο θειικό σίδηρο (FeSO4·7H2O) και ένυδρο θειικό χαλκό (CuSO4·5H2O), εξαντλητικά, λαμβάνοντας νερό (H2O) και τριοξείδιο του θείου (SO3), τα οποία με ανάμειξη δίνουν (υδατικό) διάλυμα θειικού οξέος.

Αυτή η μέθοδος διαδόθηκε στην Ευρώπη μέσω μεταφράσεων αραβικών και περσικών εγχειριδίων που καταγράφηκαν σε βιβλία αλχημιστών όπως ο Γερμανός Αλβέρτος ο Μέγας (Albertus Magnus) του 13ου αιώνα. Το θειικό οξύ ήταν γνωστό στη Μεσαιωνική Ευρώπη ως «έλαιο βιτριολιού» ή «πνεύμα βιτριολιού» ή απλούστερα ως «βιτριόλι», ανάμεσα σε άλλα ονόματα.

Η κεντρική λέξη «βιτριόλι» προέρχεται από τη λατινική λέξη vitreus, δηλαδή γυαλί, σχετιζόμενο με την υαλώδη εμφάνιση των ένυδρων θειικών αλάτων, που επίσης είχαν το όνομα «βιτριόλι». Συγκεκριμένα:

  • Ο θειικός χαλκός (ΙΙ) (CuSO4) ονομαζόταν «μπλε βιτριόλι» ή «ρωμαϊκό βιτριόλι».
  • Ο θειικός ψευδάργυρος (ZnSO4) ονομαζόταν «λευκό βιτριόλι».
  • Ο θειικός σίδηρος (ΙΙ) (FeSO4) ονομαζόταν «πράσινο βιτριόλι».
  • Ο θειικός σίδηρος (ΙΙΙ) [Fe2(SO4)3] ονομαζόταν «βιτριόλι του Άρη».
  • Το θειικό κοβάλτιο (CoSO4) ονομαζόταν «κόκκινο βιτριόλι», αν και το ίδιο όνομα ήταν και ένας τεχνικός όρος του 20ού αιώνα για έναν βαθμό (συγκέντρωση) υδατικού διαλύματος θειικού οξέος.

Το βιτριόλι ευρύτατα θεωρούνταν η πιο σημαντική αλχημιστική ουσία, ιδιαίτερα για τη χρήση της ως φιλοσοφική λίθο. Πολύ καθαρό βιτριόλι χρησιμοποιούνταν ως ένα μέσο για την αντίδραση με άλλες ουσίες. Αυτό οφειλόταν πολύ στο ότι δεν αντιδρά με το χρυσό, η παραγωγή του οποίου ήταν ο στόχος της αλχημιστικής διεργασίας. Η σημασία του βιτριολιού για την αλχημεία τονίζεται στην αλχημιστική συμβουλή «Visita Interiora Terrae Rectificando Invenies Occultum Lapidem», που σήμαινε: «Επισκέψου το εσωτερικό της Γης και καθαρίζοντας θα βρεις τη μυστική (φιλοσοφική) λίθο». Το κείμενο αυτό προέρχεται από το γερμανό αλχημιστή του 15ου αιώνα Βασίλειο Βαλεντίνο (Basilius Valentinus), στο σύγγραμμά του «L’ Azoth des Philosophes».

Βιτριόλι σχετικές ειδήσεις: