Μέτρα – ασπίδα για την κρίση

Ο Δημήτρης Μιχαλέλης γράφει στο pagenews.gr για το πώς η έκρηξη στις τιμές της ενέργειας και των προϊόντων βγάζει από τα κυβερνητικά συρτάρια τα σχέδια νέων παρεμβάσεων

 Καλές είναι οι εντυπώσεις και φρόνιμο είναι να τις κερδίζει κάποιος, παρά να τις χάνει, ακόμη και σε επίπεδο…λεκτικών διαξιφισμών, όπως συμβαίνει το τελευταίο δεκαήμερο.

Καλύτερη όμως είναι η εικόνα της οικονομίας, καθώς οι μάχες της καθημερινότητας κρίνουν πάντα τον νικητή και τον ηττημένο των εκλογών. Κι αυτό το γνωρίζουν στην Κυβέρνηση.

Η πρώτη «πράξη» του κυβερνητικού σχεδίου είναι η δημιουργία του αφηγήματος για όσες επιτυχίες και παρεμβάσεις έχουν σημειωθεί στην Οικονομία από τον Ιούλιο του 2019. Δεν είναι λίγες. Όμως, λίγη δεν είναι ούτε η πίεση, πολιτική και κοινωνική, που αισθάνεται η Κυβέρνηση για επιπλέον μέτρα, καθώς η ενεργειακή κρίση και οι αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων έχουν δημιουργήσει ένα αρνητικό δίπολο απέναντι στη θετική ατζέντα που θέλει να προωθήσει το Μέγαρο Μαξίμου.

Η διπλή πρόκληση

Την ίδια ώρα και με δεδομένες τις πιέσεις τόσο από τη διεθνή ενεργειακή κρίση, όσο και από την καθημερινότητα των νοικοκυριών, η Κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει μια διπλή πρόκληση: να αποφύγει το δημοσιονομικό εκτροχιασμό και να προετοιμαστεί για το δύσκολο 2023 που θα απαιτηθούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο πλεονάσματα. Κι αυτό θα ζητηθεί και από την Ελλάδα, μια χώρα που έχει βγει από πολλαπλές κρίσεις και τη στιγμή που πάει να «σηκώσει κεφάλι» βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δίδυμη κρίση –υγειονομική και ενεργειακή- που αν και διεθνής, εντούτοις αποδυναμώνει περαιτέρω την ήδη εξουθενωμένη Ελληνική Οικονομία.

Η βελτίωση τόσο των δεικτών όσο και της ανταγωνιστικότητας, σε συνδυασμό με επενδυτικές κινήσεις, δημιούργησαν περιθώρια για τις μέχρι σήμερα παροχές και παρεμβάσεις. Όμως η (διεθνής) κρίση μαίνεται και όλες οι κυβερνήσεις προχωρούν σε έκτακτες κινήσεις για να την τιθασεύσουν. Αυτό θα συνεχίζει να πράττει και η Ελληνική Κυβέρνηση, καθώς είναι οφθαλμοφανή τόσο τα προβλήματα όσο και η ανάγκη παρεμβάσεων.

Ρεκόρ στη βενζίνη

Εδώ και δυο ημέρες η βενζίνη πωλείται ακριβότερα από ποτέ! Πρέπει να πάμε σχεδόν δέκα χρόνια πίσω, τον Αύγουστο του 2012 για να συναντήσουμε παραπλήσια τιμή-ρεκόρ στην πανελλαδική μέση τιμή (αμόλυβδη 95 οκτανίων): τότε ήταν 1,838 ευρώ ανά λίτρο, ενώ από προχθές είναι 1,841! (σ.σ: σύμφωνα με τα στοιχεία του παρατηρητηρίου τιμών υγρών καυσίμων). Και εννοείται ότι σε πολλές περιοχές, ιδίως σε νησιά, η αμόλυβδη είναι ήδη πάνω από τα 2 ευρώ…

Τα καύσιμα βάζουν φωτιά στο οικονομικό επιτελείο, το οποίο  μελετά πώς θα αντιδράσει. Έτσι κι αλλιώς, όπως λένε, « η Κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι βρίσκεται δίπλα στην κοινωνία σε κάθε έκτακτη και απρόβλεπτη περίσταση.  Αυτό έκανε στην περίπτωση της πανδημία, αυτό κάνει και απέναντι στις ανατιμήσεις που προκαλεί η παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Υλοποιεί μέτρα και πολιτικές, προκειμένου οι όποιες ανατιμήσεις να έχουν το μικρότερο δυνατό αποτύπωμα στον οικογενειακό προϋπολογισμό».

Οι σταθμοί και ο κατώτατος μισθός

Υπάρχουν κάποιες κρίσιμες ημερομηνίες όπου προβλέπεται να γίνουν ανακοινώσεις που θα επηρεάσουν την οικονομική πολιτική: στα μέσα Φεβρουαρίου αναμένεται να ανακοινωθεί από την ΕΛΣΤΑΤ το δείκτη τιμών καταναλωτή (πόση θα είναι η αύξηση;), ενώ αρχές Μαρτίου θα μάθουμε το ρυθμός ανάπτυξης του 2021. Αμφότερα τα στοιχεία θα διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση, τόσο του οικονομικού κλίματος, όσο και των κυβερνητικών αποφάσεων. Για παράδειγμα ο ρυθμός ανάπτυξης μπορεί να συνδυαστεί με τη συζήτηση για τη διαμόρφωση του νέου κατώτατου μισθού που θα ισχύει από 1^ης Μαΐου. Άλλωστε στα μέσα Μαρτίου –σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί- θα γίνεται και η διαβούλευση που θα οδηγήσει στη σύνταξη του πορίσματος για να εισηγηθεί κατόπιν ο υπουργός Εργασίας, προς το υπουργικό συμβούλιο το νέο κατώτατο μισθό.

Κι αν ο νέος κατώτατος μισθός είναι ειλημμένη απόφαση, οι συζητήσεις και οι σχεδιασμοί για τις παρεμβάσεις στην αγορά (ενέργεια, τιμές, ακρίβεια) είναι σε πλήρη εξέλιξη. Έχουν κατατεθεί πολλές προτάσεις, υπάρχουν πολλές σκέψεις. Παράλληλα υπάρχει, όπως προείπαμε και μεγάλη πίεση. Και είναι κρίσιμο τις επόμενες ημέρες –και μέχρι να ανακοινωθούν οι τελικές αποφάσεις της Κυβέρνησης- τα στελέχη που θα διατυπώνουν δημόσιο λόγο να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικά αποφεύγοντας είτε μεγαλοστομίες, είτε αποστολή αντιφατικών μηνυμάτων, είτε πολυγλωσσία…

Ασκήσεις μειώσεων

Οι πληροφορίες του pagenews.gr επιμένουν ότι τα σενάρια παρεμβάσεων που επεξεργάζονται το Μαξίμου και το οικονομικό επιτελείο, σταθερά θα κινούνται σε δυο άξονες: στην ενέργεια και τις τιμές που ανεβαίνουν. Παράλληλα, τα διαθέσιμα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της η Κυβέρνηση είναι:

• Έλεγχοι και ρύθμιση αγοράς
• Επανεξέταση συμφωνιών προμήθειας ενέργειας
• Μείωση ΦΠΑ σε (κάποια) τρόφιμα
• Μείωση ΦΠΑ ενέργειας σε επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα ευρείας κατανάλωσης.

Επίσης, έχουν διατυπωθεί σκέψεις για δυο παρεμβάσεις στις συντάξεις: επίδομα στους συνταξιούχους (με τη μορφή εφάπαξ) και αναστολή καταβολής φόρου στα αναδρομικά.

Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταικούρας, όταν καλείται να τοποθετηθεί για όλα αυτά απαντάει: «δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα»! Ήδη, η μείωση του ΕΝΦΙΑ, που ανακοινώθηκε, υπολογίζεται ότι έχει κόστος 350 εκατ. ευρώ. Κι αν συνυπολογιστεί  και το κόστος των –πρόσφατων- μέτρων για τους αγρότες, ύψους 50 εκατομμυρίων, φθάνουμε σε μια συνολική παρέμβαση 400 εκατομμυρίων ευρώ.  «Συνετή δημοσιονομική πολιτική» λέει και ξαναλέει η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών. Και ήδη επεξεργάζεται το βασικό σενάριο: που είναι η μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα.

Μια τέτοια άσκηση θα έχει ένα σημαντικό κόστος, το οποίο πρέπει να αναζητηθεί για να καλυφθεί από τους επιτελείς της Οικονομίας. Ενδεικτικά να σημειώσουμε ότι –για παράδειγμα- το κρέας έχει συντελεστή 13% και αποδίδει 500 εκατ ευρώ και η μετάταξή του στο 6% θα κόστιζε 25 εκατομμύρια ευρώ για κάθε μήνα. Αντιστοίχως, τα κόστη μείωσης ΦΠΑ,σε βάθος 12μηνου υπολογίζονται για το ψωμί περί τα 100 εκατ. φρούτα 170 εκατ ευρώ.

Πέντε πυλώνες

Σε κάθε περίπτωση, όπως λένε συνεργάτες του Πρωθυπουργού, οποιαδήποτε παρέμβαση γίνεται στηρίζεται και θα στηρίζεται στους πέντε πυλώνες, που όρισαν τη μέχρι τώρα οικονομική πολιτική:

• Μόνιμα μέτρα αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, τα οποία διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: α) Μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. β) Αύξηση του κατώτατου μισθού που θα συμπληρωθεί με δεύτερη γενναία αύξηση, τον Μάιο. Και γ) Δράσεις αύξησης της απασχόλησης.
• Βραχυπρόθεσμα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Μέτρα συνολικού ύψους 1,35 δισ. ευρώ το τελευταίο 4μηνο του 2021, στα οποία προστέθηκαν άλλα 400 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο, καλύπτοντας και τις επιχειρήσεις.
• Μέτρα στήριξης που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, και τα οποία ξεπερνούν τα 43,8 δισ. ευρώ για την περίοδο 2020-2022. Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα έχει την 3η καλύτερη επίδοση στην αποκατάσταση των απωλειών εισοδημάτων και έχει σχεδόν εξουδετέρωσε την απώλεια εισοδήματος του φτωχότερου 20%.
• Έλεγχο στη λειτουργία της αγοράς. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού αναπτύσσει δράσεις για την αποτροπή καρτέλ στα σούπερ μάρκετ, στη χονδρεμπορική αλυσίδα, και γενικά σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Το τελευταίο διάστημα έγιναν οι περισσότεροι έλεγχοι της δεκαετίας.
• Αξιοποίηση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» έχουν ήδη ενταχθεί 103 έργα, με προϋπολογισμό που υπερβαίνει τα 6 δισ. ευρώ.

Το βέβαιο είναι ότι η έκρηξη των τιμών στην ενέργεια (και κατ’ επέκταση στην αγορά και τα τρόφιμα) βάζει φωτιά στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Βάζει όμως και την Κυβέρνηση πρόωρα στη διακεκαυμένη ζώνη των συζητήσεων (και) με τους εταίρους. Διότι, ό,τι γίνεται στη χώρα μας, το βλέπουν και στο εξωτερικό. Και ήδη τα κόστη δανεισμού, για όλους, πολλώ δε μάλλον για την Ελλάδα, έχουν αρχίσει να σκαρφαλώνουν…