Σερβία – Κόσοβο: Η αδιέξοδη πολιτική της Ε.Ε.

Διατηρούν τα οδοφράγματά τους οι Σέρβοι στο βόρειο τμήμα του Κοσσόβου, διαμαρτυρόμενοι με αυτόν τον τρόπο για την κατηγορία που διατυπώνουν οι Κοσοβάροι ότι ένας Σέρβος πρώην αξιωματικός συμμετείχε σε τρομοκρατικές ενέργειες. Σύμφωνα με την ειδησεογραφία, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρενέβη άμεσα. Μένει όμως να διευκρινιστούν οι επιδιώξεις των Βρυξελλών.

Ο ύπατος εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική της Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ, καλεί τους Σέρβους να αποσύρουν όλα τα οδοφράγματα και αντιτάσσεται στις τις κατά της EULEX, δηλαδή στην αποστολή της Ε. Ε. για το κράτος δικαίου στο Κόσοβο. Ο Μπορέλ υποστηρίζει ότι η ΕΕ « δεν θα ανεχθεί επιθέσεις κατά της EULEX ή τη χρήση βίαιων, εγκληματικών πράξεων στο βορρά του Κοσόβου. Οι Σέρβοι πρέπει να απομακρύνουν αμέσως τα οδοφράγματα. Η ειρήνη πρέπει να αποκατασταθεί. Η EULEX θα συνεχίσει να συντονίζεται με τις αρχές του Κοσόβου και την KFOR».

Υπενθυμίζεται ότι η KFOR είναι όργανο του ΝΑΤΟ, διεθνής ειρηνευτική δύναμη της Συμμαχίας στο Κόσοβο.

Υπενθυμίζεται ότι, το Σάββατο, ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ανακοίνωσε πως το Βελιγράδι θα καταθέσει επίσημο αίτημα στον διοικητή της KFOR για την επιστροφή στο Κόσοβο χιλίων Σέρβων αστυνομικών και στρατιωτών. Ο Βούτσιτς επικαλέστηκε το Ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από το 1999 που προβλέπει αυτό το ενδεχόμενο υπό προϋποθέσεις και με την έγκριση της διοίκησης της KFOR.

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι, κατηγόρησε τη Σερβία ότι υποκινεί τα επεισόδια στο Κόσοβο και αποκάλεσε «απειλή εισβολής» το αίτημα της Σερβίας αναφορικά με την αστυνομική και στρατιωτική παρουσία στο Κόσοβο.

Η Ε.Ε. παρεμβαίνει στη διένεξη παίρνοντας τη θέση των Κοσοβάρων, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από τους Σέρβους ως «έθνος χωρίς παρελθόν» και «πληρωμένα πιστόλια».  Η Σερβία είναι αντίθετη στην ιδέα της αναγνώρισης του κράτους και εκτιμά ότι το Κόσοβο χαίρει ελάχιστης διεθνούς εκτίμησης και ότι επιχειρεί να επιτύχει την αναγνώρισή του μέσα από την ευρωπαϊκή του προοπτική.

Η Ένωση, από την στενά δική της πλευρά, έχει αντλήσει το μάθημα της ένταξης της «διχασμένης» Κύπρου το 2004 και δεν θα εισάγει πλέον διμερείς διαφορές. Σε αυτό το σημείο στηρίζεται και η επίμονη άρνηση των Σέρβων, οι οποίοι δεν λαθεύουν στην εκτίμησή τους.

Για να βοηθήσει στην επίλυση της άρνησης της Σερβίας να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, που ανακηρύχθηκε μονομερώς τον Φεβρουάριο του 2008, η Ε.Ε. υποστηρίζει τον διάλογο από το 2011. Έχουν επιτευχθεί περισσότερες από σαράντα συμφωνίες αλλά η συχνά αποκλίνουσα ερμηνεία τους, ακόμη και η άρνηση εφαρμογής τους, δημιουργούν αυξημένη δυσπιστία. Επιπλέον, η μη αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου από πέντε κράτη μέλη αποδυναμώνει τη θέση της Ε.Ε. Πρόκειται για την Ελλάδα, την Κύπρος, την Ισπανία, την Ρουμανία και την Σλοβακία.

Ο Βούτσιτς επανεξελέγη με 58,5% των ψήφων τον Απρίλιο του 2022 και συνέχισε να υποστηρίζει ότι η Σερβία δεν θα αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο. Από την πλευρά του, ο Άλμπιν Κούρτι, πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου από το 2021, δεν θέλει πλέον μικρά βήματα, αλλά αμοιβαιότητα και αναγνώριση της χώρας του από το Βελιγράδι. Η Σερβία είναι όμηρος του Κοσσυφοπεδίου στην πορεία του προς την Ε.Ε., ενώ το κράτος των Κοσοβάρων μπλοκάρεται στην πράξη από πέντε κράτη μέλη που δεν το αναγνωρίζουν. Η επιτυχία του διαλόγου ανάμεσα σε Σέρβους και Κοσοβάρους θα εξαρτηθεί από τις προοπτικές ένταξης των δύο χωρών. Η Γερμανία και η Γαλλία φαίνεται τώρα να υποστηρίζουν μια διαδικασία δύο σταδίων: εξομάλυνση των σχέσεων και στη συνέχεια, αναγνώριση. Όμως η Ένωση υποφέρει από το ότι δεν έχει ορίσει μια σαφή θέση.

Το Κοσσυφοπέδιο παραμένει υπό ένα καθεστώς άτυπου διπλού «προτεκτοράτου»: αυτό της Αποστολής Προσωρινής Διοίκησης των Ηνωμένων Εθνών στο Κοσσυφοπέδιο με την απόφαση 1244 του 1999 και της KFOR.

Ο Μπορέλ εύλογα διατυπώνει παρασκηνιακά επιφυλάξεις για την πολιτική που προτείνει το γαλλογερμανικό ζεύγος, αν και ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας δεν έχει όσες αρμοδιότητες θα επιθυμούσε. Η πολιτική αυτή, αντί να κατευνάζει τα πάθη και να επιτυγχάνει την σταδιακή ομαλοποίηση, παράγει τα αντίθετα αποτελέσματα. Κι αυτό δεν είναι ευθύνη αποκλειστικά των Σέρβων ή του Κοσόβου.