Η επόμενη μέρα της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν

Η σχέση Μητσοτάκη-Ερντογάν, μετά την επανεκλογή αμφοτέρων κατά τις φετινές εκλογικές τους δοκιμασίες, δείχνει να έχει βρει σταθερό βηματισμό, βάζοντας στην άκρη το πρόσφατο παρελθόν των εντάσεων και της εμπρηστικής ρητορικής και προχωρώντας προς ένα μέλλον θετικών προσδοκιών, αλλά χωρίς εξασφαλίσεις.

Από το περιθώριο της Ατλαντικής Συνόδου του Ιουλίου, όπου και έσπασε ο πάγος, οι ηγέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας βρήκαν την ευκαιρία μιας νέας συνάντησης, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, σε κλίμα, κατά τους παρατηρητές της σωματικής γλώσσας, χαλαρό – και με την τολμηρή (ή έστω γαλαντόμο) συγκατάθεση της ελληνικής πλευράς στη διεξαγωγή της συνάντησης στο “Σπίτι της Τουρκίας” στη Νέα Υόρκη.

Η συνάντηση διήρκεσε μία ώρα, με τον Έλληνα πρωθυπουργό να συνοδεύεται από υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Γεραπετρίτη και την επικεφαλής του διπλωματικού του γραφείου, Άννα Μαρία Μπούρα, ενώ ο πρόεδρος της Τουρκίας είχε δίπλα του τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και τον διπλωματικό του σύμβουλο Τσαγατάι Κιλίτς.

Τα όσα προέκυψαν ως δημόσιες τοποθετήσεις, ξεκινώντας από τη θετικά διατυπωμένη κοινή δήλωση, καθιστούν σαφές ότι στην παρούσα φάση το πάνω χέρι έχει η “μεθοδολογία” και όχι η “ουσία”. Επιβεβαιώθηκε δηλαδή ένας “οδικός χάρτης” ελληνοτουρκικών επαφών σε παράλληλους διαύλους και με συγκεκριμένα χρονικά ορόσημα.

Τα επόμενα ραντεβού

Έτσι, εντός του Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί η πρώτη συνάντηση, σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών (με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου από ελληνικής πλευράς), για τον “πολιτικό διάλογο”, ο οποίος θα είναι αφιερωμένος στην “καρδιά” των ελληνοτουρκικών τριβών και θα ενσωματώνει το οιονεί κεκτημένο των άτυπων διερευνητικών επαφών των προηγούμενων δύο δεκαετιών για το Αιγαίο.

Επιπλέον, οι δύο ηγέτες έδωσαν τις ευλογίες τους για την προώθηση της “θετικής ατζέντας” σε θέματα “χαμηλής πολιτικής” (οικονομικής συνεργασία κ.ο.κ.), όπου την ευθύνη του φακέλου έχει από ελληνικής πλευράς ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης.

Παράλληλα, τον Νοέμβριο προγραμματίζονται οι συναντήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των υπουργείων Άμυνας, ενώ η ολοκλήρωση αυτού του κύκλου θα έρθει στη Θεσσαλονίκη (πιθανότατα στις 7 Δεκεμβρίου) με την συνεδρίαση, έπειτα από κενό επτά ετών, του Ανώτατου Συμβουλίου Ελλάδας-Τουρκίας σε διακυβερνητικό επίπεδο.

Συγκρατημένα αισιόδοξη η Αθήνα

Η αισιοδοξία είναι υπαρκτή, αλλά ταυτοχρόνως άκρως συγκρατημένη. Τουλάχιστον από ελληνικής πλευράς, αν κρίνουμε από τις κυβερνητικές πηγές που προτάσσουν ως κύριο ζητούμενο προς το παρόν την διαφύλαξη των “ήρεμων νερών” και μεταθέτουν για ένα μέλλον που δείχνει ακόμη να απέχει πολύ συνολικές διευθετήσεις, του τύπου μιας παραπομπής του θέματος των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνέντευξή του στο CNN. “Όπως γνωρίζετε”, τόνισε, “έχουμε μακροχρόνιες διαφορές με την Τουρκία, αλλά θα προσπαθήσουμε να επιλύσουμε αυτές τις διαφορές χρησιμοποιώντας το μόνο πλαίσιο κανόνων που έχουμε στη διάθεσή μας: το Διεθνές Δίκαιο και ειδικότερα το Δίκαιο της Θάλασσας. Πέραν αυτού, επιδιώκουμε να συνεργαστούμε σε διάφορα άλλα θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, παραδείγματος χάρη στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτές είναι κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες μας. Αναγνωρίζουμε ότι έχουμε μια σημαντική διαφορά με την Τουρκία, και αυτή είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι ένα εύκολο ζήτημα να επιλυθεί, διαφορετικά θα είχε επιλυθεί. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να συνεργαστούμε σε άλλα θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, ούτε σημαίνει ότι χρειάζεται να φτάσουμε σε ένα επίπεδο επιθετικής συμπεριφοράς εκ μέρους της Τουρκίας που ουσιαστικά ωθεί τις δύο χώρες μας στα πρόθυρα μιας ένοπλης σύγκρουσης. Επομένως, ακόμη και αν μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε σε εδαφικά ζητήματα, μπορούμε να αφήσουμε την πόρτα ανοιχτή για συνεργασία σε πολλούς άλλους τομείς”.

Επιπλέον, έρχεται και πάλι να παρεμβληθεί η ιστορική πραγματικότητα της άρρηκτης διασύνδεσης των ελληνοτουρκικών με το Κυπριακό, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν φρόντισε την παραμονή της συνάντησής του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και μάλιστα από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών να διακηρύξει εμπρηστικά την ύπαρξη δύο κρατών στο νησί ως το δεδομένο που δεν μπορεί να παραβλέψει καμία απόπειρα επίλυσης.

Η προβολή της συνάντησης στη Νέα Υόρκη από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης υπήρξε θετική και εκτεταμένη (σε αντίθεση με την αφ’ υψηλού επικοινωνιακή υποβάθμιση των ελληνοτουρκικών κατά το πρόσφατο παρελθόν). Στοιχείο, το οποίο παραπέμπει στη σημασία που αποδίδει η Άγκυρα στην καλλιέργεια ενός κλίματος εκτόνωσης με την Αθήνα, όχι τόσο για λόγους διμερών ισορροπιών, όσο αναστήλωσης της εικόνας της γείτονος προς τρίτους. Το μήνυμα ότι η κυβέρνηση Ερντογάν “καταβάλλει προσπάθειες” και “επιδεικνύει καλή θέληση” ελπίζεται ότι θα μετρήσει πέραν του Ατλαντικού και όχι μόνο εκεί. Άλλωστε, το “Σπίτι της Τουρκίας” ήταν ο χώρος όπου ο Ερντογάν δέχθηκε εκτός από τον Έλληνα πρωθυπουργό και τον Ισραηλινό, σε μία συγκυρία κατά την οποία ο Βενιαμίν Νετανιάχου επενδύει τα μέγιστα στην εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας του με τη Σαουδική Αραβία και υποστηρικτικά την Τουρκία του Ερντογάν.