Καζακστάν και Κίνα ενισχύουν τη συνεργασία τους στην πυρηνική ενέργεια – Χάνουν έδαφος οι ΗΠΑ

Το Καζακστάν και η Κίνα ενισχύουν τις στρατηγικές τους σχέσεις, με τις δύο χώρες να ετοιμάζονται να υπογράψουν 60 συμφωνίες συνολικής αξίας έως και 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Φόρουμ Βιομηχανικής και Επενδυτικής Συνεργασίας Κίνας–Κεντρικής Ασίας, που πραγματοποιείται στην Αστάνα. 

Στο Προσκήνιο η Πρωτοβουλία Belt and Road

Στο φόρουμ κυριάρχησε και η κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road (BRI), με έμφαση στα έργα υποδομών.

Οι συζητήσεις περιλάμβαναν εκσυγχρονισμό των διαδρόμων μεταφορών, κατασκευή νέων συνοριακών εγκαταστάσεων και απλοποίηση τελωνειακών διαδικασιών — στοιχεία που ενισχύουν τον ρόλο του Καζακστάν ως βασικού κόμβου διαμετακόμισης στην Κεντρική Ασία.

«Θεωρούμε τη CNNC έναν αξιόπιστο στρατηγικό εταίρο στο έργο κατασκευής πυρηνικού σταθμού. Η εταιρεία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για την τεχνογνωσία της και θα καταλάβει σίγουρα μια σημαντική θέση στην αγορά μας. Επιπλέον, το Καζακστάν είναι αξιόπιστος προμηθευτής φυσικού ουρανίου και πυρηνικών καυσίμων προς την Κίνα», δήλωσε ο Τοκάγεφ.

Κρίσιμος παίκτης στην παγκόσμια αγορά ουρανίου

Το Καζακστάν αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή ουρανίου για τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά τον Καναδά, καλύπτοντας το 25% των εισαγωγών των ΗΠΑ το 2022 — περισσότερο από το διπλάσιο της ποσότητας που εισήχθη από τη Ρωσία. Η χώρα διαθέτει το 12% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού ουρανίου και παράγει το 43% της παγκόσμιας προσφοράς.

Παρά τα παραπάνω, το Καζακστάν δεν διαθέτει πυρηνική ενεργειακή υποδομή. Το ενεργειακό του μείγμα παραμένει έντονα εξαρτημένο από τον άνθρακα (68%), ενώ ακολουθούν το φυσικό αέριο και η υδροηλεκτρική ενέργεια.

15 χρόνια πίσω από την Κίνα οι ΗΠΑ

Η κίνηση του Πεκίνου να εξασφαλίσει στρατηγικά αποθέματα ουρανίου εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό ενεργειακής και τεχνολογικής κυριαρχίας.

Πριν από πέντε χρόνια, η Κίνα έθεσε τον φιλόδοξο στόχο κατασκευής 150 πυρηνικών μονάδων έως το 2035, με προοπτική να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική ενέργεια.

Σύμφωνα με έκθεση του ανεξάρτητου Ιδρύματος Πληροφορικής και Καινοτομίας (ITIF), που δημοσιεύθηκε πέρυσι, οι ΗΠΑ ενδέχεται να βρίσκονται έως και 15 χρόνια πίσω από την Κίνα όσον αφορά την ανάπτυξη πυρηνικής τεχνολογίας επόμενης γενιάς.

Ρεκόρ ανέγερσης πυρηνικών μονάδων

Σήμερα, η Κίνα έχει σε εξέλιξη 27 νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες — τουλάχιστον διπλάσιους σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Ο συνολικός αριθμός των κινεζικών αντιδραστήρων ανέρχεται πλέον σε 56, ενώ η χώρα προσθέτει 6 έως 8 νέες μονάδες ετησίως.

Με αυτόν τον ρυθμό, η Κίνα βρίσκεται σε τροχιά για να πετύχει τον στόχο των 150 νέων αντιδραστήρων έως το 2035 και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε παραγωγή πυρηνικής ενέργειας ήδη από το 2030.

Αντιθέτως, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εγκαινιάσει μόλις δύο νέους αντιδραστήρες την τελευταία δεκαετία.

Οι ερευνητές του ITIF εκτιμούν ότι η τεράστια εγχώρια δυναμικότητα της Κίνας θα αποτελέσει εφαλτήριο για εξαγωγές πυρηνικών αντιδραστήρων, με στρατηγική παρόμοια με εκείνη που ακολουθεί η χώρα στους τομείς των ηλεκτρικών οχημάτων και των μπαταριών.

Πυρηνικά Made in China

Η τεχνολογική υπεροχή της Κίνας γίνεται ολοένα και πιο εμφανής.

Τον Δεκέμβριο του 2023, το Πεκίνο παρουσίασε τον Shidaowan-1, τον πρώτο πυρηνικό σταθμό τέταρτης γενιάς στον κόσμο, ισχύος 200 MW, με το 90% της τεχνολογίας να έχει αναπτυχθεί εγχώρια. Μέχρι σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των κινεζικών αντιδραστήρων βασιζόταν στον σχεδιασμό της αμερικανικής Westinghouse από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Το ITIF αποδίδει την κινεζική πρόοδο στον «συστηματικό και οργανωμένο» τρόπο με τον οποίο η χώρα υλοποιεί την πυρηνική της στρατηγική.

Η Κίνα εφαρμόζει εθνικές πολιτικές που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα του κλάδου — από τα feed-in tariffs και τα χαμηλότοκα δάνεια, έως τις επιδοτήσεις και τις ταχύρρυθμες αδειοδοτήσεις.

Διπλωματικό παιχνίδι στην Ενέργεια

Η πυρηνική τεχνολογία της Κίνας δεν περιορίζεται εντός των συνόρων. Πριν δύο χρόνια, κυκλοφόρησαν πληροφορίες ότι η Σαουδική Αραβία εξέταζε προσφορά από το Πεκίνο για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού — παρακάμπτοντας την Ουάσιγκτον.

Οι ΗΠΑ είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ειρηνικού πυρηνικού προγράμματος στο βασίλειο, αλλά επέβαλαν αυστηρές προϋποθέσεις μη διάδοσης, προκαλώντας καθυστερήσεις.

Η Κίνα, εκμεταλλευόμενη την ευελιξία της και την απουσία δυτικών περιορισμών, προσφέρεται πλέον ως εναλλακτικός και τεχνολογικά προηγμένος εταίρος για κράτη που αναζητούν πυρηνική τεχνογνωσία χωρίς πολιτικούς όρους.

Παρά τη γεωπολιτική υστέρηση των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει μια φιλόδοξη επανεκκίνηση του κλάδου.

Τον Απρίλιο, ο πρώην πρόεδρος υπέγραψε τέσσερα προεδρικά διατάγματα με στόχο την επιτάχυνση της ανάπτυξης πυρηνικών αντιδραστήρων και την τετραπλασίαση της εγκατεστημένης πυρηνικής ισχύος — από 100 GW το 2024 στα 400 GW έως το 2050.

Ωστόσο, η φιλοδοξία αυτή προσκρούει σε ένα βασικό εμπόδιο: οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν λιγότερο από το 1% των παγκόσμιων αποθεμάτων ουρανίου.

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα θα συνεχίσει να εξαρτάται για πολλά χρόνια από εξωτερικούς προμηθευτές, όπως το Καζακστάν, για την κάλυψη των αναγκών της σε πυρηνικό καύσιμο.

Παρά την προσπάθεια ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής, οι αριθμοί δείχνουν την απόσταση που πρέπει να διανυθεί.

Το 2024, οι ΗΠΑ παρήγαγαν 700.000 λίβρες yellowcake (οξειδίου ουρανίου), μια εντυπωσιακή 12πλάσια αύξηση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Ωστόσο, στο ίδιο διάστημα εισήγαγαν 32 εκατομμύρια λίβρες — γεγονός που καταδεικνύει την τεράστια ανισορροπία μεταξύ εγχώριας παραγωγής και πραγματικής ζήτησης.