Η νέα ενεργειακή ισορροπία στην Ευρώπη: Ποιοι εξάγουν και ποιοι εισάγουν ηλεκτρική ενέργεια το 2024

Η ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της σύγχρονης οικονομίας και καθημερινότητας, με την ενεργειακή ασφάλεια να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα μετά την κρίση που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει την ενοποίηση και ενίσχυση των διασυνδέσεων μεταξύ των κρατών-μελών, δημιουργώντας ένα ενιαίο ενεργειακό μπλοκ, ικανό να αντιμετωπίσει προκλήσεις και να υποστηρίξει την πράσινη μετάβαση.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), το 2024 παρατηρείται μια ανακατανομή στις ισορροπίες εισαγωγών και εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη. Από τις 35 χώρες που εξετάστηκαν, 13 είναι καθαροί εξαγωγείς, ενώ 21 καθαροί εισαγωγείς. Μόνη η Κύπρος δεν εισάγει ηλεκτρική ενέργεια. Το μέσο ποσοστό καθαρών εισαγωγών στην ΕΕ ήταν -0,5%, σηματοδοτώντας ότι συνολικά η Ευρώπη εξάγει ελαφρώς περισσότερη ενέργεια από ό,τι εισάγει.

Πρωταθλητές εξαγωγών: Υδροηλεκτρικά και πυρηνική ενέργεια

Η Σουηδία και η Γαλλία βρίσκονται στην κορυφή των καθαρών εξαγωγέων, με ποσοστά -27% και -22% αντίστοιχα. Οι χώρες αυτές διαθέτουν ισχυρή παραγωγή από υδροηλεκτρικά φράγματα και πυρηνικούς σταθμούς, στοιχεία που τις καθιστούν ενεργειακούς “πρωταθλητές” της ηπείρου. Ακολουθούν χώρες όπως η Σλοβενία, Νορβηγία, Σλοβακία, Τσεχία και Αυστρία, με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα.

Αντίθετα, οι μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ παρουσιάζουν διαφορετικές τάσεις. Η Γαλλία και η Ισπανία παραμένουν καθαροί εξαγωγείς, ενώ η Γερμανία και η Ιταλία είναι καθαροί εισαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας, με το 2024 να καταγράφουν ποσοστά 6% και 18% αντίστοιχα.

Η επίδραση της πράσινης μετάβασης και των αγορών

Η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές, όπως το αιολικό και το φωτοβολταϊκό, έχει αλλάξει σημαντικά το ενεργειακό μείγμα πολλών χωρών. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Jacques Percebois, οι χώρες που βασίζονται σε διαλείπουσες πηγές, εξαρτώνται περισσότερο από εισαγωγές ενέργειας για να καλύψουν τις ανάγκες τους όταν οι συνθήκες δεν ευνοούν την παραγωγή.

Παράλληλα, ο αναλυτής John Springford υπογραμμίζει ότι οι χώρες που στηρίζουν την τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας στο φυσικό αέριο τείνουν να είναι καθαροί εισαγωγείς. Για παράδειγμα, η Γερμανία, μετά από δύο δεκαετίες ως εξαγωγέας, έγινε καθαρός εισαγωγέας το 2023 λόγω της αύξησης του κόστους άνθρακα και του κλεισίματος πυρηνικών μονάδων.

Μεγάλες αλλαγές στον ενεργειακό χάρτη

Το 2024, η Ελλάδα σημείωσε σημαντική αλλαγή: από καθαρός εισαγωγέας με 10% το 2023, έγινε καθαρός εξαγωγέας (-0,6%). Αντίθετα, η Κροατία αύξησε τις εισαγωγές της από 10% σε 26%. Σε όγκο, η Ιταλία παραμένει ο μεγαλύτερος καθαρός εισαγωγέας, με 51.000 GWh, ενώ η Γερμανία ακολουθεί με 26.269 GWh.

Η Γαλλία είναι πλέον ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως, με 89.851 GWh, καθώς η πυρηνική παραγωγή της ανακάμπτει και οι ανανεώσιμες πηγές αυξάνονται κατά 10%.

Η σημασία της διασυνοριακής συνεργασίας

Όπως επισημαίνει η Rina Bohle Zeller από το Agora Energiewende, η διασυνοριακή εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας είναι κρίσιμη για τη σταθερότητα και τη μείωση του κόστους στην Ευρώπη. “Όταν δύει ο ήλιος στη Γερμανία, ο άνεμος της Δανίας αρχίζει να φυσά — κι έτσι η ενέργεια ρέει απρόσκοπτα μεταξύ των συνδεδεμένων δικτύων της Ευρώπης”, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η αυξανόμενη διασύνδεση των ευρωπαϊκών ενεργειακών συστημάτων αποτελεί θεμέλιο λίθο για την επιτυχή υλοποίηση της πράσινης μετάβασης και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, σε μια περίοδο γεμάτη προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες.

Συμπερασματικά, ο ενεργειακός χάρτης της Ευρώπης βρίσκεται σε συνεχή αναδιάταξη. Η μετάβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας, οι γεωπολιτικές αλλαγές και οι τεχνολογικές εξελίξεις αναδιαμορφώνουν τους ρόλους των κρατών ως εξαγωγείς ή εισαγωγείς. Η Ελλάδα, η Γαλλία και άλλες χώρες πρωταγωνιστούν σε αυτό το νέο τοπίο, ενώ η διασυνοριακή συνεργασία και η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη καθίστανται πιο απαραίτητες από ποτέ.

Πηγή: pagenews.gr