TotalEnergies: Εκτός βρετανικής χρηματοδότησης 1,15 δισ. το έργο Mozambique LNG

Η βρετανική κυβέρνηση τραβά την «πρίζα» από ένα από τα πιο φιλόδοξα ενεργειακά projects στον κόσμο. Σύμφωνα με το Reuters, το Λονδίνο αποφάσισε να αποσύρει τη χρηματοδότηση ύψους 1,15 δισ. δολαρίων για το έργο υγροποιημένου φυσικού αερίου Mozambique LNG της TotalEnergies, αλλάζοντας τα δεδομένα γύρω από μια επένδυση 20 δισ. δολαρίων που προοριζόταν να καταστήσει τη Μοζαμβίκη σημαντικό εξαγωγικό κόμβο LNG προς την Ευρώπη και την Ασία.

Η δέσμευση της Βρετανίας είχε δοθεί το 2020, μέσω του οργανισμού UK Export Finance (UKEF), λίγο πριν η χώρα ανακοινώσει ότι σταματά να χρηματοδοτεί υπερπόντια έργα ορυκτών καυσίμων. Τέσσερα χρόνια μετά, η απόφαση αντιστρέφεται, με το Λονδίνο να επικαλείται αυξημένους κινδύνους και μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Ποιοι «χτίζουν» το Mozambique LNG

Η TotalEnergies ηγείται του έργου με μερίδιο 26,5%, έχοντας στο πλευρό της μερικούς ακόμη βαρείς παίκτες της παγκόσμιας ενέργειας. Η ιαπωνική Mitsui κατέχει το 20%, η κρατική εταιρεία ENH της Μοζαμβίκης το 15%, ενώ τα υπόλοιπα μερίδια είναι μοιρασμένα σε ινδικές εταιρείες όπως η ONGC και η Oil India.

Η ανάπτυξη του project είχε παρουσιαστεί ως ιστορική ευκαιρία για τη Μοζαμβίκη να αναδειχθεί σε στρατηγικό προμηθευτή LNG, σε μια συγκυρία όπου η Ευρώπη αναζητά εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου μετά την ενεργειακή κρίση και τη σταδιακή απομάκρυνση από τη ρωσική τροφοδοσία. Ωστόσο, η πραγματικότητα στο έδαφος αποδείχθηκε πολύ πιο σύνθετη.

Ασφάλεια και ανωτέρα βία: Ένα έργο «παγιδευμένο» στη βία

Το 2021, η υλοποίηση του Mozambique LNG σταμάτησε απότομα λόγω της κλιμάκωσης της ισλαμιστικής εξέγερσης στην επαρχία Cabo Delgado. Οι τζιχαντιστικές επιθέσεις στην περιοχή ανάγκασαν την TotalEnergies να απομακρύνει προσωπικό και εξοπλισμό αεροπορικώς και μέσω θαλάσσης, ενώ ενεργοποίησε ρήτρα ανωτέρας βίας, «παγώνοντας» συμβάσεις και υποχρεώσεις.

Πρόσφατα, η εταιρεία ήρε τη ρήτρα ανωτέρας βίας, επιχειρώντας να θέσει τις βάσεις για επανεκκίνηση των εργασιών. Ωστόσο, έθεσε ως προϋπόθεση την έγκριση νέου προϋπολογισμού από την κυβέρνηση της Μοζαμβίκης, κάτι που ο πρόεδρος της χώρας έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να αμφισβητήσει. Το περιβάλλον ασφάλειας παραμένει εύθραυστο, με τις επιθέσεις να μην έχουν εξαλειφθεί πλήρως, γεγονός που βαραίνει στους υπολογισμούς των χρηματοδοτών.

Η απόφαση του Λονδίνου και η αλλαγή ρίσκου

Μέσα σε αυτό το κλίμα, το UKEF έλαβε αίτημα τροποποίησης των αρχικών χρηματοδοτικών όρων. Ο Βρετανός υπουργός Επιχειρήσεων, Πίτερ Κάιλ, δήλωσε ότι, μετά από αξιολόγηση, κρίθηκε πως οι κίνδυνοι γύρω από το έργο έχουν αυξηθεί σε σχέση με το 2020, οδηγώντας στην απόφαση αποχώρησης της Βρετανίας από το χρηματοδοτικό σχήμα.

Με απλά λόγια, το Λονδίνο θεωρεί ότι η εξίσωση ρίσκου–απόδοσης δεν είναι πλέον ευνοϊκή, ούτε πολιτικά ούτε οικονομικά. Παράλληλα, η απόφαση ευθυγραμμίζεται και με τη γενικότερη στροφή της βρετανικής πολιτικής μακριά από τη χρηματοδότηση υπερπόντιων έργων που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα.

Η TotalEnergies αρνήθηκε να σχολιάσει την απόφαση, διατηρώντας χαμηλούς τόνους σε μια συγκυρία όπου χρειάζεται να κρατήσει στο πλευρό της όσους περισσότερους χρηματοδότες μπορεί.

Αμερικανική στήριξη και ευρωπαϊκές επιφυλάξεις

Παρότι η Βρετανία κάνει πίσω, δεν συμβαίνει το ίδιο με όλους τους διεθνείς παίκτες. Τον Μάρτιο, η Τράπεζα Εξαγωγών–Εισαγωγών των ΗΠΑ ενέκρινε δάνειο σχεδόν 5 δισ. δολαρίων για το Mozambique LNG, επιβεβαιώνοντας ότι η Ουάσιγκτον βλέπει ακόμη στρατηγική αξία στο έργο, τόσο ενεργειακά όσο και γεωπολιτικά.

Στην Ευρώπη, η εικόνα είναι πιο περίπλοκη. Ο ολλανδικός οργανισμός εξαγωγικών πιστώσεων Atradius έχει ξεκινήσει ανεξάρτητο έλεγχο για τα ανθρώπινα δικαιώματα γύρω από το project, χωρίς όμως σαφές χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης. Παράλληλα, ο CEO της TotalEnergies, Πατρίκ Πουγιανέ, είχε δηλώσει τον Φεβρουάριο ότι οι μέτοχοι του έργου είναι έτοιμοι να ασκήσουν τα συμβατικά τους δικαιώματα ώστε UKEF και Atradius να τιμήσουν τις αρχικές δεσμεύσεις. Το UKEF, πάντως, αναμένεται να επιστρέψει οποιοδήποτε ασφάλιστρο έχει καταβληθεί, χωρίς να γίνονται γνωστά τα ποσά.

Νομικές και ηθικές σκιές πάνω από το project

Πέρα από τα ζητήματα ασφάλειας και πολιτικού ρίσκου, το Mozambique LNG βρίσκεται και στο επίκεντρο έντονης κριτικής από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικές ΜΚΟ.

Η οργάνωση ECCHR κατέθεσε μήνυση κατά της TotalEnergies, κατηγορώντας την ότι είναι συνεργός σε βασανιστήρια και εξαφανίσεις που φέρονται να διέπραξαν κυβερνητικοί στρατιώτες στη Μοζαμβίκη. Η εταιρεία απαντά ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις που να επιβεβαιώνουν τις κατηγορίες, ωστόσο η υπόθεση επιβαρύνει το ηθικό και επικοινωνιακό αποτύπωμα του έργου.

Τον Απρίλιο, το UKEF προσέλαβε τη νομική εταιρεία Beyond Human Rights Compliance LLP για να διερευνήσει τους κινδύνους γύρω από το project, μετά από δημοσιεύματα σχετικά με φερόμενα βασανιστήρια. Παράλληλα, το 2023, δικαστήριο του Λονδίνου απέρριψε προσφυγή της Friends of the Earth, η οποία ζητούσε να μπλοκαριστεί η βρετανική χρηματοδότηση για περιβαλλοντικούς λόγους. Τυπικά, η κυβέρνηση είχε δικαιωθεί τότε. Στην πράξη, όμως, λίγους μήνες αργότερα αποφασίζει η ίδια να αποχωρήσει.

Ένα έργο–σύμβολο για το μέλλον των ορυκτών καυσίμων

Το Mozambique LNG έχει εξελιχθεί σε κάτι πολύ περισσότερο από ένα ακόμη ενεργειακό project. Είναι πλέον ένα σημείο αναφοράς σε τρεις παράλληλες συζητήσεις: για τον ρόλο των ορυκτών καυσίμων στη μεταβατική περίοδο προς την πράσινη ενέργεια, για το πώς σταθμίζονται οι κίνδυνοι ασφάλειας σε ασταθείς περιοχές, αλλά και για το κατά πόσο οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας μπορούν να διασφαλίσουν ότι τα έργα τους δεν συνδέονται με παραβιάσεις δικαιωμάτων.

Για την TotalEnergies και τους εταίρους της, η απώλεια της βρετανικής χρηματοδότησης δεν σημαίνει αυτόματα ακύρωση του έργου, αλλά σίγουρα δυσκολεύει την εξίσωση. Για τη Μοζαμβίκη, το διακύβευμα είναι τεράστιο: ανάμεσα στην προσδοκία για ενεργειακά έσοδα και ανάπτυξη και στον φόβο μιας ακόμη «κατάρας των πόρων» σε ένα περιβάλλον βίας και ανισοτήτων.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του Λονδίνου στέλνει ένα σαφές μήνυμα: τα μεγάλα έργα ορυκτών καυσίμων δεν κρίνονται πλέον μόνο με οικονομικούς όρους, αλλά και με βάση το ρίσκο, την ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεθνή εικόνα των χωρών και των εταιρειών που τα στηρίζουν.

Πηγή: Pagenews.gr