Ο πλανήτης – όμηρος 380 εγκληματικών στρατών: Οι «αόρατοι» πόλεμοι που καταπίνουν χώρες και κοινωνίες

Μια νέα, πιο σκοτεινή γεωπολιτική πραγματικότητα

Δεν είναι πλέον μόνο οι κλασικοί πόλεμοι που απειλούν την παγκόσμια ασφάλεια. Πίσω από τις επίσημες γραμμές των μετώπων, ένας άλλος, πιο χαοτικός πόλεμος εξελίσσεται: αυτός των Μη Κρατικών Ένοπλων Ομάδων (ΜΚΕΟ).

Σύμφωνα με τη νέα ετήσια μελέτη του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS) στη Βρετανία, στον πλανήτη δρουν σήμερα 380 τέτοιες οργανωμένες ένοπλες ομάδες. Δεν μιλάμε για «συμμορίες γειτονιάς», αλλά για ολόκληρους παραστρατιωτικούς και εγκληματικούς στρατούς, οι οποίοι ελέγχουν περιοχές, πληθυσμούς και κρίσιμες οικονομικές ροές.

Περίπου 240 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε εδάφη που βρίσκονται εν μέρει ή πλήρως υπό τον έλεγχο αυτών των ομάδων. Ουσιαστικά, εκατοντάδες εκατομμύρια πολίτες δεν κυβερνώνται πλέον μόνο από κράτη, αλλά από παράλληλες, ένοπλες δομές εξουσίας.

Ο απολογισμός: 240.000 νεκροί σε έναν χρόνο

Η μελέτη του IISS καταγράφει τον ανθρώπινο φόρο αίματος από τον Ιούλιο του 2024 έως τον Ιούνιο του 2025: 240.000 νεκροί σε συγκρούσεις παγκοσμίως – μια αύξηση της τάξης του 23% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο μέτρησης.

Οι πιο αιματηρές εστίες είναι γνωστές, αλλά οι αριθμοί σοκάρουν:
Ουκρανία: 82.298 νεκροί
Παλαιστίνη: 20.990
Σουδάν: 20.198
Μιανμάρ: 16.927

Πίσω από αυτά τα νούμερα κρύβονται όχι μόνο τακτικοί στρατοί και κρατικές δυνάμεις, αλλά και ΜΚΕΟ που εμπλέκονται, υποκινούν ή εκμεταλλεύονται τις συγκρούσεις, αποκτώντας ερείσματα, όπλα, χρηματοδότηση και πολιτική επιρροή.

Όταν οι μεγάλες δυνάμεις «ανοίγουν χώρο» για εγκληματικές αυτοκρατορίες

Ο αρθρογράφος Ντανίλο Τάινο στην Corriere della Sera εξηγεί ότι η «θανατηφόρα εμφάνιση» των ΜΚΕΟ δεν είναι τυχαία, αλλά «υποπροϊόν της κούρσας των μεγάλων δυνάμεων προς την αντιπαράθεση».

Καθώς οι μεγάλες δυνάμεις αποσταθεροποιούν ολόκληρες περιοχές –με πολέμους δι’ αντιπροσώπων, οικονομικές πιέσεις, πολιτικές παρεμβάσεις– δημιουργούν κενά εξουσίας. Σε αυτά τα κενά παρεισφρέουν ένοπλες ομάδες, πολλές από τις οποίες ξεκινούν ως καθαρά εγκληματικές οργανώσεις και στη συνέχεια «ντύνονται» με έναν πολιτικό ή ιδεολογικό μανδύα.

Εμβληματικά παραδείγματα ΜΚΕΟ με πολιτικές φιλοδοξίες και διεθνείς διασυνδέσεις είναι η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και οι Χούθι. Δεν είναι απλώς ένοπλες πολιτοφυλακές· είναι πολιτικο-στρατιωτικά μορφώματα με δίκτυα, χρηματοδότες, συμμαχίες και σαφείς στρατηγικούς στόχους.

Τα τελευταία χρόνια, παρόμοια μοτίβα εμφανίζονται και στη Λατινική Αμερική, όπου ισχυρά καρτέλ και εγκληματικά δίκτυα επιχειρούν να επηρεάσουν κυβερνήσεις, να παρεμβαίνουν σε εκλογές και να διαμορφώνουν πολιτικές αποφάσεις, πάντα υπό το πρόσχημα κάποιας «ιδεολογίας» ή τοπικής «δικαιοσύνης».

Από την παιδεία στην υγεία: Όταν οι συμμορίες γίνονται… κράτος

Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα που καταγράφει το IISS είναι πως πολλές ΜΚΕΟ δεν περιορίζονται στον έλεγχο με όπλα. Αναλαμβάνουν και «κοινωνικό ρόλο», προσφέροντας υπηρεσίες όπως:
εκπαίδευση
βασική υγειονομική περίθαλψη
διανομή τροφίμων
παροχή «προστασίας» και «δικαιοσύνης»

Όλα αυτά, φυσικά, δεν γίνονται από… αλτρουισμό, αλλά για την απόκτηση νομιμοποίησης και λαϊκής βάσης στις κοινωνίες που ελέγχουν. Όταν το κράτος απουσιάζει, μια ένοπλη οργάνωση που παρέχει έστω και στοιχειώδεις υπηρεσίες μετατρέπεται στα μάτια των κατοίκων σε «αναγκαίο κακό» – ή ακόμα και σε προστάτη.

Έτσι, οι ΜΚΕΟ λειτουργούν ταυτόχρονα ως εγκληματικές ομάδες, παραστρατιωτικοί σχηματισμοί και «παράλληλες κυβερνήσεις».

Χάρτης τρόμου: Πού δρουν οι 380 ένοπλες ομάδες

Η γεωγραφική κατανομή των ΜΚΕΟ είναι αποκαλυπτική για το πού σπάνε πρώτα οι άμυνες των κρατών:

Υποσαχάρια Αφρική: 158 ομάδες
Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή: 85
Αμερική: 72
Ασία: 58
Ευρώπη: 7

Στην Υποσαχάρια Αφρική οι ένοπλες ομάδες συνδέονται συχνά με εμφύλιες συγκρούσεις, εθνοτικές εντάσεις, τζιχαντιστικά δίκτυα, αλλά και παράνομη εξόρυξη χρυσού και διαμαντιών. Στη Μέση Ανατολή, ριζοσπαστικές οργανώσεις με πολιτικοθρησκευτικό πρόσημο έχουν γίνει καθοριστικοί παίκτες σε χώρες όπως ο Λίβανος, η Συρία και η Υεμένη.

Στη Λατινική Αμερική, το «βαρύ πυροβολικό» είναι τα καρτέλ ναρκωτικών, οι οργανώσεις εμπορίας ανθρώπων και οι παραστρατιωτικές δομές που ελέγχουν περιοχές σαν να είναι ιδιωτικά φέουδα.

Στην Ευρώπη, ο αριθμός είναι μικρός, αλλά η παρουσία τέτοιων ομάδων συνδέεται κυρίως με τρομοκρατικά δίκτυα, οργανωμένο έγκλημα, μαφίες και σε ορισμένες περιπτώσεις με παραστρατιωτικούς σχηματισμούς που δρουν σε γκρίζες ζώνες ή εμπόλεμες περιοχές.

Ναρκωτικά, όπλα, άνθρωποι, δεδομένα: Το «μενού» του εγκλήματος

Οι περισσότερες ΜΚΕΟ έχουν κοινή πρώτη ύλη: χρήμα. Και το χρήμα ρέει από παράνομες δραστηριότητες που συνδέονται μεταξύ τους σε παγκόσμιες αλυσίδες εγκλήματος.

Εμπόριο ναρκωτικών, εμπορία ανθρώπων, παράνομη εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων και λίθων, λαθρεμπόριο όπλων, εκβιασμοί, απαγωγές για λύτρα, αλλά και κυβερνοέγκλημα: όλα αυτά είναι βασικές πηγές χρηματοδότησης.

Ιδιαίτερα το κυβερνοέγκλημα αναδεικνύεται σε ελκυστικό πεδίο δράσης, καθώς επιτρέπει σε ομάδες με περιορισμένη τοπική ισχύ να αποκτούν παγκόσμια εμβέλεια, επιτιθέμενες σε τράπεζες, επιχειρήσεις, κρατικές υπηρεσίες και κρίσιμες υποδομές.

Κοινός παρονομαστής: όλες σχεδόν οι ΜΚΕΟ είναι βαρύτατα οπλισμένες και στηρίζουν την ύπαρξή τους στη βία και στον αυστηρό εδαφικό έλεγχο.

Ο πόλεμος του 21ου αιώνα δεν μοιάζει με τους προηγούμενους

Η εικόνα που προκύπτει από τα στοιχεία του IISS είναι ξεκάθαρα ανησυχητική: ο πόλεμος στον 21ο αιώνα δεν διεξάγεται πια μόνο ανάμεσα σε κράτη ή συμμαχίες κρατών. Διεξάγεται και ανάμεσα σε κράτη και ένοπλες, μη κρατικές οντότητες που έχουν οικονομική δύναμη, κοινωνική διείσδυση, ιδεολογικό αφήγημα και διεθνείς διασυνδέσεις.

Οι ΜΚΕΟ δεν είναι απλώς «συμμορίες». Είναι παράλληλες εξουσίες που αμφισβητούν ευθέως την κυριαρχία κρατών, «κόβουν» και «ράβουν» σύνορα στην πράξη, ελέγχουν ζωές, οικονομίες και διαδρομές.

Σε έναν κόσμο όπου τα κράτη συχνά αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τους πολίτες, να εξασφαλίσουν ισότητα, δικαιοσύνη και ευκαιρίες, οι εγκληματικοί αυτοί στρατοί βρίσκουν γόνιμο έδαφος. Και όσο τα κενά εξουσίας μένουν ανοιχτά, τόσο οι ΜΚΕΟ θα συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται, να ριζώνουν και να μετατρέπουν ολόκληρες περιοχές του πλανήτη σε «γκρίζες ζώνες» χωρίς πραγματικό έλεγχο.

Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν οι κυβερνήσεις θα αντιμετωπίσουν τις ΜΚΕΟ, αλλά αν μπορούν – και αν προλαβαίνουν. Γιατί, όπως δείχνουν οι αριθμοί, ο κόσμος ήδη πληρώνει το τίμημα.

Πηγή: Pagenews.gr