28η Οκτωβρίου 1940: Οι κρίσιμες μέρες πριν την εισβολή [pics&vid]

28η Οκτωβρίου 1940: To σχέδιο εισβολής και όλα όσα συνέβησαν πριν από αυτήν.

28η Οκτωβρίου 1940: Η 28η Οκτωβρίου 1940 έχει χαρακτηριστεί από ιστορικούς ως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πολλοί άλλωστε κατατάσσουν την ιταλική εισβολή στην Ελλάδα μεταξύ των δέκα σημαντικότερων λαθών για την εξέλιξη και την έκβασή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η πανωλεθρία σήμανε στην ουσία και την αρχή κατάρρευσης του φασισμού στην Ιταλία. Μέχρι τότε εμφανιζόταν και ήταν παντοδύναμος ο Μουσολίνι.

Η δημόσια εικόνα του “Ντούτσε” ως καρικατούρα και του Ιταλού στρατιώτη ως «μακαρονά» που το βάζει στα πόδια τρομαγμένος δείχνει σαφώς τη δυναμική του δικαίου και της ηθικής ανωτερότητας που είχε με το μέρος της η Ελλάδα, δεν απείχε όμως πολύ από την πραγματικότητα.

Σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες Ιταλών που πολέμησαν στο αλβανικό μέτωπο το 1940, συνέβαινε κάτι το πραγματικά εντυπωσιακό. “Εμείς πολεμήσαμε”, έχει δηλώσει Ιταλός βετεράνος, “δεν είναι ότι δεν πολεμήσαμε, τα δώσαμε όλα. Όμως όποτε βλέπαμε τους Έλληνες να εφορμούν κατά πάνω μας με τις ξιφολόγχες, κάτι ανεξήγητο μας ωθούσε να τραπούμε σε φυγή πανικόβλητοι. Κάτι που δεν μπορούσαμε να ελέγξουμε”.

Η εικόνα επομένως του «ψοφοδεούς» Ιταλού στρατιώτη, αδικεί αλλά εν μέρει μόνο τους Ιταλούς. Ο καθηγητής Ζ. Τσιρπανλής, έχοντας ασχοληθεί συστηματικά με την πτυχή αυτή, είναι κατηγορηματικός: «Υπήρξε, πράγματι, φτωχός ή εντελώς άδειος από ιδεολογικούς στόχους; Η επίσημη κυβερνητική γραμμή της Ελλάδας, που ακολουθούσαν και τα τότε μέσα μαζικής επικοινωνίας (ραδιόφωνο – εφημερίδες), έχτισε με άνεση και γενική συναίνεση, αμέσως μετά τις εχθροπραξίες, την εικόνα του κατώτερου Ιταλού στρατιώτη, με βάση και την αναμφισβήτητη ηθική ανωτερότητα των Ελλήνων.

Γρήγορα όμως έφτασε στην υπερβολή. Και τούτο, γιατί έπλασε έναν αντίπαλο που αναμφισβήτητα διέπραττε έγκλημα, αλλά ταυτόχρονα τον παρουσίασε ως ανίκανο για πόλεμο, γελοίο, μειωμένης αντοχής και βουλήσεως, δειλό, υποχωρητικό, ηττοπαθή, έτοιμο να παραδοθεί…

Οι Ιταλοί λοιπόν πολέμησαν εντελώς χλιαρά, χωρίς ιδεολογικά κίνητρα, χωρίς ενθουσιασμό, χωρίς την προοπτική της νίκης; Η απάντηση είναι απερίφραστα αρνητική… Εως τις αρχές Νοεμβρίου 1940 το υψηλό φρόνημα του Ιταλού στρατιώτη είναι αναμφισβήτητο».

Παρέμβαση Μουσολίνι

Η αντιστροφή θα αρχίσει ακριβώς με την έναρξη της ελληνικής αντεπίθεσης. Τότε παρεμβαίνει ο Μουσολίνι, διαισθανόμενος προφανώς τι διακυβεύεται, μετά το ναυάγιο του «κεραυνοβόλου πολέμου» που υποσχόταν στο εσωτερικό και στον Χίτλερ. Σε ομιλία του (18 Νοεμβρίου 1940) προς τα στελέχη του φασιστικού κόμματος, η οποία γνωρίζει τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, επιτίθεται με πρωτοφανή έως τότε ρητορική κατά της Ελλάδας. Με μια έννοια, αυτή αποτελεί συνέχεια του τελεσίγραφου της 28ης Οκτωβρίου στις νέες συνθήκες.

Μιλά για την «ύπουλη Ελλάδα», για «λογαριασμό (την εισβολή και την κατάκτηση) που περίμενε την εξώφλησίν του…», προσθέτοντας: «Οι Ελληνες μισούν την Ιταλία, όπως κανείς άλλος λαός. Το μίσος αυτό εκ πρώτης όψεως φαίνεται ανεξήγητον, είναι όμως γενικόν, βαθύ, άσβεστον εις όλας τας τάξεις, εις όλας τας πόλεις, εις τα χωρία, εις τα άνω, εις τα κάτω, παντού! Το διατί είναι μυστήριον…».

Καθόλου μυστήριο δεν ήταν λόγω των πεπραγμένων του φασιστικού καθεστώτος την προηγούμενη εικοσαετία, με αποκορύφωμα την επίθεση και εισβολή. Αν και το αντικείμενο του μίσους δεν ήταν συλλήβδην ο ιταλικός λαός, όπως δημαγωγούσε ο Ντούτσε. Το μοναδικό λογικοφανές επιχείρημά του περί του «μυστηρίου» ήταν η απαρίθμηση Ιταλών φιλελλήνων που πολέμησαν στη χώρα μας. Από τον Σανταρόζα έως τον Γαριβάλδη. Μόνο που αυτούς θα τους είχε εξοντώσει αν ζούσαν στις μέρες του, όπως έκανε με τους δημοκράτες απογόνους τους.

Θέλοντας να διασκεδάσει τις αποτυχίες του στρατού του έριξε την… ευθύνη στις «τραχείες οροσειρές της Πίνδου και τις λασπώδεις χαράδρες». Επανέλαβε με «απόλυτη βεβαιότητα» ότι «θα τσακίσωμεν τα πλευρά της Ελλάδος. Εις δύο, εις τρεις, εις δώδεκα μήνας αδιάφορον. Ο πόλεμος μόλις ήρχισεν… Η αγγλική βοήθεια δεν θα δυνηθή να εμποδίση την πραγμάτωσιν της σταθεράς αυτής αποφάσεως, ούτε να σώσει τους Ελληνας από την καταστροφήν … Το να σκεφθή κανείς διαφορετικά ή η να αμφιβάλλει θα εσήμαινεν ότι δεν με γνωρίζει. Απαξ ξεκινήσω δεν σταματώ πλέον μέχρι τέλους…».

Το σχέδιο της εισβολής

– Κατάληψη του Βορρά και πορεία προς την Αθήνα

Η εισβολή της φασιστικής Ιταλίας στην Ελλάδα αποφασίστηκε στην περίφημη συνεδρίαση στο Παλάτσιο Βενέτσια τη 15η Οκτωβρίου 1940. Μόλις 90 λεπτά αρκούσαν για να καταστρωθεί από την πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία το σχέδιο.

Εκτός από τον Μουσολίνι συμμετείχαν ο Τσιάνο, δεύτερος στη φασιστική ιεραρχία και υπουργός Εξωτερικών, ο στρατάρχης Μπαντόλιο, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, ο Σοντού, υπουργός Στρατιωτικών, ο Τζακομίνι, γενικός διοικητής της Αλβανίας, ο Ροάτα, αρχηγός του γενικού επιτελείου στρατού, και ο Πράσκα, ανώτατος στρατιωτικός διοικητής στην Αλβανία.

Όπως προκύπτει από τα πρακτικά που κρατήθηκαν ή συμπληρώθηκαν με «θεατρικό» τρόπο, ο Μουσολίνι έδωσε τις εξής εντολές:

• Σε πρώτη φάση θα καταληφθούν Ηπειρος, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Κέρκυρα, Θεσσαλονίκη…

• Σε δεύτερη, κατάληψη της Αθήνας…

Ο ίδιος όρισε και την ημερομηνία της επίθεσης. Θα ήταν η 26η Οκτωβρίου, χωρίς ούτε μία ώρα καθυστέρηση! Στο πολιτικό πλαίσιο της υπόθεσης ουδείς διέκρινε κάποιο πρόβλημα, αν εξαιρεθεί η περίπτωση άμεσης ανάμειξης της Αγγλίας. Ο Ντούτσε την απέκλεισε. Προεξοφλούσε, ακόμη, την ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας και της Τουρκίας, ενώ στη Βουλγαρία θα πρότεινε έξοδο στο Αιγαίο, αν ήθελε να πάρει μέρος.

Ο Τσιάνο, αναλύοντας την κατάσταση, είπε ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού δεν θέλει να πολεμήσει, βλέπει τα γεγονότα με πλήρη αδιαφορία, όπως θα δει και την ιταλική εισβολή. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνταν και οι εκτιμήσεις του Τζακομίνι. Η Ήπειρος, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Πράσκα, θα καταλαμβανόταν σε 10-15 μέρες. Θα επακολουθούσε διάλυση του συνόλου του ελληνικού στρατού.

Προβλήματα έβρισκε μόνο στην πορεία προς τη Θεσσαλονίκη, όχι λόγω της αντίστασης των Ελλήνων, που ως λαός δεν ήταν πρόθυμος να πολεμήσει, αλλά από την κακοκαιρία. Η κατάληψη της Ηπείρου και της Πρέβεζας ήταν η βάση για την επιτυχή πορεία προς την Αθήνα διαβεβαίωνε. Σ’ αυτά ο Ντούτσε πρόσθεσε και τα νησιά του Ιονίου. «Βεβαίως», απάντησε…

Κάποιες αντιρρήσεις πρόβαλε ο Μπαντόλιο. Για την κατάληψη της Ελλάδας, είπε, χρειάζονται 20 μεραρχίες, ενώ στην Αλβανία υπάρχουν μόνο 9 και χρειαζόταν τρίμηνη προετοιμασία…

Οι κρίσιμες μέρες: Από την γερμανική “προδοσία” στην κήρυξη του πολέμου

11 Οκτωβρίου: Ο Μουσολίνι ανανεώνει την απόφαση για επίθεση κατά της Ελλάδας. Αφορμή η «προδοσία» του Χίτλερ να θέσει υπό τον έλεγχό του τη Ρουμανία και τις πετρελαιοπηγές της, χωρίς να τον ενημερώσει.

13 Οκτωβρίου: Ο Ντούτσε ορίζει στις επαφές με τους πιο στενούς συνεργάτες του την 26η Οκτωβρίου ως ημέρα εισβολής στην Ελλάδα. Ο καθορισμός σχετίζεται με την ημερομηνία επικείμενης συνάντησής του με τον Χίτλερ.

15 Οκτωβρίου: Στην ιστορική σύσκεψη στο Παλάτσιο Βενέτσια η 26η Οκτωβρίου θεωρείται πια δεδομένο ως ημέρα της κήρυξης του πολέμου. Ουδείς από τους παρόντες στη σύσκεψη φέρνει αντιρρήσεις.

18 Οκτωβρίου: Καθώς έφτανε η ώρα της επίθεσης, οι στρατιωτικοί, λόγω ανετοιμότητας του ιταλικού στρατεύματος, προσπάθησαν να πείσουν τον Μουσολίνι να τη μεταθέσει. Το μόνο που έγινε, τελικά, ήταν μια διήμερη αναβολή. Ετσι ορίστηκε η 28η Οκτωβρίου…

27 Οκτωβρίου: Για την κήρυξη του πολέμου ενημερώνονται Γερμανία, Ουγγαρία και Ιαπωνία.

Ένα εκπληκτικό βίντεο από τα υψώματα της Νίκης. Σώσινο και Καλπάκι (Γκραμπάλα).