Η απαθής στάση της Αφρικής απέναντι στον πόλεμο της Ουκρανίας

Οι περισσότερες χώρες της ηπείρου προσπαθούν να κρατήσουν μία λεπτή ισορροπία στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας

Ενώ -σχεδόν- όλος ο κόσμος έχει δαμορφώσει την γνώμη του απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία και τον Vladimir Putin, η Αφρική, μία ολόκληρη ήπειρος του πλανήτη μας αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα. Οι περισσότερες χώρες της ηπείρου προσπαθούν να κρατήσουν μία λεπτή ισορροπία όσον αφορά τις σχέσεις τους και τα συμφεροντά τους με τις δύο χώρες, κάτι που αποδεικνύει ότι η Ρωσία δεν είναι τόσο απομονωμένη όσο νομίζουμε στη Δύση.

Η  Αφρική που δεν έχει απόψη

Παρόλα αυτά, βέβαια, για να μη δημιουργούνται ψευδείς εντυπώσεις, πρέπει να αναφερθεί ότι στις 2 Μαρτίου, στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, 28 από τις 54 αφρικανικές χώρες που συμμετείχαν σε αυτή, όντως ενέκριναν το ψήφισμα που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όπως και το ότι συλλογικά όργανα όπως η Αφρικανική Ένωση και η Δυτικοαφρικανική Οικονομική και Νομισματική Ένωση εξέφρασαν κατευθείαν την αποδοκιμασία τους.

17 από τις 34 χώρες που απείχαν από το ψήφισμα, όμως, ήταν αφρικανικές, κάτι που δεν πέρασε απαρατήρητο. Επίσης, μία από τις 5 που το απέρριψαν είναι η Ερυθραία, η οποία μπήκε στη μαύρη λίστα και, πλέον, είναι στην απομόνωση  με τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, τη Συρία και τη Βόρεια Κορέα.

Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Πέραν του ότι η Ουκρανία βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από την Αφρική, οι χώρες που μπήκαν στη μαύρη λίστα δεν αντέχουν, οικονομικά, το να πάρουν το μέρος μίας μόνο πλευράς. Επίσης, έχουν ήδη αρχίσει να υποφέρουν από την άνοδο στις τιμές των καταναλωτικών αγαθών που έχει προκαλέσει η πολεμική σύρραξη ανάμεσα σε δύο από τους μεγαλύτερους παραγωγούς δημητριακών στον κόσμο.

Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί ότι οι λαοί της Αφρικής έχουν μπερδευτεί όλως δικαίως με τα διπλά στάνταρ των Δυτικών δυνάμεων. Π.χ. το 2003 οι Ηνωμένες Πολιτείες εισέβαλλαν στο Ιράκ παρά τις διαμαρτυρίες, η περιοχή Σαχέλ ακόμη υποφέρει από την αποσταθεροποίηση που προκλήθηκε από την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, ενώ αμφίβολη είναι η κατάσταση και στο Αφγανιστάν.

Ο τρόπος με τον οποίο οι ευρωπαϊκές χώρες καλωσόρισαν τους Ουκρανούς πρόσφυγες, που υπολογίζονται εκατομμύρια σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, έρχεται σε αντίθεση με την συμπεριφορά που επιφυλάσσεται στους μετανάστες από την Αφρική.

Η Ρωσία πάλι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, έδωσε τα χέρια  με αφρικανικές χώρες ενώ ενίοτε αναζωπύρωσε έχθρες με τις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις, όπως με τη Γαλλία.

Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι το 40% όλων των όπλων που εισάγονται από τις αφρικανικές κυβερνήσεις, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times, έχει ρωσική προέλευση, ενώ η Ρωσία έχει εκπαιδεύσει το Μέτωπο για την Αλλαγή και την Ομόνοια στο Τσαντ.

Realpolitik, νοσταλγία και αφρικανικός πραγματισμός

Στα realpolitiks των αφρικανικών χωρών έρχεται να προστεθεί η θέαση της στάσης τους ως μια ‘ευγενική χειρονομία’ απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, η οποία είχε υποστηρίξει τα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα.

Προσέτι η Ρωσία έχει πραγματοποιήσει πολλές επενδύσεις στην Αφρική και προωθεί τις εμπορικές και πολιτιστικές ανταλλαγές, χωρίς να έχει από πίσω της τη σκιά του ‘αιματηρού’ αποικιοκρατικού παρελθόντος που έχουν π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πορτογαλία, η Γαλλία και η Ιταλία.

ύμφωνα με τον Carl Miller, επιστήμονα που εργάζεται στο Κέντρο για την Ανάλυση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης του think tank Demos του Λονδίνου, έχουν ταυτοποιηθεί πολλοί λογαριασμοί με έδρα τη Νότια Αφρική -αλλά και την Γκάνα, τη Νιγηρία και την Κένυα- οι οποίοι προωθούν memes και σλόγκαν με έντονο αντι-ιμπεριαλιστικό και αντι-δυτικό χαρακτήρα, ο οποίος διαπλέκεται με μηνύματα αλληλεγγύης προς τον Putin.

Ο ρόλος της Κίνας στον πόλεμο

Τέλος, υπάρχει και η Κίνα στον χάρτι που θολώνει τα νερά. Η τοποθέτηση της ασιατικής υπερδύναμης σε αυτόν τον πόλεμο θα αποδειχθεί κεντρική για τη μοίρα της Αφρικής κατά τη δεκαετία που διανύουμε.

Το Πεκίνο, άλλωστε, αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό partner των πιο πολλών αφρικανικών χωρών, συνεπώς πρέπει να κρατήσει μια λεπτή στάση και να μην τεντωθεί άλλο το σκοινί.. Προς το παρόν, η Κίνα φαίνεται έτοιμη να βοηθήσει τη Ρωσία, αλλά κανείς δεν ξέρει τι άλλο σε σχέση με πυρηνικά όπλα μπορούν να σκεφτούν.

Γράφεται η ιστορία

Ο πόλεμος που αποφάσισε να κάνει ο Putin στην Ουκρανία αποτελεί ένα ιστορικό, παγκόσμιο γεγονός, το οποίο σηματοδοτεί την τελευταία πράξη της μετα-ψυχροπολεμικής περιόδου και την ανατολή μιας νέας, που δεν έχει ακόμη διαφανεί το πώς θα μοιάζει.

Η Μόσχα προς το παρόν θεωρεί την Αφρική ένα ‘δεύτερο μέτωπο’, για να κυκλώσει ψυχολογικά την Ευρώπη, μεταξύ άλλων, και να ρίξει λάδι στη φωτιά της αποσταθεροποίησης των πρώην κέντρων του ιμπεριαλισμού, προκαλώντας μεταναστευτικά κύματα που μπορεί να ευνοήσουν τους απολυταρχικούς και ξενοφοβικούς υποψηφίους που από πάντα εξέφραζαν ευρωσκεπτικιστικές και υπέρ της Ρωσίας θέσεις, όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες με τη Marie Le Pen που έχει ήδη δηλώσει πως είναι έτοιμη να πάει για διαπραγματεύσεις με το Κρεμλίνο.