Ενεργειακή κρίση: Σε… έκτακτη ανάγκη τα Δυτικά Βαλκάνια – Συντονισμένη δράση από κυβερνήσεις

Η ενεργειακή κρίση έχει “πέσει” στην Ευρώπη ως μία “βόμβα” που είναι έτοιμη να εκραγεί, χωρίς να υπάρχει κάποια εξαίρεση. Μπορεί οι χώρες που αφορά ανήκουν κυρίως στις κεντρικές περιοχές, αλλά και στο βορά, αλλά φαίνεται να επηρεάζει και τα δυτικά Βαλκάνια. Τα κράτη της Βόρειας Μακεδονίας και το Κοσσόβου αναμένεται να κηρύξουν άμεσα συναγερμό έκτακτης ανάγκης, μιας και το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται πάρα πολύ δύσκολο, κυρίως όσο θα οδεύουμε προς το χειμώνα.

Όμως ένας από τα μεγάλα χτυπήματα που υπήρξαν ήταν αυτό του κορωνοϊού, όπου προκάλεσε μεγάλη οικονομική κρίση στην περιοχή. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΑΕΠ των χωρών στα Δ. Βαλκάνια συρρικνώθηκε κατά ,2% το 2020 προτού ανακάμψει στο 7,4% το 2021. Ωστόσο, η παγκόσμια αύξηση των τιμών της ενέργειας απειλεί την περιοχή με μια νέα σειρά οικονομικών προκλήσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής που εργάζονται για την πράσινη ατζέντα της Κομισιόν για τα Δυτικά Βαλκάνια, θα πρέπει να συμβιβάσουν τις αυξημένες τιμές και την ενεργειακή ασφάλεια, με τον στόχο της περιβαλλοντικής προστασίας. Αυτό θα απαιτήσει ισχυρή και συντονισμένη δράση από κυβερνήσεις στην περιοχή, μαζί με μια μεγάλη υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωσης.

Για να γίνουν ενεργειακά ασφαλή τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων, θα χρειαστεί να στραφούν προς την ΕΕ και να τηρήσουν τους κανονισμούς και τις πολιτικές της Ένωσης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όσον αφορά στην πράσινη ατζέντα, κεντρικό σημείο της οποίας είναι η μετάβαση στις ΑΠΕ.

Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει επίσης να διαφοροποιήσουν τις αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού ενέργειας. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να συνεργαστούν με την ΕΕ για τη διαμόρφωση καινοτομιών και συγκεκριμένων ανά χώρα προσεγγίσεων στην πράσινη μετάβαση –υποστηριζόμενες από την πολιτική βούληση και τη θεσμική υποστήριξη. Μάλιστα, με την υπογραφή της Διακήρυξης της Σόφιας, έχουν ήδη δεσμευτεί να το κάνουν.

Τα περισσότερα κράτη στα Δυτικά Βαλκάνια εξαρτώνται κυρίως στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Η χρήση αυτών των εγκαταστάσεων θέτει σε κίνδυνο την ικανότητά τους να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις που περιγράφονται στην ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία –μία από τις οποίες είναι η μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990) έως το 2030. Παρόλα αυτά, δεδομένης της άμεσης πίεσης της ενεργειακής κρίσης, αυτές οι χώρες θα πρέπει να συνεχίσουν να καίνε άνθρακα βραχυπρόθεσμα. Πραγματικά, η Βόρεια Μακεδονία και το Κόσσοβο έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα καθυστερήσουν τα σχέδια για σταδιακή κατάργηση των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής τους με καύση άνθρακα τα επόμενα χρόνια.

Για να επιβιώσουν από την ενεργειακή κρίση, τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων θα χρειαστεί επίσης να βελτιώσουν τη συνεργασία τους το ένα με το άλλο, μέσα στο πλαίσιο της διαδικασίας του Βερολίνου. Θα μπορούσαν να το κάνουν προετοιμάζοντας κοινές επενδυτικές προτάσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια και την ενσωμάτωση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου.