Viktor Bout: Ποιος είναι ο “έμπορος θανάτου” που η Ρωσία θέλει πίσω σε ανταλλαγή κρατουμένων

 Η ζωή του Βίκτορ Μπουτ μοιάζει με κατασκοπευτικό θρίλερ.

Η Ρωσία θέλει τον φυλακισμένο έμπορο όπλων πίσω στη Μόσχα και συζητά μια ανταλλαγή κρατουμένων με τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα μπορούσε να τον ανταλλάξουν με Αμερικανούς φυλακισμένους στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της σταρ του μπάσκετ Μπρίτνεϊ Γκρίνερ.

Ο Μπουτ, 55 ετών, που αποκαλείται «ο έμπορος του θανάτου» και ο «καταστροφέας των κυρώσεων» λόγω της ικανότητάς του να παρακάμπτει τα εμπάργκο όπλων, ήταν ένας από τους πιο καταζητούμενους στον κόσμο πριν από τη σύλληψή του το 2008 για πολλαπλές κατηγορίες σχετικά με εμπορία όπλων.

Για σχεδόν δύο δεκαετίες, ο Μπουτ έγινε ο πιο διαβόητος έμπορος όπλων στον κόσμο, πουλώντας όπλα σε αδίστακτα κράτη, ομάδες ανταρτών και δολοφόνους πολέμαρχους στην Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αμερική.

Η φήμη του ήταν τέτοια που η ζωή του βοήθησε να εμπνεύσει μια ταινία του Χόλιγουντ, το Lord of War του 2005, με πρωταγωνιστή τον Νίκολας Κέιτζ, ως Γιούρι Ορλόφ, έναν έμπορο όπλων, χαρακτήρα βασισμένο στον Μπουτ.

Η καταγωγή του Μπούτ ωστόσο είναι μυστήριο. Οι βιογραφίες συμφωνούν γενικά ότι γεννήθηκε το 1967 στη Ντουσάνμπε, τότε πρωτεύουσα του Σοβιετικού Τατζικιστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν.

Ένας ταλαντούχος γλωσσολόγος, ο οποίος αργότερα χρησιμοποίησε την αναφερόμενη γνώση του στα Αγγλικά, Γαλλικά, Πορτογαλικά, Αραβικά και Περσικά για να χτίσει τη διεθνή αυτοκρατορία όπλων, ο Μπουτ φέρεται να παρακολούθησε την εσπεράντο λέσχη Dushanbe ως νεαρό αγόρι, μιλώντας άπταιστα την τεχνητή γλώσσα.

Ακολούθησε μια θητεία στον σοβιετικό στρατό, όπου ο Μπουτ είπε ότι έλαβε τον βαθμό του υπολοχαγού, υπηρετώντας ως στρατιωτικός μεταφραστής, συμπεριλαμβανομένης της Αγκόλας, μιας χώρας που αργότερα θα γινόταν το κέντρο των επιχειρήσεών του

Η μεγάλη ανακάλυψη του Μπουτ ήρθε τις ημέρες μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ το 1989-91, εξαργυρώνοντας μια ξαφνική πληθώρα απορριφθέντων όπλων της σοβιετικής εποχής για να τροφοδοτήσει μια σειρά αδελφοκτόνων εμφυλίων πολέμων στην Αφρική, την Ασία και όχι μόνο.

Με τον τεράστιο αεροπορικό στόλο της Σοβιετικής Ένωσης να διαλύεται, ο Μπουτ μπόρεσε να αποκτήσει μια μοίρα περίπου 60 παλαιών σοβιετικών στρατιωτικών αεροσκαφών με βάση τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τα οποία μπορούσε να προμηθεύει τα προϊόντα του σε όλο τον κόσμο.

Επιχειρήσεις επί πολιτικής

Μια βιογραφία του 2007  ανέφερε αρκετές λεπτομέρειες για το θολό εμπόριο του Μπουτ, αλλά τίποτα από αυτά δε είναι δυνατόν να επαληθευτεί.

Από μια βάση στο εμιράτο του Κόλπου Sharjah, έμπλεξε την αυτοκρατορία του εμπορίας όπλων με μια φαινομενικά αβλαβή εφοδιαστική  επιχείρηση , επιμένοντας πάντα όταν τον ρωτούσαν ότι ήταν νόμιμος επιχειρηματίας με αξιοσέβαστους πελάτες και δεν υπήρχε περίπτωση να απαντήσει.

Ο Μπουτ, ο οποίος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ραντάρ της CIA εν μέσω αναφορών για έναν σκιερό Ρώσο πολίτη που εμπορευόταν όπλα στην Αφρική, ήταν στην αρχή της χιλιετίας ένας από τους πιο καταζητούμενους άνδρες στον κόσμο.

Αλλά ο “Έμπορος θανάτου”, του οποίου οι πελάτες περιελάμβαναν αντάρτικες ομάδες και πολιτοφυλακές από το Κονγκό μέχρι την Αγκόλα και τη Λιβερία, δεν εμπόδιζε τη σταθερή ιδεολογία, καθώς έτεινε να τοποθετεί τις επιχειρήσεις πάνω από την πολιτική.

Στο Αφγανιστάν, πούλησε με διάφορους τρόπους όπλα σε ισλαμιστές αντάρτες Ταλιμπάν και τους εχθρούς τους στη φιλοδυτική Βόρεια Συμμαχία, σύμφωνα με τη βιογραφία.

Ανέφερε ότι ο Μπουτ προμήθευε όπλα στον πρώην Πρόεδρο της Λιβερίας και πολέμαρχο Τσαρλς Τέιλορ, ο οποίος εκτίει τώρα ποινή φυλάκισης 50 ετών για φόνο, βιασμό και τρομοκρατία, σε διάφορες φατρίες του Κονγκό και στη Φιλιππινέζικη ισλαμιστική μαχητική ομάδα Αμπού Σαγιάφ.

Το τέλος ήρθε μόλις το 2008, μετά από μια περίπλοκη επιχείρηση “παγίδευσης” από την αμερικανική Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών που μετά από παρακολούθηση ανά την υφήλιο, σε συνεργασία με την αστυνομία της Ταϊλάνδης τον συνέλαβε σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο στην Μπανγκόκ.

Κατά τη διάρκεια μιας θεαματικής επιχείρησης, ο Μπουτ, “παγιδεύτηκε” ενώ συμφωνούσε να πουλήσει μυστικούς πράκτορες των ΗΠΑ που παρίσταναν τους αντιπροσώπους των αριστερών ανταρτών FARC της Κολομβίας, 100 πυραύλους εδάφους-αέρος, τους οποίους θα χρησιμοποιούσαν για να σκοτώσουν αμερικανικά στρατεύματα. 

Μετά από δύο χρόνια διπλωματικής διαμάχης κατά την οποία η Ρωσία επέμενε δυνατά ότι ο Μπουτ ήταν αθώος και η υπόθεσή του είχε πολιτικά κίνητρα, ο Μπουτ εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου αντιμετώπισε μια σειρά από κατηγορίες, όπως συνωμοσία για υποστήριξη τρομοκρατών, συνωμοσία για δολοφονία Αμερικανών και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Ο Μπουτ δικάστηκε για τις κατηγορίες που σχετίζονται με τις FARC, τις οποίες αρνήθηκε, και το 2012δικάστηκε και καταδικάστηκε από δικαστήριο στο Μανχάταν σε 25 χρόνια φυλάκιση, την ελάχιστη δυνατή ποινή.

Έκτοτε, το ρωσικό κράτος θέλει να τον πάρει πίσω.

Ανταλλαγή κρατουμένων – Ο Μπουτ για δύο Αμερικανούς

Στις 5 Αυγούστου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία δήλωσαν ότι ήταν έτοιμες να συζητήσουν μια ανταλλαγή κρατουμένων, μια ημέρα μετά την καταδίκη της Αμερικανίδας μπασκετμπολίστριας Γκρίνερ σε εννέα χρόνια κάθειρξη, για διακίνηση κάνναβης.

Ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ δήλωσε την Παρασκευή ότι ελπίζει ότι θα μπορούσε να συμφωνηθεί μια πιθανή ανταλλαγή, συμπεριλαμβανομένου του Μπουτ.

«Ο Βίκτορ Μπουτ είναι μεταξύ αυτών που συζητούνται και σίγουρα υπολογίζουμε σε ένα θετικό αποτέλεσμα», είπε ο Ριάμπκοφ σύμφωνα με το Interfax.

Πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση είπαν στο Reuters ότι η Ουάσιγκτον προσφέρθηκε να ανταλλάξει τον Μπουτ με την Γκρίνερ και τον πρώην πεζοναύτη των ΗΠΑ, Πολ Γουίλαν, ο οποίος το 2020 καταδικάστηκε σε 16 χρόνια φυλάκιση για κατασκοπεία.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η έκδοση του Μπουτ από την Ταϊλάνδη ήταν «μια κραυγαλέα αδικία» και υποστήριξε ότι ήταν αθώος.

Για ορισμένους ειδικούς, το συνεχές ενδιαφέρον του ρωσικού κράτους για τον Μπουτ, καθώς και οι δεξιότητες και οι διασυνδέσεις του στο διεθνές εμπόριο όπλων, υπαινίσσονται έντονα τους δεσμούς των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών.

Σε συνεντεύξεις του, ο Μπουτ είπε ότι παρακολούθησε το Στρατιωτικό Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών της Μόσχας, το οποίο χρησιμεύει ως χώρος εκπαίδευσης για αξιωματικούς στρατιωτικών πληροφοριών.

«Ο Μπουτ ήταν σχεδόν σίγουρα πράκτορας της GRU, ή τουλάχιστον περιουσιακό στοιχείο της GRU», είπε ο Μαρκ Γκαλεότι, ειδικός στις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας στο think-tank του Royal United Services Institute, αναφερόμενος στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας.

«Η υπόθεσή του έχει γίνει τοτεμική για τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών, οι οποίες θέλουν να δείξουν ότι δεν εγκαταλείπουν τους δικούς τους ανθρώπους», πρόσθεσε ο Γκαλεότι.

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Κρίστοφερ Μίλερ , ο οποίο αλληλογραφεί με νεοναζί συγκρατούμενους του Μπουτ στις φυλακές του Ιλινόις, ο πρώην έμπορος όπλων κρατά μια φωτογραφία του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στο κελί του και λέει ότι δεν πιστεύει ότι η Ουκρανία πρέπει να υπάρχει ως κράτος.

Με πληροφορίες από Reutes